دانشگاه تربیت مدرس
در پی پیام نوروزی حضرت امام در ۱۳۵۹ مبنی بر ایجاد تحول در دانشگاه‌ها و اسلامی شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، ستاد انقلاب فرهنگی جهت تربیت مدرس برای دانشگاه‌ها، مدرسه‌ی تربیت مدرس تهران را در ۱۳۶۰ ش تأسیس کرد. این مدرسه از مهر ۱۳۶۱ ش شروع به کار کرد و در برخی از رشته‌های علوم انسانی، دانشجویانی پذیرش کرد.
از ۱۳۶۲ ش، پذیرش دانشجو در رشته‌های علوم تجربی را نیز آغاز کرد که پذیرفته‌شدگان در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل می‌کردند. (www.modares.ac.ir) در ۱۳۶۵ و در پی ایجاد مشکلاتی در گزینش فارغ‌التحصیلان آن مدرسه، شورای عالی انقلاب فرهنگی مقرر کرد که مدارک آنها نیز مثل سایر فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها توسط هیئت مرکزی گزینش استاد، بررسی شود.
در همان سال و در ۲۱/۵/۱۳۶۵ شورای انقلاب فرهنگی، عنوان و جایگاه مدرسه‌ی تربیت مدرس را به «دانشگاه تربیت مدرس» تغییر داد (هفده سال تلاش…، ۲۶۸) سپس اساسنامه‌ای برای آن تصویب کرد. در آن اساسنامه، اهداف تشکیل دانشگاه این‌گونه ذکر شده بود:
- ارتقای جایگاه علمی و فرهنگی دانشگاه به عنوان قطب تحصیلات تکمیلی جهت مشارکت هرچه فعال‌تر در برنامه‌های توسعه‌ی کشور
- تلاش فراگیر به منظور تقویت معرفت دینی و آگاهی‌های اجتماعی، رشد معنویت و فضیلت‌ها و ارزش‌های انقلابی، حفظ کرامت انسانی و دفع تهاجمات فرهنگی استکبار
- تبیین مفاهیم وجدان کاری، انضباط اجتماعی، اقتصادی و اداری و مالی و تلاش در جهت تحقق آنها به منظور رشد افزایش بهره‌وری و کارآیی درونی و بیرونی دانشگاه
- برنامه‌ریزی جهت تقسیم و استفاده‌ی بهینه از منابع و امکانات عمومی دانشگاه
- تقویت سیستم انگیزش، نظارت و ارزشیابی در کلیه‌ی سطوح و فعالیت‌های دانشگاه (در ابعاد آموزشی، پژوهشی، اداری و مالی، دانشجویی و عمرانی و فرهنگی)
- تداوم توسعه‌ی دوره‌های دکتری و راه‌اندازی دوره‌های جدید تحصیلات تکمیلی متناسب با نیازها و تحولات جامعه
- تلاش در جهت ارتقای کمی و کیفی فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه
- توسعه‌ی ارتباطات و همکاری‌های علمی، آموزشی، پژوهشی و فرهنگی (ملی، منطقه‌ای، بین‌المللی)
- توسعه‌ی شبکه‌ی کامپیوتری و اطلاع‌رسانی
- ارتقای کمی و کیفی تحقیقات از طریق تقویت و تأسیس مراکز تحقیقات وابسته و گسترش تحقیقات کاربردی و پشتیبانی از طرح‌های تحقیقاتی اعضای هیئت علمی
- توسعه‌ی فضای خوابگاه‌های دانشجویی با استفاده از امکانات غیربودجه‌ای و کمک‌های مردمی
- افزایش کمی و ارتقای کیفی تسهیلات رفاه دانشجویی
- تلاش برای تهیه‌ی طرح جامع دانشگاه و انجام سرمایه‌گذاری لازم به منظور فراهم نمودن مقدمات تصویب و اجرای طرح جامع دانشگاه
- انجام سرمایه‌گذاری زیربنایی به منظور تکمیل فضاهای کالبدی نیمه‌تمام و توسعه‌ی فضاهای کالبدی مورد نیاز آموزشی و پژوهشی و دانشجویی
- بهره‌گیری از مشارکت سایر بخش‌های دولتی و غیردولتی به منظور تقویت و توسعه‌ی فعالیت‌های مختلف دانشگاه (www.modares.ac.ir)
پس از تصویب اساسنامه، این دانشگاه به صورت مرکزی آموزشی زیر نظر وزارت فرهنگ و آموزش عالی به فعالیت پرداخت. این دانشگاه دارای ارکان زیر است:
- هیئت امنا
- شورای دانشگاه
- ریاست دانشگاه
هیئت امنای دانشگاه عبارتند از:
- رئیس جمهور
- وزیر فرهنگ و آموزش عالی
- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
- رئیس دانشگاه
- شش تن از شخصیت‌های فرهنگی و علمی کشور در رشته‌های مختلف که با پیشنهاد وزیر فرهنگ و آموزش عالی و تأیید شورای انقلاب فرهنگی به مدت پنج سال منصوب می‌شوند.
- رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی فعلی
وظایف اعضای هیئت امنا عبارت است از:
- تعیین خط‌مشی کلی دانشگاه
- تصویب اصول برنامه‌های توسعه‌ی دانشگاه
- تصویب بودجه‌ی سالانه‌ی دانشگاه و مؤسسات وابسته
- تصمیم‌گیری در زمینه‌ی تأسیس مقاطع تحصیلی
- بررسی گزارش سالانه‌ی رئیس دانشگاه
- تصویب تشکیلات دانشگاه
- نظارت بر امور آموزشی ـ پژوهشی و اداری ـ مالی دانشگاه
- بررسی مسائلی که طرح آن به نظر رئیس دانشگاه ضرورت دارد.
- بررسی قبول هدایا و کمک‌های افراد حقیقی و حقوقی
- اخذ تصمیم درباره‌ی نحوه‌ی تعامل و ارتباط با مؤسسات دانشگاهی خارجی
شورای دانشگاه هم وظایف زیر را بر عهده دارد:
- پیشنهاد تأسیس رشته‌های آموزشی و پژوهشی جدید به مراجع ذی‌ربط
- پیشنهاد ظرفیت پذیرش دانشجو در هر رشته به هیئت امنا
- بررسی طرح جامع و برنامه‌های توسعه‌ی دانشگاه و پیشنهاد اصول کلی آن به هیئت امنا
- تصویب آیین‌نامه‌های آموزشی ـ پژوهشی خاص دانشگاه در چارچوب مقررات کلی
- بررسی مسائل پیشنهادی رئیس دانشگاه
اعضای شورای دانشگاه نیز عبارتند از:
- ریاست دانشگاه که ریاست شورای دانشگاه را بر عهده دارد.
- معاونان دانشگاه
- رؤسای دانشکده‌های مراکز و مؤسسات علمی و تحقیقات مستقل از دانشکده‌های وابسته به دانشگاه
- یک نفر عضو رسمی هیئت علمی دانشگاه از هر یک از رشته‌های فنی ـ مهندسی، علوم انسانی، علوم پایه، پزشکی، هنر و کشاورزی به انتخاب شورای دانشکده‌ی مربوطه
- دو نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد در یکی از رشته‌های علوم انسانی و هنر و دیگری از سایر رشته‌ها به انتخاب دانشجویان دانشگاه (www.iran.cultur.org و نیز مجموعه مصوبات شورای…، ۱۵۳)
همچنین ریاست دانشگاه با پیشنهاد وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و با تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی منصوب می‌شود و اداره‌ی کلیه‌ی امور دانشگاه و نیز نمایندگی دانشگاه در مراجع رسمی و غیررسمی برعهده‌ی رئیس دانشگاه است. (www.iran.cultur.org دانشگاه تربیت مدرس در حال حاضر چهار معاونت دارد):
- اداری ـ مالی
- آموزشی
- پژوهشی و دانشجویی
- فرهنگی
و هشت دانشکده دارد:
- پزشکی
- علوم انسانی
- کشاورزی
- فنی ـ مهندسی
- علوم پایه
- هنر
- منابع طبیعی
- علوم دریایی
این دانشگاه علاوه بر آن، یازده مرکز و پژوهشکده و پارک علمی دارد که زیر نظر رئیس دانشگاه به فعالیت می‌پردازند. این مراکز عبارتند از:
- مرکز مطالعات مدیریت و توسعه‌ی فناوری
- پژوهشکده‌ی اقتصاد
- مرکز مطالعات آفریقا
- مرکز تحقیقات چابهار
- پژوهشکده‌ی فناوری اطلاعات
- مرکز مطالعات شبکه‌های قدرت
- مرکز بین‌المللی تحقیقات زبان و ادبیات فارسی
- مرکز مطالعات فرهنگ و اندیشه‌ی دینی
- پژوهشکده مهندسی آب
- پارک علم و فناوری مدرس
- پژوهشکده‌ی محیط زیست. (www.modares.ac.ir)
این دانشگاه تاکنون، بالغ بر ۱۰۷۹۳ نفر در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا فارغ‌التحصیل داشته و هم‌اکنون ۳۶۲۳ نفر در مقطع دکتری و کارشناسی ارشد در آن دانشگاه مشغول به تحصیل هستند. علاوه بر آن، ۶۹ نفر از اتباع خارجی نیز در این دانشگاه در حال تحصیل می‌باشند.
هم‌اکنون در این دانشگاه، بالغ بر ده نشریه‌ی تخصصی منتشر می‌شود و ده‌ها کتاب را نیز این دانشگاه منتشر کرده است. (همان) رؤسای این دانشگاه از تأسیس آن تاکنون عبارتند از:
- خطیب‌‌الاسلام صدرنژاد (۱۳۶۸ـ۱۳۶۶)
- افتخار حسینی (۱۳۷۰ـ۱۳۶۸)
- مهدی سیداصفهانی (۱۳۷۵ـ۱۳۷۰)
- عباسعلی تسنیمی (۱۳۷۶ـ۱۳۷۵)
- سعید سمنانیان (۱۳۷۶ـ۱۳۸۴)
- فرهاد دانشجو (۱۳۸۴) که هم‌اکنون ریاست دانشگاه را برعهده دارد (هفده سال تلاش …، ۱۳۱ ـ ۱۲۸) و نیز (www.modares.ac.ir)
منابع
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی، فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی، مدخل "دانشگاه تربیت مدرس"، در دسترس در پایگاه دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، بازیابی: 18 مهرماه 1392.
