مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

اصحاب القریه: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{مدخل دائرة المعارف|[[دائرة المعارف قرآن کریم]]}}
+
{{خوب}}
 +
'''«اَصحاب القَرْیَه»''' تعبیری [[قرآن|قرآنی]] برگرفته از [[آیه 13 سوره یس]]، و اشاره به ساکنان شهرى است که در پى مخالفت با فرستادگان الهى [[عذاب]] شدند. بیشتر مورخان و مفسران بر آن‌اند که مراد از قریه در [[آیه]] فوق، [[انطاکیه]] از شهرهاى روم است.
 +
==اصحاب القریه در قرآن==
  
ساكنان شهرى عذاب شده در پى مخالفت با فرستادگان الهى یا [[حضرت ‌عیسی]] علیه‌السلام.
+
سرگذشت مردم «اَصحاب القَرْیَه» تنها در [[سوره یس]] گزارش شده است، از این‌رو به ایشان «اصحاب ‌یس»<ref> البدایة والنهایه، ج‌ ۱، ص‌ ۲۰۶.</ref> نیز مى‌گویند. خداوند به [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلى الله علیه وآله فرمان داد تا زندگى مردم این شهر را براى مردم بازگو کند: {{متن قرآن|«وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ»}} (سوره یس/۳۶،‌۱۳) و در پى آن فرمود: هنگامى که ما آن دو رسول را براى هدایت آنها فرستادیم پس آنان را تکذیب کرده ما رسول سوم را براى آن‌ها فرستادیم.
  
سرگذشت مردم این شهر تنها در [[سوره یس]] گزارش شده است، از این‌رو به ایشان «اصحاب ‌یس»<ref> البدایة والنهایه، ج‌ 1، ص‌ 206.</ref> نیز مى‌گویند. خداوند به پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله فرمان داد تا زندگى مردم این شهر را براى مردم بازگو كند: {{متن قرآن|«واضرِب لَهُم مَثَلاً اَصحبَ القَریَةِ اِذ جاءَهَا المُرسَلون»}} (سوره یس/36،‌13) و در پى آن فرمود: هنگامى كه ما آن دو رسول را براى هدایت آنها فرستادیم پس آنان را تكذیب كرده ما رسول سوم را براى آن‌ها فرستادیم.
+
فرستادگان همگى گفتند: ما فرستادگان خدا به سوى شما هستیم: {{متن قرآن|«إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ فَكَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَيْكُمْ مُرْسَلُونَ»}}(یس/۳۶، ۱۴)؛ اما مردم این شهر از بندگى خداوند سر باز زده، آن‌ها را دروغگو خطاب کردند با این استدلال که شما مانند ما انسان هستید و نمى‌توانید فرستاده خدا باشید: {{متن قرآن|«قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَٰنُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَكْذِبُونَ»}}. (سوره یس/۳۶، ۱۵)
  
فرستادگان همگى گفتند: ما فرستادگان خدا به سوى شما هستیم: {{متن قرآن|«اِذ اَرسَلنا اِلَیهِمُ اثنَینِ فَكَذَّبوهُما فَعَزَّزنا بِثالِث فَقالوا اِنّا اِلَیكُم مُرسَلون»}}(یس/36، 14)؛ اما مردم این شهر از بندگى خداوند سر باز زده، آن‌ها را دروغگو خطاب كردند با این استدلال كه شما مانند ما انسان هستید و نمى‌توانید فرستاده خدا باشید: {{متن قرآن|«قالوا ما اَنتُم اِلاّ بَشَرٌ مِثلُنا و ما‌اَنزَلَ الرَّحمنُ مِن شَىء اِن اَنتُم اِلاّ تَكذِبون»}}. (سوره یس/36، 15)
+
در ادامه [[آیه|آیات]] به مناظره این فرستادگان با مردم مى‌پردازد و این که مردم آنان را به فال بد گرفته، وجود آن‌ها را در میان خود شوم دانستند و آنان را به سنگسارشدن و شکنجه تهدید کردند: {{متن قرآن|«قَالُوا إِنَّا تَطَيَّرْنَا بِكُمْ ۖ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهُوا لَنَرْجُمَنَّكُمْ وَلَيَمَسَّنَّكُمْ مِنَّا عَذَابٌ أَلِيمٌ»}}. (یس/۳۶، ۱۸)
  
در ادامه آیات به مناظره این فرستادگان با مردم مى‌پردازد و این كه مردم آنان را به فال بد گرفته، وجود آن‌ها را در میان خود شوم دانستند و آنان را به سنگسارشدن و شكنجه تهدید كردند: {{متن قرآن|«قالوا اِنّا تَطَیَّرنا بِكُم لئِن لَم‌تَنتَهوا لَنَرجُمَنَّكُم ولَیَمَسَّنَّكُم مِنّا عَذابٌ اَلیم»}}. (یس/36، 18)
+
فرستادگان خودِ آنان را مایه شومى و مردمى اسرافکار خطاب کردند: {{متن قرآن|«قَالُوا طَائِرُكُمْ مَعَكُمْ ۚ أَئِنْ ذُكِّرْتُمْ ۚ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ»}}. (یس/۳۶، ۱۹) در اینجا آیات به آمدنِ با شتاب شخصى از دورترین نقطه شهر اشاره دارد که به فرستادگان [[ایمان]] آورده و مردم را به پیروى از رسولان فرا مى‌خواند: {{متن قرآن|«وَجَاءَ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ رَجُلٌ يَسْعَىٰ قَالَ يَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ »}}.([[سوره یس]]/۳۶، ۲۰)
  
فرستادگان خودِ آنان را مایه شومى و مردمى اسرافكار خطاب كردند: {{متن قرآن|«قالوا طئِرُكُم مَعَكُم اَئِن ذُكِّرتُم بَل اَنتُم قَومٌ مُسرِفون»}}. (یس/36، 19) در اینجا آیات به آمدنِ با شتاب شخصى از دورترین نقطه شهر اشاره دارد كه به فرستادگان ایمان آورده و مردم را به پیروى از رسولان فرا مى‌خواند: {{متن قرآن|«و جاءَ مِن اَقصَا المَدینَةِ رَجُلٌ یَسعى قالَ یقَومِ اتَّبِعوا المُرسَلین»}}.([[سوره یس]]/36، 20)
+
این شخص که آیات به نام و شیوه ایمان آوردن او اشاره نمى‌کند، در ادامه با دلایلى مردم را به ایمان آوردن فرامى‌خواند: {{متن قرآن|«اتَّبِعُوا مَنْ لَا يَسْأَلُكُمْ أَجْرًا وَهُمْ مُهْتَدُونَ»}}. (یس/۳۶، ۲۱) سپس بدون واهمه به ایمان آوردن خویش اعتراف مى‌کند: {{متن قرآن|«وَمَا لِيَ لَا أَعْبُدُ الَّذِي فَطَرَنِي وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ... إِنِّي آمَنْتُ بِرَبِّكُمْ فَاسْمَعُونِ»}}. (یس/۳۶، ۲۲‌ـ‌۲۵)  
  
این شخص كه آیات به نام و شیوه ایمان آوردن او اشاره نمى‌كند در ادامه با دلایلى مردم را به [[ایمان]] آوردن فرامى‌خواند: {{متن قرآن|«اِتَّبِعوا مَن لایَسلُكُم اَجرًا و هُم مُهتَدون»}}. (یس/36، 21) سپس بدون واهمه به ایمان آوردن خویش اعتراف مى‌كند: {{متن قرآن|«و ما لِىَ لا‌اَعبُدُ الَّذى فَطَرَنى و اِلَیهِ تُرجَعون... اِنّى ءامَنتُ بِرَبِّكُم فَاسمَعون»}}. (یس/36، 22‌ـ‌25) از لحن ادامه آیات برمى‌آید كه او به دست مردم كشته و به او وعده [[بهشت]] داده شد: {{متن قرآن|«قیلَ ادخُلِ الجَنَّةَ قالَ یلَیتَ قَومى یَعلَمون»}}.(یس/36،26) خداوند پس از كشته شدن وى مردم را با صیحه‌اى آسمانى نابود كرد: {{متن قرآن|«اِن كانَت اِلاّ صَیحَةً واحِدَةً فَاِذا هُم خمِدون»}}. (یس/36،‌29)
+
از لحن ادامه آیات برمى‌آید که او به دست مردم کشته و به او وعده [[بهشت]] داده شد: {{متن قرآن|«قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ »}}.(یس/۳۶،۲۶) خداوند پس از کشته شدن وى مردم را با صیحه‌اى آسمانى نابود کرد: {{متن قرآن|«إِنْ كَانَتْ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ خَامِدُونَ »}}. (یس/۳۶،‌۲۹)
  
'''اصحاب القریه در منابع تفسیرى و تاریخى:'''
+
==اصحاب القریه در منابع تفسیرى==
  
بیشتر مورخان و مفسران بر آن‌اند كه مراد از قریه در آیه، انطاكیه از شهرهاى روم است.<ref> تاریخ طبرى، ج‌ ص‌ 379؛ تاریخ یعقوبى، ج‌ ص‌ 80؛ جامع‌البیان، مج‌ 12، ج‌ 22، ص‌ 186؛ تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 11.</ref> اندكى نیز مكانى دیگر را ذكر كرده‌اند؛<ref> تفسیر ابن ‌كثیر، ج‌ 3، ص‌ 577؛ البدایة والنهایه، ج‌ 1، ص‌ 207.</ref> اما در این كه فرستادگان چه كسانى بوده‌اند، اختلاف است؛ برخى آنان را فرستادگان خداوند مى‌دانند<ref> تفسیر قمى، ج‌ ص‌ 214؛ اعلام قرآن، ص‌ 163؛ تفسیر ابن‌كثیر، ج‌ ص‌ 207.</ref> كه ظاهر آیات قرآن نیز به آن اشاره دارد: {{متن قرآن|«اِذ اَرسَلنا اِلَیهِمُ اثنَینِ... فَعَزَّزنا بِثالِث...»}} (سوره یس/36، 14) و برخى نیز رسولان را فرستادگان [[حضرت عیسى]] علیه‌السلام مى‌دانند.<ref> جامع‌البیان، مج‌ 12، ج‌ 22، ص‌ 186؛ مجمع‌البیان، ج‌ ص‌ 654؛ تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 11.</ref>
+
بیشتر مورخان و مفسران بر آن‌اند که مراد از قریه در [[آیه]] فوق، [[انطاکیه]] از شهرهاى روم است.<ref> تاریخ طبرى، ج‌ ۱، ص‌ ۳۷۹؛ تاریخ یعقوبى، ج‌ ۱، ص‌ ۸۰؛ جامع‌البیان، ج‌ ۲۲، ص‌ ۱۸۶؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۱.</ref> اما در این که فرستادگان چه کسانى بوده‌اند، اختلاف است؛ برخى آنان را فرستادگان خداوند مى‌دانند<ref> تفسیر قمى، ج‌ ۲، ص‌ ۲۱۴؛ اعلام قرآن، ص‌ ۱۶۳؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۱، ص‌ ۲۰۷.</ref> که ظاهر آیات [[قرآن]] نیز به آن اشاره دارد: {{متن قرآن|«إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ... فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ...»}} (سوره یس/۳۶، ۱۴) و برخى نیز رسولان را فرستادگان [[حضرت عیسى]] علیه‌السلام مى‌دانند.<ref> جامع‌البیان، مج‌ ۱۲، ج‌ ۲۲، ص‌ ۱۸۶؛ مجمع‌البیان، ج‌ ۸، ص‌ ۶۵۴؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۱.</ref> جمع بین این دو قول چنین است که چون حضرت عیسى علیه‌السلام پیامبر خدا بوده است، فرستاده وى را نیز مى‌توان فرستاده خدا دانست.<ref> مجمع البیان، ج‌ ۸، ص‌ ۶۵۴؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۱.</ref>  
  
جمع بین این دو قول چنین است كه چون حضرت عیسى علیه‌السلام پیامبر خدا بوده است، فرستاده وى را نیز مى‌توان فرستاده خدا دانست.<ref> مجمع البیان، ج‌ 8، ص‌ 654؛ تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 11.</ref> خداوند دو رسول براى هدایت مردم این شهر فرستاد. آنان پیش از ورود به شهر به شخصى كه خانه‌اش در انتهاى شهر بود، برخوردند و او را به پرستش خداوند فراخواندند. وى از ایشان معجزه‌اى خواست و ایشان فرزند او را كه بیمار بود شفا دادند. او به خداوند یكتا ایمان آورد. مفسران نام آن مرد را حبیب نجّار ذكر كرده<ref> مجمع‌البیان، ج‌ ص‌ 654؛ تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 12؛ تفسیر ابن‌كثیر، ج‌ ص‌ 575.</ref> و برخى وى را «صاحب یس» یا «مؤمن آل‌یاسین» نامیده‌اند. این دو فرستاده پس از ورود به شهر مردم را به عبادت خداوند و ترك عبادت بت‌ها فراخواندند؛<ref> مجمع‌البیان، ج‌ ص‌ 654؛ تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 12؛ تفسیر ابن‌كثیر، ج‌ ص‌ 575.</ref> اما پادشاه شهر آن‌ها را در محل نگهدارى بت‌ها زندانى كرد.<ref> تفسیر قمى، ج‌ ص‌ 187.</ref>
+
خداوند دو رسول براى هدایت مردم این شهر فرستاد. آنان پیش از ورود به شهر به شخصى که خانه‌اش در انتهاى شهر بود، برخوردند و او را به پرستش خداوند فراخواندند. وى از ایشان [[معجزه|معجزه‌اى]] خواست و ایشان فرزند او را که بیمار بود شفا دادند. او به خداوند یکتا ایمان آورد. مفسران نام آن مرد را [[حبیب نجار]] ذکر کرده<ref> مجمع‌البیان، ج‌ ۸، ص‌ ۶۵۴؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۲؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۵.</ref> و برخى وى را «صاحب یس» یا «مؤمن آل‌یاسین» نامیده‌اند. این دو فرستاده پس از ورود به شهر مردم را به [[عبادت]] خداوند و ترک عبادت بت‌ها فراخواندند؛<ref> مجمع‌البیان، ج‌ ۸، ص‌ ۶۵۴؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۲؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۵.</ref> اما پادشاه شهر آن‌ها را در محل نگهدارى بت‌ها زندانى کرد.<ref> تفسیر قمى، ج‌ ۲، ص‌ ۱۸۷.</ref>
  
نام این دو فرستاده را صادق و صدوق یا پولس و یوحنا گفته‌اند. نام‌هاى دیگرى هم براى آنان ذكر شده است.<ref> مجمع‌البیان، ج‌ 8‌، ص‌ 655؛ تفسیرقرطبى، ج‌ 15، ص‌ 11؛ تفسیر ابن‌كثیر، ج‌ ص‌ 574.</ref> خداوند سومین رسول را براى هدایت مردم و نجات آن دو فرستاد. نام این شخص را برخى شمعون دانسته‌اند. نام‌هایى دیگر نیز براى وى ذكر شده است.<ref> تفسیر قمى، ج‌ ص‌ 187؛ مجمع‌البیان، ج‌ ص‌ 655؛ تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 12.</ref> شمعون در ابتدا كوشید تا خود را به پادشاه نزدیك كند و از نزدیكان وى گردد. پس از مدتى از پادشاه درباره آن دو زندانى سؤال كرد و پادشاه را به مناظره با آنان دعوت كرد.
+
نام این دو فرستاده را صادق و صدوق یا پولس و یوحنا گفته‌اند. نام‌هاى دیگرى هم براى آنان ذکر شده است.<ref> مجمع‌البیان، ج‌ ۸‌، ص‌ ۶۵۵؛ تفسیرقرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۱؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۴.</ref> خداوند سومین رسول را براى هدایت مردم و نجات آن دو فرستاد. نام این شخص را برخى [[شمعون]] دانسته‌اند. نام‌هایى دیگر نیز براى وى ذکر شده است.<ref> تفسیر قمى، ج‌ ۲، ص‌ ۱۸۷؛ مجمع‌البیان، ج‌ ۸، ص‌ ۶۵۵؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۲.</ref> شمعون در ابتدا کوشید تا خود را به پادشاه نزدیک کند و از نزدیکان وى گردد. پس از مدتى از پادشاه درباره آن دو زندانى سؤال کرد و پادشاه را به مناظره با آنان دعوت کرد.
  
در طى مناظره شمعون از آن‌ها خواست تا پسر پادشاه را كه مدتى قبل در گذشته بود زنده كنند. آن‌ها پس از عبادت خداوند دست به [[دعا]] برداشته، براى زنده شدن او دعا كردند و خداوند او را زنده كرد. فرزند پادشاه پس از زنده شدن به ایشان ایمان آورده و ماجراى زنده شدن خویش را بازگو كرد. پادشاه و جمع بسیارى به خداوند ایمان آوردند. برخى از بزرگان یهود كه حكومت خویش را در خطر مى‌دیدند، تصمیم گرفتند شمعون و دو فرستاده دیگر را بكشند. در این هنگام حبیب نجار كه به خداوند یكتا ایمان آورده بود مردم را به سوى حق دعوت مى‌كرد؛ اما مردم به سوى او هجوم آورده، او را كشتند. بعضى گفته‌اند: سه فرستاده خداوند را نیز ‌كشتند.<ref> تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 12‌ـ‌14.</ref>
+
در طى مناظره شمعون از آن‌ها خواست تا پسر پادشاه را که مدتى قبل درگذشته بود زنده کنند. آن‌ها پس از عبادت خداوند دست به [[دعا]] برداشته، براى زنده شدن او دعا کردند و خداوند او را زنده کرد. فرزند پادشاه پس از زنده شدن به ایشان ایمان آورده و ماجراى زنده شدن خویش را بازگو کرد. پادشاه و جمع بسیارى به خداوند ایمان آوردند. برخى از بزرگان [[یهود]] که حکومت خویش را در خطر مى‌دیدند، تصمیم گرفتند شمعون و دو فرستاده دیگر را بکشند. در این هنگام حبیب نجار که به خداوند یکتا ایمان آورده بود مردم را به سوى حق دعوت مى‌کرد؛ اما مردم به سوى او هجوم آورده، او را کشتند. بعضى گفته‌اند: سه فرستاده خداوند را نیز ‌کشتند.<ref> تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۲‌ـ‌۱۴.</ref>
  
در چگونگى قتل حبیب نجار اختلاف است؛ برخى گفته‌اند: او را سنگسار كرده‌اند.<ref> تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 12‌ـ‌14.</ref> از عبدالله ‌بن ‌مسعود نقل شده است كه وى را لگدكوب كردند تا كشته شد.<ref> التبیان، ج‌ ص‌ 452؛ تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 14.</ref> از برخى نیز نقل ‌شده كه به گردن وى دستمالى بستند و او را خفه كردند.<ref> عرائس المجالس، ص‌ 365.</ref> اقوال دیگرى نیز در قتل وى نقل ‌شده است.<ref> التبیان، ج‌ ص‌ 452‌ـ‌453؛ تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 14؛ تفسیر ابن‌كثیر، ج‌ ص‌ 575.</ref>
+
در چگونگى قتل حبیب نجار اختلاف است؛ برخى گفته‌اند: او را سنگسار کرده‌اند.<ref> تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۲‌ـ‌۱۴.</ref> از [[عبدالله بن مسعود|عبدالله ‌بن ‌مسعود]] نقل شده است که وى را لگدکوب کردند تا کشته شد.<ref> التبیان، ج‌ ۸، ص‌ ۴۵۲؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۴.</ref> از برخى نیز نقل ‌شده که به گردن وى دستمالى بستند و او را خفه کردند.<ref> عرائس المجالس، ص‌ ۳۶۵.</ref> اقوال دیگرى نیز در قتل وى نقل ‌شده است.<ref> التبیان، ج‌ ۸، ص‌ ۴۵۲‌ـ‌۴۵۳؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۴؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۵.</ref>
  
برخى مفسران ایمان آورندگان به فرستادگان را تنها یك تن (حبیب نجار) دانسته‌اند. برخى افزون بر وى پادشاه و گروهى از مردم این شهر را از [[ایمان]] آورندگان مى‌دانند. شاید بتوان بین تفاسیر چنین جمع كرد كه در ابتدا فقط حبیب‌ نجار به آنان ایمان آورد ولى پس از آمدن رسول سوم و مناظره بین پادشاه و رسولان، پادشاه و گروهى از مردم به آنان ایمان آوردند. پس از برخورد مردم با رسولان و كشته شدن حبیب به دست مردمِ شهر خداوند عذاب خویش را بر مردم این شهر فرو فرستاد. خداوند یادآور مى‌شود كه براى نابودى آنان هیچ نیازى به فرستادن لشكریان الهى (فرشتگان) از آسمان نبود، چنان‌ كه براى هلاكت امت‌هاى پیشین نیز چنین نبود بلكه تنها با فرود آوردن صیحه‌اى آسمانى آنان را نابود كردیم.<ref> تفسیر قرطبى، ج‌ 15، ص‌ 14؛ تفسیر ابن‌كثیر، ج‌ ص‌ 576؛ تنویر المقباس، ص‌ 370.</ref>
+
برخى مفسران ایمان آورندگان به فرستادگان را تنها یک تن (حبیب نجار) دانسته‌اند. برخى افزون بر وى پادشاه و گروهى از مردم این شهر را از ایمان آورندگان مى‌دانند. شاید بتوان بین تفاسیر چنین جمع کرد که در ابتدا فقط حبیب‌ نجار به آنان ایمان آورد ولى پس از آمدن رسول سوم و مناظره بین پادشاه و رسولان، پادشاه و گروهى از مردم به آنان ایمان آوردند. پس از برخورد مردم با رسولان و کشته شدن حبیب به دست مردمِ شهر، خداوند [[عذاب]] خویش را بر مردم این شهر فرو فرستاد. خداوند یادآور مى‌شود که براى نابودى آنان هیچ نیازى به فرستادن لشکریان الهى ([[فرشتگان]]) از آسمان نبود، چنان‌که براى هلاکت امت‌هاى پیشین نیز چنین نبود، بلکه تنها با فرود آوردن صیحه‌اى آسمانى آنان را نابود کردیم.<ref> تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۴؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۶؛ تنویر المقباس، ص‌ ۳۷۰.</ref>
  
درباره چگونگى عذابشان نقل شده كه جبرئیل با صیحه‌اى همه را نابود كرد.<ref> تفسیر ابن ‌كثیر، ج‌ ص‌ 576.</ref> [[قرآن]] پس از گزارش سرگذشت آنان، بندگان سركش را از آن رو كه [[پیامبران]] الهى را به تمسخر گرفته، انكار كردند سزاوار تأسف و حسرت مى‌داند: {{متن قرآن|«یحَسرَةً عَلَى العِبادِ ما یَأتیهِم مِن رَسول اِلاّ كانوا بِهِ یَستَهزِءون»}}.([[سوره یس]]/36، 30)
+
درباره چگونگى عذابشان نقل شده که [[جبرئیل]] با صیحه‌اى همه را نابود کرد.<ref> تفسیر ابن ‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۶.</ref> [[قرآن]] پس از گزارش سرگذشت آنان، بندگان سرکش را از آن رو که [[پیامبران]] الهى را به تمسخر گرفته و انکار کردند، سزاوار تأسف و حسرت مى‌داند: {{متن قرآن|«يَا حَسْرَةً عَلَى الْعِبَادِ مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ»}}.([[سوره یس]]/۳۶، ۳۰)
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
 
 
 
==منابع==
 
==منابع==
مرتضى اورعى، دائرةالمعارف قرآن کریم، جلد 3، صفحه 442-445.
 
  
[[رده: واژگان قرآنی]]
+
* [[دائرة المعارف قرآن کریم (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، مرتضى اورعى، جلد ۳، صفحه ۴۴۲-۴۴۵.
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}
 +
[[رده: واژگان قرآنی]][[رده:قصه‌های قرآنی]]
 +
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۱۹

«اَصحاب القَرْیَه» تعبیری قرآنی برگرفته از آیه 13 سوره یس، و اشاره به ساکنان شهرى است که در پى مخالفت با فرستادگان الهى عذاب شدند. بیشتر مورخان و مفسران بر آن‌اند که مراد از قریه در آیه فوق، انطاکیه از شهرهاى روم است.

اصحاب القریه در قرآن

سرگذشت مردم «اَصحاب القَرْیَه» تنها در سوره یس گزارش شده است، از این‌رو به ایشان «اصحاب ‌یس»[۱] نیز مى‌گویند. خداوند به پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله فرمان داد تا زندگى مردم این شهر را براى مردم بازگو کند: «وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ» (سوره یس/۳۶،‌۱۳) و در پى آن فرمود: هنگامى که ما آن دو رسول را براى هدایت آنها فرستادیم پس آنان را تکذیب کرده ما رسول سوم را براى آن‌ها فرستادیم.

فرستادگان همگى گفتند: ما فرستادگان خدا به سوى شما هستیم: «إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ فَكَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَيْكُمْ مُرْسَلُونَ»(یس/۳۶، ۱۴)؛ اما مردم این شهر از بندگى خداوند سر باز زده، آن‌ها را دروغگو خطاب کردند با این استدلال که شما مانند ما انسان هستید و نمى‌توانید فرستاده خدا باشید: «قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَٰنُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَكْذِبُونَ». (سوره یس/۳۶، ۱۵)

در ادامه آیات به مناظره این فرستادگان با مردم مى‌پردازد و این که مردم آنان را به فال بد گرفته، وجود آن‌ها را در میان خود شوم دانستند و آنان را به سنگسارشدن و شکنجه تهدید کردند: «قَالُوا إِنَّا تَطَيَّرْنَا بِكُمْ ۖ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهُوا لَنَرْجُمَنَّكُمْ وَلَيَمَسَّنَّكُمْ مِنَّا عَذَابٌ أَلِيمٌ». (یس/۳۶، ۱۸)

فرستادگان خودِ آنان را مایه شومى و مردمى اسرافکار خطاب کردند: «قَالُوا طَائِرُكُمْ مَعَكُمْ ۚ أَئِنْ ذُكِّرْتُمْ ۚ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ». (یس/۳۶، ۱۹) در اینجا آیات به آمدنِ با شتاب شخصى از دورترین نقطه شهر اشاره دارد که به فرستادگان ایمان آورده و مردم را به پیروى از رسولان فرا مى‌خواند: «وَجَاءَ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ رَجُلٌ يَسْعَىٰ قَالَ يَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ ».(سوره یس/۳۶، ۲۰)

این شخص که آیات به نام و شیوه ایمان آوردن او اشاره نمى‌کند، در ادامه با دلایلى مردم را به ایمان آوردن فرامى‌خواند: «اتَّبِعُوا مَنْ لَا يَسْأَلُكُمْ أَجْرًا وَهُمْ مُهْتَدُونَ». (یس/۳۶، ۲۱) سپس بدون واهمه به ایمان آوردن خویش اعتراف مى‌کند: «وَمَا لِيَ لَا أَعْبُدُ الَّذِي فَطَرَنِي وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ... إِنِّي آمَنْتُ بِرَبِّكُمْ فَاسْمَعُونِ». (یس/۳۶، ۲۲‌ـ‌۲۵)

از لحن ادامه آیات برمى‌آید که او به دست مردم کشته و به او وعده بهشت داده شد: «قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ ».(یس/۳۶،۲۶) خداوند پس از کشته شدن وى مردم را با صیحه‌اى آسمانى نابود کرد: «إِنْ كَانَتْ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ خَامِدُونَ ». (یس/۳۶،‌۲۹)

اصحاب القریه در منابع تفسیرى

بیشتر مورخان و مفسران بر آن‌اند که مراد از قریه در آیه فوق، انطاکیه از شهرهاى روم است.[۲] اما در این که فرستادگان چه کسانى بوده‌اند، اختلاف است؛ برخى آنان را فرستادگان خداوند مى‌دانند[۳] که ظاهر آیات قرآن نیز به آن اشاره دارد: «إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ... فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ...» (سوره یس/۳۶، ۱۴) و برخى نیز رسولان را فرستادگان حضرت عیسى علیه‌السلام مى‌دانند.[۴] جمع بین این دو قول چنین است که چون حضرت عیسى علیه‌السلام پیامبر خدا بوده است، فرستاده وى را نیز مى‌توان فرستاده خدا دانست.[۵]

خداوند دو رسول براى هدایت مردم این شهر فرستاد. آنان پیش از ورود به شهر به شخصى که خانه‌اش در انتهاى شهر بود، برخوردند و او را به پرستش خداوند فراخواندند. وى از ایشان معجزه‌اى خواست و ایشان فرزند او را که بیمار بود شفا دادند. او به خداوند یکتا ایمان آورد. مفسران نام آن مرد را حبیب نجار ذکر کرده[۶] و برخى وى را «صاحب یس» یا «مؤمن آل‌یاسین» نامیده‌اند. این دو فرستاده پس از ورود به شهر مردم را به عبادت خداوند و ترک عبادت بت‌ها فراخواندند؛[۷] اما پادشاه شهر آن‌ها را در محل نگهدارى بت‌ها زندانى کرد.[۸]

نام این دو فرستاده را صادق و صدوق یا پولس و یوحنا گفته‌اند. نام‌هاى دیگرى هم براى آنان ذکر شده است.[۹] خداوند سومین رسول را براى هدایت مردم و نجات آن دو فرستاد. نام این شخص را برخى شمعون دانسته‌اند. نام‌هایى دیگر نیز براى وى ذکر شده است.[۱۰] شمعون در ابتدا کوشید تا خود را به پادشاه نزدیک کند و از نزدیکان وى گردد. پس از مدتى از پادشاه درباره آن دو زندانى سؤال کرد و پادشاه را به مناظره با آنان دعوت کرد.

در طى مناظره شمعون از آن‌ها خواست تا پسر پادشاه را که مدتى قبل درگذشته بود زنده کنند. آن‌ها پس از عبادت خداوند دست به دعا برداشته، براى زنده شدن او دعا کردند و خداوند او را زنده کرد. فرزند پادشاه پس از زنده شدن به ایشان ایمان آورده و ماجراى زنده شدن خویش را بازگو کرد. پادشاه و جمع بسیارى به خداوند ایمان آوردند. برخى از بزرگان یهود که حکومت خویش را در خطر مى‌دیدند، تصمیم گرفتند شمعون و دو فرستاده دیگر را بکشند. در این هنگام حبیب نجار که به خداوند یکتا ایمان آورده بود مردم را به سوى حق دعوت مى‌کرد؛ اما مردم به سوى او هجوم آورده، او را کشتند. بعضى گفته‌اند: سه فرستاده خداوند را نیز ‌کشتند.[۱۱]

در چگونگى قتل حبیب نجار اختلاف است؛ برخى گفته‌اند: او را سنگسار کرده‌اند.[۱۲] از عبدالله ‌بن ‌مسعود نقل شده است که وى را لگدکوب کردند تا کشته شد.[۱۳] از برخى نیز نقل ‌شده که به گردن وى دستمالى بستند و او را خفه کردند.[۱۴] اقوال دیگرى نیز در قتل وى نقل ‌شده است.[۱۵]

برخى مفسران ایمان آورندگان به فرستادگان را تنها یک تن (حبیب نجار) دانسته‌اند. برخى افزون بر وى پادشاه و گروهى از مردم این شهر را از ایمان آورندگان مى‌دانند. شاید بتوان بین تفاسیر چنین جمع کرد که در ابتدا فقط حبیب‌ نجار به آنان ایمان آورد ولى پس از آمدن رسول سوم و مناظره بین پادشاه و رسولان، پادشاه و گروهى از مردم به آنان ایمان آوردند. پس از برخورد مردم با رسولان و کشته شدن حبیب به دست مردمِ شهر، خداوند عذاب خویش را بر مردم این شهر فرو فرستاد. خداوند یادآور مى‌شود که براى نابودى آنان هیچ نیازى به فرستادن لشکریان الهى (فرشتگان) از آسمان نبود، چنان‌که براى هلاکت امت‌هاى پیشین نیز چنین نبود، بلکه تنها با فرود آوردن صیحه‌اى آسمانى آنان را نابود کردیم.[۱۶]

درباره چگونگى عذابشان نقل شده که جبرئیل با صیحه‌اى همه را نابود کرد.[۱۷] قرآن پس از گزارش سرگذشت آنان، بندگان سرکش را از آن رو که پیامبران الهى را به تمسخر گرفته و انکار کردند، سزاوار تأسف و حسرت مى‌داند: «يَا حَسْرَةً عَلَى الْعِبَادِ مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ».(سوره یس/۳۶، ۳۰)

پانویس

  1. البدایة والنهایه، ج‌ ۱، ص‌ ۲۰۶.
  2. تاریخ طبرى، ج‌ ۱، ص‌ ۳۷۹؛ تاریخ یعقوبى، ج‌ ۱، ص‌ ۸۰؛ جامع‌البیان، ج‌ ۲۲، ص‌ ۱۸۶؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۱.
  3. تفسیر قمى، ج‌ ۲، ص‌ ۲۱۴؛ اعلام قرآن، ص‌ ۱۶۳؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۱، ص‌ ۲۰۷.
  4. جامع‌البیان، مج‌ ۱۲، ج‌ ۲۲، ص‌ ۱۸۶؛ مجمع‌البیان، ج‌ ۸، ص‌ ۶۵۴؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۱.
  5. مجمع البیان، ج‌ ۸، ص‌ ۶۵۴؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۱.
  6. مجمع‌البیان، ج‌ ۸، ص‌ ۶۵۴؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۲؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۵.
  7. مجمع‌البیان، ج‌ ۸، ص‌ ۶۵۴؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۲؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۵.
  8. تفسیر قمى، ج‌ ۲، ص‌ ۱۸۷.
  9. مجمع‌البیان، ج‌ ۸‌، ص‌ ۶۵۵؛ تفسیرقرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۱؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۴.
  10. تفسیر قمى، ج‌ ۲، ص‌ ۱۸۷؛ مجمع‌البیان، ج‌ ۸، ص‌ ۶۵۵؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۲.
  11. تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۲‌ـ‌۱۴.
  12. تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۲‌ـ‌۱۴.
  13. التبیان، ج‌ ۸، ص‌ ۴۵۲؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۴.
  14. عرائس المجالس، ص‌ ۳۶۵.
  15. التبیان، ج‌ ۸، ص‌ ۴۵۲‌ـ‌۴۵۳؛ تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۴؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۵.
  16. تفسیر قرطبى، ج‌ ۱۵، ص‌ ۱۴؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۶؛ تنویر المقباس، ص‌ ۳۷۰.
  17. تفسیر ابن ‌کثیر، ج‌ ۳، ص‌ ۵۷۶.

منابع