تاج العروس (کتاب)

واژه نامه ای که م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د م‍رت‍ض‍ی‌ زب‍ی‍دی‌ آن را تالیف کرده است.

معرفی اجمالی کتاب

تاجُ الْعَروس، فرهنگ عربی به عربی در 20 جلد اثر زبیدی و نوشته ای بر القاموس فیروزآبادی می باشد. تاج‌العروس در واقع چون دیگر کتابهای لغت آن زمان، نه تنها لغت‌نامه، بلکه در نوع خود موسوعه‌ای از علوم مختلف چون علم‌اللغه، بلدان، اعلام، تاریخ، انساب، حیوانات، گیاهان، پزشکی و دیگر علوم آن روزگار است. زبیدی با استفاده از حدود 500 عنوان به مدت 14 سال به نگارش کتاب پرداخت. زبیدی در تنظیم واژه‌ها همچون فیروزآبادی، روش پایانی ـ الفبایی را که همان «روش قافیه‌ای» یا «روش باب و فصل» بود، برگزید. در این روش با توجه به حرف پایانی کلمه، آن را بر اساس ترتیب الفبایی در باب مخصوص آن حرف جای می‌دهند. سپس با رعایت حرف اول و دوم و سوم و چهارم واژه، آن را در فصلی که درون این باب قرار دارد، می‌نهند. به عبارت دیگر، الگوی اصلی برای یافتن ریشۀ سه حرفی «فعل» به این ترتیب است: اول، ل؛ دوم، ف؛ سوم، ع نویسنده کتاب گاه به تاریخ پایان‌گیری حرفی که در دست تألیف داشته، اشاره کرده است و در پایان کتاب نیز تصریح می‌کند این‌ کار در رجب 1188 به انتها رسیده است .بنا بر آنچه زبیدی خود بدان اشاره کرده است، بعد از اتمام تاج العروس این کتاب از استقبال بسیاری برخوردار شد.

بخش های کتاب

کتاب 28 باب، و هر باب 28 فصل به شمارۀ حروف الفبا دارد. البته در برخی از بابها، شمارۀ فصول به 28 نمی‌رسد، مانند باب حاء، سین، شین و ظا.

وضعیت نشر کتاب حاضر توسط انتشارات - مجمع اللغه العربیه – دارالهدایه و بنغازی به چاپ رسیده. همچنین توسط انتشارات دارالفکر در سال 1373 به چاپ رسیده است.