دانشگاه مفید

این صفحه مدخلی از فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

دانشگاه مفید (جامعه‌المفید) قم، یکی از مراکز آموزشی ـ تحقیقاتی است که در حوزه‌ی علوم انسانی به فعالیت علمی مشغول است. این دانشگاه همچون دانشگاه باقرالعلوم (ع) و دانشگاه امام صادق (ع) برای تحقق یکی از اهداف اولیه‌ی انقلاب اسلامی، یعنی لزوم پیوند میان حوزه و دانشگاه و آشنایی حوزویان با علوم انسانی جدید و همچنین آشنایی دانشجویان علوم جدید با برخی از معارف دینی پایه‌گذاری شده است.

با نظر مساعد امام خمینی (ره) و با تلاش آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، مؤسس دانشگاه، اساسنامه‌ی دانشگاه علوم انسانی مفید در تابستان سال ۱۳۶۷ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. پس از آن، هیئت مؤسس دانشگاه، همزمان با تشکیل هیئت امنا، زمینی به مساحت ۴۵ هکتار در جنوب شهر قم تهیه کرد و عملیات احداث ساختمان دانشگاه آغاز شد. سرانجام فعالیت آموزشی دانشگاه از مهر سال ۱۳۶۸ با پذیرش دانشجو از بین طلاب حوزه در مقطع کارشناسی رشته‌ی اقتصاد نظری شروع گردید. اما به‌تدریج در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری از دیگر رشته‌های علوم انسانی نیز اقدام به پذیرش دانشجو نمود و هم‌اکنون این دانشگاه در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته‌های اقتصاد، فلسفه، حقوق، علوم سیاسی و نیز دکتری رشته‌های حقوق و اقتصاد از میان شرکت‌کنندگان در آزمون سراسری با گرایش‌های مختلف دانشجو می‌پذیرد.

به لحاظ سازمانی دانشگاه مفید از چهار رکن تشکیل شده است: ۱ـ هیئت مؤسس، ۲ ـ هیئت امنا، ۳ـ ریاست دانشگاه و ۴ ـ شورای علمی. دیگر بخش‌های این دانشگاه شامل معاونت آموزشی، معاونت پژوهشی، معاونت اجرایی، نشریه‌ی ‌نامه‌ی مفید، کتابخانه، مرکز اسناد، مرکز مطالعات حقوق بشر اسلامی و مرکز مطالعات اقتصادی است.

بر اساس ماده‌ی یک اساسنامه‌ی دانشگاه، اهداف تأسیس دانشگاه عبارت است از:

۱ـ مطالعه و تحقیق در علوم و معارف اسلامی و بازبینی و بازنگری در علوم انسانی بر اساس مبانی و موازین اسلامی؛

۲ـ فراهم آوردن زمینه‌های لازم جهت گسترش فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی در جهان اسلام و ارزیابی تحقیقات انجام شده در حوزه‌ی معارف اسلامی و علوم انسانی؛

۳ـ تربیت علمی و عملی محققان برجسته و صاحب صلاحیت خدمت در دانشگاه و سایر مؤسسات تحقیقی مشابه آن؛

۴ـ معرفی و به‌کارگیری نتایج تحقیقات انجام شده در وجوه گوناگون فرهنگی و اجتماعی ملل اسلامی؛

۵ـ تحقیق شئون مختلف جوامع اسلامی و دیگر جوامع و پیش‌بینی تحول آنها به منظور طرح پیشنهادهای مناسب برای تدوین خطوط کلی سیاست‌های فرهنگی ـ اجتماعی و علمی جهان اسلام.

به منظور تحقق اهداف یاد شده، دانشگاه مفید با چندین دانشگاه در کشورهای اسلامی همکاری علمی دارد و همچنین در همایش‌های علمی خود از اساتید این دانشگاه‌ها برای ارائه‌ی مقاله یا ایراد سخنرانی دعوت می‌کند. تاکنون چندین همایش و نشست علمی در این دانشگاه انجام شده که از آن جمله می‌توان به بزرگداشت نهصدمین سالگرد وفات خیام، پلورالیسم منطقی، دین و فلسفه، جاذبه‌های مکتب تشیع در آمریکا، نظریه‌ی افعال گفتاری، همایش امام موسی صدر، جهانی شدن و اسلام، بررسی موانع توسعه‌ی ایران و تجربه‌ی ژاپن، شبیه‌سازی از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی، تقریب بین مذاهب اسلامی، نوآوری‌های فلسفی علامه طباطبایی، جذابیت‌های اسلام در اروپا و وضعیت اسلام و مسلمین در فرانسه و… اشاره کرد. همچنین از سوی مرکز اطلاعات حقوق بشر اسلامی نیز تاکنون چند همایش در سطح بین‌المللی برگزار شده که مجموعه مقالات منتخب آن، به صورت کتاب در اختیار متخصصین و علاقه‌مندان قرارگرفته است. علاوه بر این، هر سال همایش دیگری در سطح دانشجویان برگزار می‌شود که تاکنون با دو موضوع جهانی شدن و عدالت اجتماعی دو همایش دانشجویی برگزار شده است.

از دیگر فعالیت‌های علمی این دانشگاه بخش پژوهشی است که فعالیت آن در سال ۱۳۷۵ با عنوان دفتر برنامه‌ریزی و خدمات پژوهشی آغاز شد و از سال ۱۳۷۶ تاکنون به عنوان معاونت پژوهشی استمرار یافته است. این معاونت با مراکز علمی‌ـ‌‌تحقیقاتی خارج از کشور مانند دانشگاه ام‌القری مکه، دانشگاه عبدالعزیز جده، بانک توسعه‌ی اسلامی، مؤسسه‌ی مطالعات سیاسی پاکستان، دانشگاه اسلامی لندن، مؤسسه‌ی مطالعات اسلامی لندن، آکادمی آکسفورد، دانشگاه کاتولیک آمریکا و دانشگاه کلمبیا ارتباط برقرار کرده است.

این دانشگاه همچنین فصلنامه‌ای با درجه‌ی علمی، پژوهشی با نام «نامه‌ی مفید» منتشر می‌کند که هر شماره‌ی آن ویژه‌ی یکی از گروه‌های آموزشی دانشگاه یعنی اقتصاد، حقوق و فلسفه است که مباحث علوم سیاسی نیز در قالب ویژه‌نامه‌ی فلسفه ارائه می‌شود. این دانشگاه در تکمیل فعالیت‌های آموزشی‌اش، تأسیس مقاطع دکترا در رشته‌های علوم سیاسی و فلسفه را نیز در برنامه‌های خود قرار داده است.