شداد بن اوس

این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

شَدّاد بن أوس ، بن ثابت انصاری نجاری مدنی، محدّث و صحابی.

شدّاد از قبيلۀ بني‌حُدَيله بود كه نسب آنها به عمروبن مالك‌بن نجّار مي‌رسيد . وی برادرزادۀ حسان‌بن ثابت، شاعر مشهور صدر اسلام، بود . كنيۀ او را أبويَعلی و أبوعبدالرحمن ذكر كرده‌اند . پدر شدّاد، اوس، از جمله انصاری بود كه در بيعت عقبه حضور داشت و به گفتۀ ابن‌سعد ، عثمان بعد از مهاجرت مسلمانان از مكه به مدينه، در خانۀ اوس‌بن ثابت اقامت گزيد. همچنين پيامبر در جريان عقد مؤاخات ميان مهاجران و انصار، ميان اوس‌بن ثابت و عثمان پيمان برادری بست . به نوشتۀ واقدی، اوس در جنگ بدر و ديگر نبردهای پيامبر حضور داشت و در زمان خلافت عثمان‌بن عفان و به تصريح ابن‌حبان ، در سال 35 درگذشت. هرچند ابن‌سعد و ابن‌عبدالبر در خبری ديگر به نقل از عبداللّه‌بن محمدبن عماره انصاری، از شهادت اوس در جنگ احد سخن گفته‌اند. شعری از حسان‌بن ثابت در ذكر كشته شدن أوس‌بن ثابت، دليلی بر درستی خبر شهادت اوس در جنگ احد است . مادر وی، صُرَيمَه يا صُرمَه نيز از بني‌عَدیبن نجار بود .

دربارۀ شدّاد بن أوس و حضور او در نبردهای پيامبر اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی از حضور او در غزوه بدر سخن گفته‌اند اما بخاری در اين مطلب ترديد كرده است. وی به زهد شهرت داشت و معاصرانش او را بدين خصلت ستوده‌اند . دربارۀ عبادت و ورع وی داستانهايی نقل شده است . شدّاد پس از فتح شام در زمان خليفۀ دوم به امارت حِمص گماشته شد . ابن‌سعد ، بدون اشاره به تاريخ دقيق، از مهاجرت شدّاد به بيت‌المقدّس سخن گفته و اشاره كرده كه شدّاد تا اواخر عمر خود در آنجا به‌سر برده است . شدّاد چهار پسر به نامهای يعلی، محمد، عبدالوهاب و منذر داشت و دختری با نام خزرج . شدّاد از كعب‌الأحبار روايت كرده و از وی أسامةبن عمير هُذَلی، خالدبن مَعدان، پسرانش محمد و يعلی و كسان ديگری روايت كرده‌اند . روايات وی در صحاح سته نقل شده است . دربارۀ مواضع سياسی و گرايش كلامی شدّاد، اطلاع چندانی در دست نيست. براساس برخی شواهد، به علويان گرايش داشته است و وقتی معاويه از او خواست بر منبر، از علی عليه‌السلام بدگويی كند، از اين كار سر باز زد . همچنين، پيوستن به اصحاب جمل و ياری كردن اميرالمؤمنين علی عليه‌السلام و نقل روايات فضائل علی عليه‌السلام از ديگر شواهد اين امر است. شدّاد در سال 58 در 75 سالگی در بيت‌المقدّس درگذشت و همانجا مدفون شد . ابوحاتم رازی از محمدبن عبدالرحمن، نوادۀ او، نام برده و به اقامت او در بيت‌المقدّس اشاره كرده است. وی از پدر و جدش، شدّادبن أوس، روايت نقل كرده و از او ابراهيم‌بن محمدبن يوسف فريابی حديث نقل كرده است .

منابع

• دانشنامه جهان اسلام، ذیل مدخل شداد بن اوس از سعيد شفيعی، در دسترس در پایگاه دانشنامه جهان اسلام