آب مطلق

این صفحه مدخلی از فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

«آب مطلق» در مقابل «آب مضاف»، به آبى گفته مى‌شود که عنوان «آب» بدون قید و اضافه بر آن صادق باشد. آب مطلق، پاک و پاک کننده است. از این عنوان در باب طهارت سخن گفته شده است.

اقسام آب مطلق

برخى آب مطلق را به سه قسمِ جارى، محقون (آب راکد) و چاه تقسیم کرده‌اند؛ و آب محقون را نیز به دو قسم آب کرّ و آب قلیل دانسته اند.

برخى دیگر آن را به پنج قسمِ کرّ، قلیل، جارى، باران و چاه تقسیم نموده‌اند. عدّه‌اى نیز براى آب مطلق، شش قسم: جارى، جوشنده غیرجارى، چاه، باران، کرّ و قلیل ذکر کرده‌اند.

برخى فقها از آنجا که فایده و اثرى در تکثیر اقسام آب مطلق ندیده‌اند، آن را به اعتبار اعتصام (منفعل نشدن به ملاقات نجاست) و عدم اعتصام، به دو قسمِ معتصم و غیرمعتصم تقسیم کرده‌اند. قسم اول شامل آب کرّ و هر آبى مى‌شود که از منبع و مادّه برخوردار است، مانند آب جارى، چشمه و غیره؛ و قسم دوم منحصر به آب قلیل است.

و برخى دیگر به اعتبار ماده داشتن (یعنى داشتن منبع جوشان همچون چشمه یا غیرجوشان همچون منبع آب که آب از آن در لوله‌ها جریان مى‌یابد، در صورتى که به قدر کر باشد) و ماده نداشتن، آن را به آب داراى مادّه و آب بدون مادّه تقسیم کرده و آب کرّ و قلیل را از اقسام قسم دوم دانسته‌اند.

احکام آب مطلق

آب مطلق، پاک و پاک کننده یعنى برطرف کننده حدث و نجاست چیز نجس است. آب مطلق، اگر معتصم باشد، با ملاقات نجاست، نجس نمى‌شود؛ مگر آنکه رنگ، بو یا مزه آن به سبب نجاست تغییر کند و اگر معتصم نباشد (آب قلیل) به قول مشهور با ملاقات نجاست، نجس مى‌شود.

آب مطلق با تبخیر از اطلاق خارج نمى‌شود، مگر آن که با چیزى دیگر ممزوج و سپس تبخیر گردد. در این صورت اگر عنوان آب مضاف بر آن صدق کند، مانند گلاب، مضاف می شود.

آب مطلقِ نجس با اتصال به آب کرّ یا جارى و امتزاج با آن، پاک مى‌شود. همچنین در صورت نجس شدن به سبب تغیر رنگ، بو یا مزه آن به نجاست، با زوال تغیر به سبب اتصال و امتزاج با آب پاک، پاک مى‌گردد. در این که صرف اتصال بدون امتزاج در حصول پاکى آن کافى است یا نه، اختلاف است.

اگر آب مطلق داراى مادّه و منبع باشد، با از بین رفتن تغیر به سبب اتصال به ماده و امتزاج با آب جدید، پاک مى‌شود.

آبى که مطلق بوده و مضاف شدنش مشکوک است، مطلق محسوب مى‌شود. آبى که مطلق یا مضاف بودنش و نیز پیشینه آن از حیث اطلاق و اضافه، معلوم نیست، حکم آب مطلق را ندارد.

مطلق بودن آب وضو و غسل از شرایط صحت آن دو است.

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر سید محمود شاهرودی، ج۱، صص ۱۱۳-۱۱۱.