محمد بن علی بن عبدالله بن عباس

منبع: نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام

وفات محمد بن علي بن عبدالله، پايه‌گذار جنبش عباسيان: سال 126 قمري/ 1 ذوالقعده

محمد بن علي بن عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب در اوايل قرن دوم هجري به همراه بسياري از علويان و هاشميان مخالف حكومت بني‌اميه جنبشي بر ضد امويان حاكم با عنوان "الرّضا من آل محمد صلی الله علیه و آله" را پايه‌گذاري و رهبريت شاخه عباسیان را بر عهده گرفت.

وي در آن روزگار در "حميه" و يا در "كرار" از مناطق كوهستاني شام زندگي مي‌كرد و داعيان و نمايندگان خويش را به طور پنهاني به سراسر مناطق اسلامي گسيل مي‌داشت و از طريق آنان مردم را به قيام و جنبشي عظيم بر ضد امويان فرامي‌خواند. ولي عمرش كفاف نكرد و پيش از قيام سراسري مردم در همان مكان وفات يافت و به هنگام درگذشت، پسرش ابراهيم را جانشين خود نمود.

از آن پس ابراهيم بن محمد معروف به "امام" رهبريت قيام عباسيان را بدست گرفت و آن را بسيار گسترده كرد ولي او نيز به هدف‌هايش دست نيافت. زيرا از سوي مأموران مروان حمار (آخرين خليفه امويان) دستگير و پس از مدتي در زندان كشته شد. اما ساير فرزندان و خاندان محمد بن علي بنا به توصيه ابراهيم بن محمد موفق شدند از شام به سوي كوفه هجرت نمايند و در آن جا نخستين حكومت عباسيان را با سرنگوني بني‌اميه پايه‌گذاري كنند.

نخستين خليفه عباسيان عبدالله معروف به ابوالعباس سفاح فرزند محمد بن علي بود و پس از سفاح برادرش منصور بن محمد بن علي معروف به منصور دوانقي به خلافت رسيد و از آن پس خلافت عباسيان در جامعه اسلامي ريشه دوانيد و ماندگار شد.^[۱] درگذشت محمد بن علي مصادف بود با نخستين روز ذی القعده سال 126 قمري.^[۲]