شداد بن اوس
شَدّاد بن أوس ، بن ثابت انصاری نجاری مدنی، محدّث و صحابی.
شدّاد از قبيله بني‌حُدَيله بود كه نسب آنها به عمروبن مالك بن نجّار مي‌رسيد.[۱] وی برادرزاده حسان بن ثابت، شاعر مشهور صدر اسلام بود.[۲] كنيه او را أبويَعلی و أبوعبدالرحمن ذكر كرده‌اند.[۳]
پدر شدّاد، اوس از جمله انصاری بود كه در بيعت عقبه حضور داشت[۴] و به گفته ابن‌سعد،[۵] عثمان بعد از مهاجرت مسلمانان از مكه به مدينه، در خانه اوس بن ثابت اقامت گزيد. همچنين پيامبر در جريان عقد مؤاخات ميان مهاجران و انصار، ميان اوس بن ثابت و عثمان پيمان برادری بست.[۶] به نوشته واقدی،[۷] اوس در جنگ بدر و ديگر نبردهای پيامبر حضور داشت و در زمان خلافت عثمان بن عفان [۸] و به تصريح ابن‌حبان [۹] در سال 35 درگذشت. هر چند ابن سعد [۱۰] و ابن‌عبدالبر [۱۱] در خبری ديگر به نقل از عبداللّه بن محمد بن عماره انصاری از شهادت اوس در جنگ احد سخن گفته‌اند.
شعری از حسان بن ثابت[۱۲] در ذكر كشته شدن أوس بن ثابت دليلی بر درستی خبر شهادت اوس در جنگ احد است.[۱۳] مادر وی، صُرَيمَه يا صُرمَه نيز از بني‌عَدیبن نجار بود.[۱۴]
درباره شداد بن أوس و حضور او در نبردهای پيامبر اختلاف نظر وجود دارد. برخی از حضور او در غزوه بدر سخن گفته‌اند اما بخاری [۱۵] در اين مطلب ترديد كرده است. وی به زهد شهرت داشت و معاصرانش او را بدين خصلت ستوده‌اند.[۱۶] درباره عبادت و ورع وی داستانهايی نقل شده است.[۱۷] شدّاد پس از فتح شام در زمان خليفه دوم به امارت حِمص گماشته شد .[۱۸]
ابن‌سعد [۱۹] بدون اشاره به تاريخ دقيق از مهاجرت شداد به بيت‌المقدّس سخن گفته و اشاره كرده كه شدّاد تا اواخر عمر خود در آنجا به‌سر برده است.[۲۰] شدّاد چهار پسر به نامهای يعلی، محمد، عبدالوهاب و منذر داشت و دختری با نام خزرج.[۲۱] شدّاد از كعب‌الأحبار روايت كرده و از وی أسامة بن عمير هُذَلی، خالد بن مَعدان، پسرانش محمد و يعلی و كسان ديگری روايت كرده‌اند.[۲۲]
روايات وی در صحاح سته نقل شده است.[۲۳] درباره مواضع سياسی و گرايش كلامی شدّاد، اطلاع چندانی در دست نيست. بر اساس برخی شواهد به علويان گرايش داشته است [۲۴] و وقتی معاويه از او خواست بر منبر از علی عليه‌السلام بدگويی كند، از اين كار سرباز زد.[۲۵] همچنين، پيوستن به اصحاب جمل و ياری كردن اميرالمؤمنين علی عليه‌السلام[۲۶] و نقل روايات فضائل علی عليه‌السلام از ديگر شواهد اين امر است. شدّاد در سال 58 در 75 سالگی در بيت‌المقدّس درگذشت و همانجا مدفون شد.[۲۷] ابوحاتم رازی[۲۸] از محمد بن عبدالرحمن، نواده او نام برده و به اقامت او در بيت‌المقدس اشاره كرده است. وی از پدر و جدش، شداد بن أوس روايت نقل كرده و از او ابراهيم بن محمد بن يوسف فريابی حديث نقل كرده است.[۲۹]
پانویس
- ↑ رجوع کنید به ابن‌خياط، ص156؛ ابن‌عبدالبر، ج1، ص117؛ ابن‌عساكر، ج22، ص405، 417.
- ↑ ابن‌سعد، ج3، ص503، ج7، ص401؛ رازی، ج2، قسم1، ص328.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عبدالبر، ج2، ص694؛ ابن‌حجر، ج3، ص319.
- ↑ ابن‌سعد، ج3، ص503؛ ابن‌عبدالبر، ج1، ص117.
- ↑ ج3، ص55ـ56.
- ↑ ابن‌سعد، ج3، ص56.
- ↑ ابن‌عبدالبر، ج1، ص117.
- ↑ ابن‌سعد، ج3، ص503.
- ↑ ج3، ص10.
- ↑ همانجا.
- ↑ همانجا.
- ↑ ص116.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌حجر، ج1، ص144، ج3، ص319ـ320.
- ↑ ابن‌عساكر، ج22، ص404.
- ↑ ج2، قسم2، ص224.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عبدالبر، ج2، ص694ـ695؛ ابن‌عساكر، ج22، ص410.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عساكر، ج22، ص415ـ416؛ مزی، ج12، ص391.
- ↑ مزی، ج12، ص390.
- ↑ ج7، ص401.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عبدالبر، ج2، ص694.
- ↑ ابن‌عساكر، ج22، ص409؛ مزی، ج12، ص392.
- ↑ رجوع کنید به مزی، ج1، ص390.
- ↑ رجوع کنید به مزی، ج12، ص392.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عساكر، ج22، ص416.
- ↑ رجوع کنید به مفيد، ص96ـ97.
- ↑ رجوع کنید به خزاز قمی، ص180ـ182.
- ↑ ابن‌حبان، ج3، ص185ـ186؛ مزی، ج12، ص392 قس ابن‌سعد، ج7، ص401.
- ↑ ج3، قسم2، ص315.
- ↑ رازی، همانجا.
منابع
- دانشنامه جهان اسلام، ذیل مدخل شداد بن اوس از سعيد شفيعی، در دسترس در پایگاه دانشنامه جهان اسلام.
