سخط

معنای لغوی

السَّخَط و السُّخْط: خشم شديدى كه مقتضى عقوبت و بد فرجامى است. در آيه «إِذا هُمْ‌ يَسْخَطُونَ»‌اين سخط از سوى خداى تعالى نزول و فرستادن عقوبت است.

اَسخَطَ: به غضب آوردن است مثل‌«اتَّبَعُوا ما أَسْخَطَ اللَّهَ وَ كَرِهُوا رِضْوانَهُ» ناگفته نماند سخط را صحاح و قاموس و اقرب غضب مطلق گفته‌ اند ولى راغب در آن شدّترا قيد كرده است.

سخط خداوند

در قرآن کریم چهار آیه پیرامون سخط الهی آمده است:

«أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ اللَّهِ كَمَنْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصيرُ »

« آيا كسى كه رضاى پروردگار را پيروى مى ‌كند، همانند كسى است كه به سوى خشم پروردگار بازگشته و جايگاهش جهنم است كه بدجايگاهى است؟!»

«تَرى‌ كَثيراً مِنْهُمْ يَتَوَلَّوْنَ الَّذينَ كَفَرُوا لَبِئْسَ ما قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنْفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ فِي الْعَذابِ هُمْ خالِدُونَ »

« مى ‌بينى بسيارى از آنها را كه با كافران پيوند دوستى دارند، چه بد اعمالى از پيش براى معاد خود فرستادند؛ اعمالى كه خشم الهى را در پى دارد و براى هميشه در عذاب خواهند بود.»

«وَ مِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْها رَضُوا وَ إِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْها إِذا هُمْ يَسْخَطُونَ‌ »

«گروهى از آنها درباره صدقات از تو عيب مى‌گيرند. البته اگر سهمى به آنها داده شود، راضى مى‌شوند و اگر چيزى به آنها داده نشود، خشمگين مى‌ گردند.»

«ذلِكَ بِأَنَّهُمُ اتَّبَعُوا ما أَسْخَطَ اللَّهَ وَ كَرِهُوا رِضْوانَهُ فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ»

«اين، براى آن است كه پيروى از خشم پروردگار كردند و از آنچه باعث خشنودى اوست، كراهت داشتند؛ در نتيجه خداوند كارهايشان را نابود كرد.»

سخط بندگان

سخط در بندگان از رذايل اخلاقى و اعتراض به تقديرات خدا است و ضد آن رضا است. همان طور که رضا از صفات پسنديده و لشکريان عقل و رحمان است سخط از لشکريان جهل و شيطان است و آن عبارت از ناخشنودى و اعتراض به اراده و تقديرات خداوندى است که از شاخه‌هاى ناخوشايندى به افعال الهى است. اين صفت ناشى از ضعف معرفت به مقام ربوبيت و جهل به کمال حق و صفات و افعال خدا است و ضعف و يا نبود شناخت از آثار دوستى نفس و دنياطلبى است که چشم و گوش انسان را جز از شهوات و آرزوهاى دنيوى کور و کر مى‌کند چنين افراد به خاطر احتجاب و پوشيده بودن از مقامات روحانى و مراتب اهل معرفت از ابتلا و امتحان هايى که وسيله اصلاح نفس و تربيت دل‌هاى انسان‌ها است روى گردان مى‌شوند و از رو آوردن دنيا که بدترين فتنه امتحان است راضى و خوشحال مى‌گردند در حالى که از حضرت على عليه السلام روايت شده است:

"ان عظيم الاجر لمع عظيم البلاء و ما احب الله قوما الا ابتلاهم"؛ همانا اجر بزرگ در مقابل مصيبت بزرگ است و هيچ گروهى را خدا دوست نداشته جز آن که آن‌ها را مبتلا کرده است.

منابع

• قرآن کریم
• ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن،راغب اصفهانی،ترجمه غلامرضا خسروی حسینی
• قاموس قرآن،سید علی اکبر قرشی،دارالکتب الاسلامیه،تهران،1371
• سخط، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی بازیابی: 3 اسفند 92.