امامزاده زینب خاتون قم
امامزاده معصومه معروف به «زینب خاتون» که او را از نوادگان امام موسى کاظم (علیه السلام) دانسته اند، در دامنه کوهى در شمال غربى شهر کهک در ۲۵ کیلومتری قم قرار دارد.
نسب شریف ایشان، با چهار واسطه به امام کاظم(ع) می‌رسد: «سیده زینب خاتون، بنت محسن ابی طالب بن ابراهیم العسکری بن موسی ابی سبحه بن ابراهیم المرتضی بن الامام موسی الکاظم(ع)».
امامزاده زینب خاتون، سیّده‌ای جلیل القدر و عظیم الشان است که نخستین بار نام شریف او را علّامه نسّابه ابواسماعیل بن ابراهیم طباطبا در کتاب انساب خود ذکر می‌نماید. پدر بزرگوارش سیّد محسن ابوطالب از مدینه به شیراز مهاجرت کرد، پس از وفات او به سال ۳۳۰ هـ.ق، دختر گرانقدرش به قم مهاجرت کرد و با یکی از سادات حسینی ازدواج نمود و در منطقه کهک سکنی گزید.
به اعتقاد اهالى، امامزاده سیّده معصومه که نام وى زینب خاتون است، به همراه برادر بزرگوارش سیّد هاشم از فرزندزادگان امام هفتم، در این بقعه مدفون است. مرحوم فیض همین اعتقاد اهالى را در کتاب خود ذکر نموده و دو امامزاده مدفون در این بقعه را از احفاد امام موسى کاظم(ع) دانسته است. در کتب تاریخی وجود دارد که ده روز در شهر قم ما بین شاهزاده هاشم و لشکر مأمون عباسی آتش جنگ شعله ور بود. آن حضرت با لشکر قلیل خود و به همراه خواهرش زینب خاتون حرکت کردند تا از قم خارج شوند. و آن لشکر در پی آنها تا در مزرعه کهک با آنها روبرو شدند. سه روز جنگ خونین بین آن لشکر ظلم و آن مردان خدایی در گرفت تا اینکه او را دستگیر کردند و به دار آویختند. مردم کهک که از این موضوع مطلع شدند آن حضرت را از دار پایین آورده و در دامنه کوهی مدفون کردند. خواهرش زینب خاتون که بسیار برایش سخت تمام شد و نه روز به عزاداری پرداخت و دلش طاقت نیاورد و به دیدار حق شتافت. وفات زینب خاتون ظاهرا در آخر قرن چهارم هجری اتفاق افتاده است.
بقعه باشکوه این امامزادگان در دامنه کوهى در شمال غربى شهر کهک قرار دارد. هر چند به استناد شواهد، باقى مانده اسکلت اصلى بنا به پیش از دوران صفوى تعلّق دارد، امّا به اعتبار یک قطعه چوب منبّت که از صندوق منبّت روى قبر باقى مانده و کتیبه ای که با تاریخ ۹۹۹ هـ.ق موجود است، بنا و الحاقات جانبى آن متعلّق به دوران صفوى است. برجسته ترین عنصر هنرى بازمانده از امامزاده معصومه در قدیمی منبت گره کارى و گل میخ کوبى شده اى با تاریخ ۹۷۹ هـ.ق است که امروزه زینت بخش موزه باغ فین کاشان مى باشد.
تعمیر این بقعه طبق اخبار به دست آمده توسط ارثیه‌ی بانوى نیکو کار صفوى، شاه بیگم دختر شاه اسماعیل صفوى است که در سال ۹۶۹ هـ.ق وفات یافت و جسد او را حسب وصیّتش از قزوین به قم انتقال داده و در جوار حضرت معصومه(ع) به خاک سپردند؛ این بنا در سال ۹۷۰ هـ.ق از سوى برادر و وصى او شاه طهماسب صفوى ساخته شد.
در غرب ضریح، اتاق بزرگى قرار دارد که اکنون نمازخانه بانوان است و گویا قبلاً محل تدریس مرحوم ملّا صدرا، فیلسوف بزرگ شیعه بوده است. آستان مقدس امامزاده زینب خاتون، مقر تابستانی علما، دانشمندان و اساتید عصر صفویه بوده است. مرحوم میرداماد و حکیم میرفندرسکی نیز در این مکان مکاشفاتی به دست آوردند و از تأثیرات معنوی این مکان بهره برده اند.
منابع
