اثر آفرینان (کتاب)
اثرآفرینان مجموعه ای است که به همت بخش پژوهش انجمن آثار و مفاخر فرهنگی فراهم گردیده است و به معرفی اثرآفرینان ایران از آغاز تاریخ ایران تا متولیدن سال 1300 می پردازد. چاپ اول این مجموعه زير نظر دكتر سيد كمال حاج سيد جوادي و دكتر عبدالحسين نوايي تهیه و تالیف گردیده است و چاپ دوم زير نظر دكتر محمدرضا نصيري و با ويرايش و بازبيني نهايي مينا احمديان ارائه شد.
محتویات
مديريت علمي و اجرايي
آقاي حسين محدث‌زاده (از جلد 1 تا 6) و دكتر حبيب‌الله عباسي (از جلد 1 تا 3).
پژوهشگران
مينا احمديان، محمدرضا اسحاقي جردوي، علي درويشاني، منوچهر دين‌پرست، فهيمه سيفي نهاوندي، حسين شكرآبي، ولي‌الله محمدي، شريفه مهدي‌پور، حميد ناطقي، كيوان يگانه رودپيشي.
هدف
طرح اين مجموعه در سال 1373 در انجمن آثار و مفاخر فرهنگي توسط آقاي دكتر سيد كمال حاج سيد جوادي رئيس هيئت مديره انجمن آثار و مفاخر فرهنگي (از 1373ـ1377) ارائه شد. هدف از اين اثر معرفي نام آوران فرهنگ ايراني است كه از آغاز تاريخ ايران تا (متولدين) سال 1300 به منصه ظهور رسيده‌اند و در عرصه‌هاي فرهنگي اعم از دين، ادب، هنر، علوم و غيره آثاري را از خود به يادگار نهاده‌اند.
شخصيت هاي ياد شده در اين اثر يا ايراني‌اند يا داراي تبار و نژاد ايراني هستند، هر چند در اين خاك نزيسته‌اند و يا بزرگاني هستند كه از خارج از ايران به اين خاك سفر كرده و با افكندن رحل اقامت در اين خاك، جذب فرهنگ ايران شده‌اند و در اعتلاي تمدن و فرهنگ ايران كوشيده‌اند مانند شيخ بهايي.
در عرصه‌هاي فرهنگي يادشده، اگر عالمي كتابي نگاشته، استادي شاگردي تربيت نموده، محدثي حديثي روايت كرده، هنروري قلمي زده و نقشي كشيده و آهنگي ساخته، معماري بنايي پرداخته و شاعري بيتي سروده و آن كه حريم فرهنگ و فرهنگيان را پاس داشته و خدمت گزارده در اين مجموعه از او ياد شده است.
نكات قابل توجه در تأليف اين اثر
- حدود و ثغور در ادوار مختلف برابر نقشه سياسي هر دوره تاريخي است.
- القابي همچون آيت‌الله، حجت الاسلام، استاد، دكتر، مهندس و غيره از عناوين مداخل حذف شده است.
- عناوين بر اساس اسم اشهر افراد آمده است و اگر شخصي داراي چندين شهرت بوده، شرح حال او به تصديق چندين منبع متقدم در ذيل نام اشهرش آمده و شهرت‌هاي ديگر وي در جاي خود ذكر شده و به مدخل نوشته شده، ارجاع داده شده است.
- اسم اشهر در مورد عالمان ديني عمدتاً مبتني بر كنيه و گاه لقب و همچنين نسبت شهر بوده است.
- اسم اشهر در مورد شاعران اغلب مبتني بر تخلص بوده و در مورد هنرمندان اسم اشهر، اسمي كه در رقمشان آمده است.
- چون مدار كار بر ايجاز و به دور از هر گونه اطناب بوده است، از نقل اقوال مختلف و ديدگاه هاي متفاوت در جنبه‌هاي مختلف زندگي هر فرد امتناع شده و قول صواب‌تر را از ميان اقوال برگزيده و از مابقي چشم پوشيده شده است.
- در اين مجموعه سعي شده است كه از مدح و ذم نابجا و حتي بجا تا آنجا كه ميسر است، پرهيز شود و اصل «اذكروا موتاكم بالخير» در نوشتن هر مدخلي مدنظر قرار گرفته است.
- در اين مجموعه به هيچ عنوان وجه سياسي و مشغله كاري فرد، مد نظر نبوده و تنها به مشخصات فرهنگي، علمي و ادبي صاحب عنوان توجه شده است.
- شرح حال هر شخصيتي از تولد آغاز و به مرگ و محل دفن ختم شده است و چون آثار تنها چيزي است كه بعد از مرگ باقي مي‌ماند، در انتهاي مدخل آورده شده است.
- اين مجموعه به معرفي بيش از ده هزار ايراني بر اساس هزار منبع متقدم و متأخر پرداخته كه در تأليف شرح احوال هر شخصيت به اقوال كهن‌ترين و نزديكترين مأخذ به زمان حيات هر فرد توجه شده است.
محتوا و سال انتشار هر جلد
- جلد اول (شامل حروف آ ـ الف از مدخل آباده‌اي تا ايوب خراساني) حدود 1650 مدخل در سال 1377 به چاپ رسيد.
- جلد دوم (شامل حروف ب ـ خ از مدخل بابا افضل كاشاني تا خيري تبريزي) حدود 1750 مدخل در سال 1377 به چاپ رسيد.
- جلد سوم (شامل حروف د ـ ش از مدخل دابوقي بارفروشي تا شيوني قايني) حدود 2000 مدخل در سال 1378 به چاپ رسيد.
- جلد چهارم (شامل حروف ص ـ ق از مدخل صائب تبريزي تا قيصري همداني) حدود 1800 مدخل در سال 1379 به چاپ رسيد.
- جلد پنجم (شامل حروف ك ـ م از مدخل كابلي تا ميهني) حدود 1600 مدخل در سال 1380 به چاپ رسيد.
- جلد ششم (شامل حروف ن ـ ي از مدخل ناتل خانلري تا يوسفي هروي) حدود 850 مدخل به همراه فهرست اعلام در سال 1380 به چاپ رسيد.
چاپ دوم اين اثر با دقت نظر مجددي مورد بازبيني و ويرايش علمي قرار گرفت و در سال 1384 تقديم به اهل علم شد.
منابع
طرح پژوهش اثرآفرینان، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، بازیابی: 19 بهمن 1391.
