مهریه
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
پس از تحقق عقد نكاح، رابطه زوجيت بين طرفين ايجاد و حقوق و تكاليفي براي طرفين مقرر مي‌شود از جمله آن تكاليف پرداخت نفقه، مهريه، اجرة المثل، نحله، تنصيف اموال مي‌باشد كه بعضي از اين‌ها با عقد ازدواج به عهده شوهر است مثل نفقه و مهريه و بعضي از آن‌ها منوط به تحقق طلاق و جدايي ميان آن‌هاست مثل اجرة المثل كه هر كدام در واژه‌هاي جداگانه توضيخ داده مي‌شود.
مهریه در لغت به معناي كابين و جنسي كه در وقت نكاح بر عهده شوهر است مي‌باشد و در اصطلاح حقوقي نيز مهر يا صداق مالي است كه زن بر اثر ازدواج مالك آن مي‌گردد و مرد ملزم به پرداخت آن به زن مي‌باشد.
محتویات
انواع مهر:
مهريه بر حسب اين كه در زمان عقد تعيين شود يا تعيين آن به بعد موكول شود، انواعي دارد.
- 1- مهر المسمّي:
اگر مهر، ضمن عقد نكاح يا بعداً به تراضي معين شود مهر المسمي گفته مي‌شود. حال اختيار تعيين مهر ممكن است حسب مورد به زوج يا زوجه يا شخصي سومي سپرده شود. ميزان مهريه‌اي كه در مهر المسمي تعيين مي‌شود منوط به تراضي طرفين يا شخص ثالث است: «تعيين مقدار مهر منوط به تراضي طرفين است». (مفاد ماده 1080 قانون مدني)
ولي اگر اختيار تعيين مهر به زن داده شده باشد «در صورتي كه اين حق به زن داده شده باشد، زن نمي‌تواند مهر را بيش از مهرالمثل تعيين كند». (مفاد ماده 1090 قانون مدني)
از نظر قانون مدني محدوديتي براي تعيين مهر نيست ولي طبق روايات ما مستحب است كه مهرالسّنه ملاک قرار بگيرد.
- 2- مهر المثل:
مهري كه بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، زيبايي، تحصيلات، موقعيت خانوادگي و اجتماعي و مقتضيات زمان و مكان در موارد زير تعيين مي‌گردد:
- أ) مهر المسمي تعيين نشده و نزديكي واقع شده باشد.
- ب)در عقد نكاح شرط عدم مهر شده باشد پس از وقوع نزديكي مهرالمثل ثابت مي‌شود.
- ج) در مواردي كه مهر المسمي به جهتي از جهات باطل باشد، پس از نزديكي طبق ماده 1100 قانون مدني، زن مستحق مهرالمثل مي‌باشد.
- د) موردي كه مهر تعيين نشده و مرد پس از نزديكي، زن خود را طلاق دهد.
- 3- مهر المتعه:
هرگاه در عقد نكاح مهر ذكر نشده باشد و شوهر قبل از نزديكي و تعيين مهر، زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه است. (ماده 1093 قانون مدني) در مهر المتعه، وضعيت اقتصادي و استطاعت مالي شوهر جهت تعيين مقدار آن مورد لحاظ قرار مي‌گيرد ولی در تعیین مقدار مهرالمتعه وضعیت و شئونات زن ملاک عمل خواهد بود.
موارد تعلق نصف مهر
- أ) موردي كه در عقد، مهر معين شده يا بعد از عقد تعيين شده است و قبل از نزديكي طلاق صورت گيرد زن مستحق نصف مهر المسمي خواهد بود. (1092 قانون مدني)
- ب) در صورتي كه مهر تعيين نشده و عقد به علت عيب عنن (عدم توانايي جنسي مرد) فسخ شود، زن مستحق نصف مهر المثل است.
نحوه وصول مهريه:
1- طرح دعوي در دادگاه: با تقديم دادخواستِ مطالبه مهريه به استناد دلائل و مدارك از جمله سند ازدواج به دادگاه، حكم پرداخت مهريه و اجرائيه صادر و به محكوم عليه ابلاغ و اجرا مي‌شود، همزمان مي‌تواند تقاضاي تأمين مهريه را هم بكند تا اين كه وصول آن سهل‌تر باشد.
2- از طريق اجراي ثبت: در مورد اموال منقول مثل پول و سكه، مرجع صدور اجرائيه، دفتر خانه ازدواج كه سند ازدواج را تنظيم كرده مي‌باشد، در مورد اموال غیرمنقول اگر ملک در دفتر املاک ثبت شده توسط دفترخانه ای که سند را تنظیم کرده اجرائيه صادر مي‌شود ولي اگر مال ثبت نشده باشد بايد از طريق دادگاه اقدام نمود.
ضمانت اجراي وصول مهريه
علاوه بر حق حبس زن و حق امتناع از ايفاي وظايف زناشوئي و توقيف اموال و صدور اجرائيه، طبق ماده 2 قانون نحوه اجراي محكوميت‌هاي مالي مصوب 1377، مي‌توان تقاضاي حبس شوهر را در صورت عدم تأديه مهر و عدم دسترسي به اموال او كرد.
نحوه تعديل و محاسبه مهريه به نرخ روز
مهریه اگر سکه یا عین معین باشد به همان اندازه پرداخت می شود ولی در مواردي كه مهريه وجه رايج باشد به لحاظ تغییرات اوضاع اقتصادی کشور و نرخ تورم، طبق جدول زير محاسبه و پرداخت مي‌شود.
مبلغ مهريه به نرخ روز = شاخص قيمت در سال قبل از تأديه * مبلغ مندرج در عقدنامه
شاخص قيمت سالانه، توسط بانك مركزي همه ساله اعلام مي‌شود.
منابع
- مهریه، شعبانعلی جباری، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام (بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)، تاریخ بازیابی: 9 آذر 1392.
