اخلاق اجتماعی

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

بخش اخلاق اجتماعی از مهمترین بخش‌های اخلاق اسلامی است. انسان چون ضرورتا نیازمند زندگی در اجتماع می‌باشد و به یاری دیگر انسان‌ها و یاری رساندن به دیگران وابسته است. آشنایی و رعایت مسائل این قسم از زندگی بسیار لازم به نظر می‌رسد. با توجه به آیات و روایات و تاملی کوتاه در زندگی اطراف خود به خوبی ملاحظه می‌کنیم که بسیاری از صفات ناپسند و گناهان از همین اجتماع و ارتباط برمی‌خیزد و بسیاری از صفات نیکو و ثواب‌ها و فضیلت‌ها از همین بخش است.

فهرست مباحث اخلاق اجتماعی:

شاخه‌ها و زیرشاخه‌های مباحث اخلاق اجتماعی به صورت زیر می‌باشد:

الف) اجتماعی زیستن انسان:

  1. اختیاری بودن اجتماعی زیستن انسان؛
  2. عوامل رویکرد به حیات اجتماعی:
    1. غریزه جنسی
    2. عواطف انسان
    3. خرد انسان
  3. ارزش‌های اخلاقی در حیات اجتماعی؛
  4. اصول حاکم بر ارزش‌های اجتماعی:
  5. عدل و قسط
  6. احسان
  7. تقدم مصالح معنوی بر منافع مادی

ب) زیرمجموعه‌ی اخلاق اجتماعی:

  1. اخلاق خانواده:[۱]
    1. رابطه زن و شوهر
    2. رابطه فرزند و پدر و مادر
    3. رابطه‌ی فرزندان با یکدیگر
  2. رابطه خویشاوندی؛
  3. رابطه با دوستان؛
  4. رابطه با همسایگان؛
  5. رابطه با مومنان؛
  6. رابطه با امام و ولی امر؛
  7. رابطه با دیگر انسان‌ها
ج) صفات اخلاقی پسندیده اجتماعی
امانت داری رافت تعاون وفای به عهد و پیمان
احسان عدالت ظلم ستیزی عزت
راستگویی صبر و حلم حسن خلق خیر خواهی
انفاق مواسات تواضع حسن ظن
سکوت و صمت عفت امربه معروف نهی از منکر
سخاوت و بخشش صله رحم
د) صفات اخلاقی ناپسند اجتماعی
عاق والدین دروغ غیبت تهمت اذیت و آزار دیگران
سخن چینی چشم چرانی پیمان شکنی ربا رشوه
بد اخلاقی بدخواهی حسادت بی تفاوتی کمک به ظالم
رها کردن مظلوم فحش و ناسزا جدال و مراء بخل تکبر
لجاجت و عناد ناشکیبایی و ضجر سوء ظن پر حرفی زنا
لواط لهو و لعب مسخره عدم وفای به عهد دزدی

پانویس

  1. لازم به ذکر است در تقسیم اخلاق، اخلاق خانواده در برخی منابع همچون این دانشنامه مستقل از اخلاق اجتماعی مورد بحث قرار گرفته است.

منابع:

(1). اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن، علی شیروانی؛ انتشارات دارالفکر.

(2). سایت بلاغ (اخلاق).