اقسام کفر
تقسیم متکلمان
متكلّمان اقسام متعدّدى براى كفر بر شمرده‌اند: الف. كفر انكار: بدين معنا است كه كسى به قلب و زبان، خدا و رسول خدا (ص) را انكار كند. ب. كفر جحود: يعنى كسى با قلب اذعان كند؛ ولى به زبان، انكار: «وَجَحَدُوا بِها وَاسْتَيقَنَتْها أنْفُسُهُمْ». (نمل/ 14) ج. كفر عناد: بدين معنا است كه كسى به دل و زبان اذعان كند؛ امّا از روى حسادت و عناد، تن بدان ندهد؛ همانند وليد بن مغيرة، كه به دل و زبان قرآن را پذيرفت؛ ولى ايمان نياورد و آن را سحر خواند (مدّثر/ 25- 11). د. كفر نفاق: آن است كه زبان دم از ايمان زَنَد؛ ولى دل از ايمان تهى باشد (الايمان و الكفر فى الكتاب و السّنّة، 55؛ تاج العروس، 3/ 254؛ لسان العرب، 5/ 144).
تقسیم روایت امام صادق علیه اسلام
تقسيمى ديگر نيز براى كفر از روايت امام صادق (ع) برون كشيده اند (ميزان الحكمة، 3/ 2711): الف. كفر حجود: اين گونه كفر، خود بر دو قسم است: 1. انكار ربوبيّت: بدين معنا است كه كسى، خدا و بهشت و دوزخ و رستاخيز را انكار كند. كفر زنادقه و دهريّه از اين دست است كه قرآن سخن آنان را چنين باز مى‌گويد: «وَما يُهْلِكُنا إلّا الدَّهْرُ» (جاثيه/ 23)؛ 2. انكار همراهِ شناخت: يعنى هر چند به وجود خدا يقين دارند، امّا از روى ستمكارى و بزرگ‌طلبى او را انكار مى‌كنند (نمل/ 14). ب. كفر عصيان: بدين معنا است كه به خدا ايمان دارند؛ امّا از فرمان او سر مى‌پيچند و تكاليف دينى را بر نمى‌تابند (بقره/ 84 و 85). ج. كفر برائت: اين گونه كفر، ناپسند نيست؛ بلكه از وظايف اعتقادى است و عبارت است از كفر به دشمنان خدا و كافران، مانند كفر ابراهيم (ممتحنه/ 4) و كفر شيطان به اولياى خود (ابراهيم/ 22). د. كفر نعمت: عبارت از ناسپاسى در برابر نعمت‌هاى الهى است. قرآن كريم از سليمان پيامبر (ع) نقل فرموده است: «اين از فضل پروردگار من است تا مرا به سپاسگزارى و ناسپاسى بيازمايد» (نمل/ 4؛ ابراهيم/ 7؛ بقره/ 152). ه. كفر مطلق: كفرى است كه هيچ يك از قيدهاى پيشين را ندارد (بحارالانوار، 93/ 60 و 72/ 100؛ مستدرك الوسائل، 1/ 76). برخى كفر را سى و پنج قسم دانسته‌اند كه از ضرب هفت قسم متعلق كفر در پنج قسم كافر حاصل گردد (فرهنگ لغات كامل در قرآن، 30).
منبع
فرهنگ شیعه، جمعی از نویسندگان، ج1، ص90 و 91.
