تحریر الوسیله (کتاب)
یکی از آثار ماندگار حضرت امام خمینی قدس سره کتاب شریف تحریر الوسیله است. این اثر گرانقدر گذشته از ویژگی های منحصر به فرد مؤلف آن، از امتیازات متعددی برخوردار است که در کمتر کتاب فتوایی می توان از آن سراغ گرفت.
محتویات
مؤلف
حاج آقا سید روح الله الموسوى الخمینى رحمه الله معروف به امام خمینى (م 1368 ش).
 | |
| نویسنده | روح الله موسوى خمینى |
| موضوع | فقه شيعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
|
| |
زندگی‌نامه مؤلف
این شخصیت بى نظیر عالم اسلام سال ۱۲۸۱ شمسی در خمین به عرصه این جهان گام نهاد. ایشان تا نوزده سالگى در زادگاه خود، به درس ابتدایى و تحصیل مقدمات عربى پرداخت و در سال ۱۳۳۹ ق براى ادامه تحصیل به شهر اراک هجرت کرد. بعد از انتقال حوزه علمیه به شهر قم، امام نیز روانه این شهر مى شود.
امام در فقه از آیت الله حائرى تا سال ۱۳۵۵ ق بهره مند بود و براى آموختن هئیت، نجوم و فلسفه مشاء در دروس مرحوم آیت الله رفیعى قزوینى حاضر شد. وى در عرفان و بالأخص عرفان آمیخته با فلسفه صدرالمتألهین از مرحوم شاه آبادى استفاده کرد.
امام خمینى سال‌هاى طولانى در حوزه علمیه قم به تدریس خارج فقه، اصول، فلسفه، عرفان و اخلاق پرداخت. وى در سال ۱۳۴۲ ش در مخالفت با دخالت آمریکا و اسراییل در امور کشور دستگیر شد و به دستور شاه به کشور ترکیه و سپس به عراق تبعید شد. امام در تبعید، رهبرى انقلاب اسلامى را به عهده داشت و در سال ۱۳۵۷ ش انقلاب شکوهمند اسلامى به پیروزى رسید. امام یازده سال پس از پیروزى انقلاب اسلامى، در خرداد ۱۳۶۸ ش وفات یافت.
استادان:
- آقا میرزا محمود افتخار العلماء
- میرزا رضا نجفى خمینى
- آقا شیخ على محمد بروجردى
- آقا شیخ محمد گلپایگانى
- آقا عباس اراکى
- سید محمدتقى خوانسارى
- سید على یثربى کاشانى
- شیخ عبدالکریم حائرى
- سید ابوالحسن رفیعى قزوینى
- میرزا على اکبرى حکمى یزدى
- محمدرضا مسجدشاهى اصفهانى
- میرزا جواد ملکى تبریزى
- میرزا على شاه آبادى و...
شاگردان:
- آیت الله شهید مطهرى
- آیت الله بهشتى
- آیت الله فاضل لنکرانى
- آیت الله سبحانى
- آیت الله مکارم شیرازى
- آیت الله جوادى آملى و ...
تألیفات:
- تحریر الوسیلة
- چهل حدیث
- تعلیقات على شرح فصوص الحکم و مصباح الانس
- مصباح الهدایة الى الخلافة والولایة
- سرّ الصلاة
- کشف الاسرار
- انوار الهدایة فى التعلیقة على الکفایة
- مناهج الوصول الى علم الاصول
- رسالة فى الطلب و الارادة
- مکاسب محرمه
- کتاب البیع[۱]
- ولایت فقیه یا حکومت اسلامى و...
معرفى اجمالى کتاب تحریر الوسیله
این کتاب فقهى فتوایى است و در واقع تعلیقه است بر کتاب وسیلة النجاة، تصنیف سید ابوالحسن موسوى اصفهانى. مرحوم امام در مقدمه کتاب می گوید: «اینجانب قبلاً حاشیه ای بر کتاب «وسیلة النجاة» مرحوم آیة الله سید ابوالحسن اصفهانی قدس سره نوشته بودم ولی زمانی که از شهر «قم» به خاطر رویدادهای غم انگیزی که برای اسلام و مسلمین پیش آمد ـ که شاید تاریخ آن ها را ضبط کند ـ در اواخر ماه جمادی الثانی ۱۳۸۴ هـ .ق به «بورسا» از شهرهای ترکیه تبعید شدم و تحت نظر و مراقبت، فارغ البال بودم، تصمیم گرفتم به منظور سهولت استفاده، آن حاشیه را در متن کتاب مذکور مندرج نمایم. و اگر خدای تعالی توفیق دهد مسائل دیگری را هم که زیاد مورد ابتلا است به آن بیفزایم.»
تحریرالوسیله یک دوره کامل فقه است که از کتاب طهارت شروع مى شود و به کتاب دیات پایان مى یابد. این کتاب درسى و مورد توجه فقهاى فعلى است؛ به طورى که برخى از مجتهدان به جاى کتاب عروة الوثقى (اثر سید محمدکاظم یزدی)، این کتاب را متن درسى خارج فقه قرار داده اند. از جمله شروح آن، «تفصیل الشریعة فى شرح تحریر الوسیلة»، نوشته آیت الله العظمى فاضل لنکرانى است.
دربرداشتن عمده ابواب فقهی مورد نیاز، به همراه مباحث نوین فقهی و دوری از فروعات نادر را می توان از مهمترین خصوصیات این کتاب بر شمرد. تحریر الوسیله بر خلاف برخی از آثار فتوایی موجود، پیشینه ای ریشه دار در فقه شیعه دارد و به واسطۀ «وسیلة النجاة» فقیه نامدار سید ابوالحسن اصفهانی به «ذخیرة الصالحین» و «عروة الوثقی» مرحوم فقیه یزدی و «نجاة العباد» صاحب جواهر رحمهم الله، نسب رسانده و بسیاری از نکات دقیق و نضج یافتۀ این آثار را در خود جای داده است.
با توجه به نکات ذکر شده و از آن جا که تحریر الوسیله در ابتدا به صورت حاشیه بر «وسیلة النجاة» تألیف شده و سپس این حواشی توسط حضرت مؤلف قدس سره در متن وسیله داخل شده و با اضافاتی به صورت موجود درآمده است، ویژگی دیگری را به آن افزوده است که همگی دست به دست هم داده و ترجمۀ دقیق آن را با دشواری هایی فراتر از ترجمۀ یک متن عربی عادی در آورده است. دو ترجمۀ کامل از تحریر الوسیله در زمان حیات امام راحل در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است، یکی ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی و دیگری ترجمۀ دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
وضعیت نشر کتاب
این کتاب به کوشش «مطبعة الآداب فى النجف الاشرف» چاپ شده است.
پانویس
- ↑ تاریخ فقه و فقها، دکتر ابوالقاسم گرجى، انتشارات سمت، ۱۳۷۷، ص ۲۹۰-۲۸۹.
متن کتاب
منابع
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، نویسنده: محمدرضا ضمیری.
- پورتال امام خمینی.
