غبطه
غبطه در لغت به معنای رشک بردن بر سعادت کسی و آرزوی داشتن نعمت و سعادت او بدون بدخواهی نسبت به آن شخص و بدون آرزو کردن زوال نعمت و سعادت از او می باشد.
در علم اخلاق، آرزوى دستيابى به خيرى را داشتن که نصيب ديگران شده "غبطه" نام دارد. اگر اين آرزو به مرحله سعى و تلاش براى دستيابى به آن خير يا بالاتر از آن برسد "منافسه" است و اين هر دو صفتى پسنديده است.
پس "غبطه" تمناى رسيدن به نعمتى براى خود است آنچنان که براى غيرخود مى‌رسد، بدون آن که تمناى زوال آن نعمت را از غيرخودت داشته باشى و "غبطه" مذموم نيست گاهى از "غبطه" به "منافسه" و گاه از "منافسه" به "غبطه" و در مواردى از آن‌ها به "حسد" تعبير کرده‌اند.
و آن به خاطر نزديک بودن معانى آن‌ها به يکديگر است و سخن پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله به اين معنى حمل مى‌شود که فرمود: "لاحسد الا فى اثنين: رجل آتاه الله مالا فسلطه على ملکه فى الحق و رجل آتاه الله علما فهو يعمل به و يعمله الناس".[۱]
حسد روا نيست مگر در دو مورد: يكى حسد به كسى كه خداوند به او مال داده و او را بر صَرف مال در راه حق توانايى بخشيده است، و ديگرى حسد به كسى كه خداوند به او علم بخشيده و او را در كار علمى و نيز در كار آموختن علم به مردم، توفيق داده است. اين نوع حسد به معناى "غبطه" استعمال شده است.
پانویس
- ↑ كشّاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص۲۸۷؛ كيمياى سعادت، ج۲، ص۱۲۷.
منابع
- غبطه، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی، بازیابی: 6 اسفند 92.
- فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه ی غبطه.
- فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه ی غبطه.
