آقا حسین خوانساری

آقا حسین خوانسارى (م 1098 یا 1099 ق) مشهور به محقق خوانساری دانشمند، فقیه و حكیم بزرگ شیعه در دوره صفوى است . مدتی سمت شیخ الاسلامی داشت و به مدد نفوذی که بر شاه سلمیان صفوی داشت، توانست حکمت و دانشهای عقلی را که از استادان به نام آن روز همچون میرفندرسکی وملا محمدتقی مجلسی و دیگران فرا گرفته بود، در حوزه اصفهان ترویج نمود.

ولادت

آقا حسین خوانسارى فرزند جمال‌ الدین محمّد خوانسارى در سال ۱۰۱۶ق در خوانسار به دنیا آمد.

تحصیل و تدریس

آقا حسین خوانسارى در نزد بزرگان از علما چون میرفندرسكى، ملّا محمّدتقى مجلسى، خلیفه سلطان، ملا حیدر خوانسارى، میرزا رفیع الدین نائینى کسب علم نمود‌تا جایی که به سبب اساتید بسیارى كه از محضرشان كسب علم نموده ملقّب به «تلمیذ البشر» گشت.وى در كلام، فلسفه و فقه و اصول تبحّر تمام پیدا كرد و ریاست علمى و مذهبى زمان خود بود. و لقب دیگر او که «استاد الكلّ فى الكلّ»است به جهت آن است که در هر یک از دروس معقول و منقول تدریس میکرد.

جایگاه آقا حسین در دربار صفوی

آقا حسین در دوران پادشاهى شاه سلیمان صفوى (۱۰۷۷ - ۱۱۰۵ق) اعتبار بسیار و بر شخص شاه نفوذ فراوان داشت و این ارجمندى او دستمایه‌اى وافر براى ترویج دانشهاى عقلی و حمایت از حكمت و حكیمان گشت. وی پس ازمیر سید محمد معصوم (م ۱۰۹۵ق) شیخ الاسلام اصفهان شد.

شاه سلیمان جبّه گرانبهاى خود را براى او فرستاد و در یكى از سفرها نیابت سلطنت و رسیدگى به كارهاى كشورى را به وى واگذار كرد.

آثار

آقا حسین نویسنده‌اى پركار بود و آثارى فراوان از خود به جاى گذاشته است كه برخی از آنها عبارت است از:

الف) «مشارق‌ الشّموس» در شرح كتاب ‌الدروس شهید اوّل

ب) حاشیه بر الهیات شفا

ج) حاشیه بر شرح تجرید

د) ترجمه صحیفه سجادیه و....

اشعار آقا حسین خوانساری

آقا حسین به عربى و فارسى شعر مى‌سرود. صاحب ریاض العلماء مى ‌نویسد: «... و هو شاعر منشى‌ء حسن الشعر والانشاء بالعربیة والفارسیة، وانشاءاته واسفاره مشهورة على الالسنة مسطورة فی المجـامیـع» ( افندی، ج‌۲ ، ص‌ ۵۷)

نصر آبادی در تذکره چهار رباعی از رباعیات آقا حسین خوانساری را می آورد که رباعی زیر یکی از آنهاست:

اى بــاد صبــا طــرب فــزا مــی‌آیــى‌

از طرف كـــدامیــن كــف پــا مــی‌آیــى‌

از كــوى كـــه بـرخـاستـه‌‌اى راسـت بگــو

اى گــرد بـــه چشمـم آشنــا مــی‌آیــى‌

وفات و مدفن

آیت الله حاج آقا حسین محقق خوانساری بعد از عمری تلاش در راه اعتلای معارف و حقایق تشیع، سرانجام در اول رجب سال ۱۰۹۹ و یا ۱۰۹۸ هجری قمری در سن هشتاد و دو سالگی از دنیا رفت. پس از وفات پیكر مطهر او را به تخت فولاد كه در آن زمان به صحرای بابا ركن الدین شهرت داشت منتقل و در زمینهای خارج از تكیه باباركن الدین دفن نمودند. شاه سلیمان صفوی كه ارادت خاصی به آقا حسین خوانساری داشت در همین سال دستور داد بقعه‌ای عالی بر فراز قبر وی بنا كنند. پس از آقا حسین خوانساری افراد بسیاری پس از او در آن بقعه دفن گردیدند تا جایی که امروز به «قبة العلماء» معروف است.