ابن ابی الثلج (محمد بن عبدالله)
ابوبكر یا ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن اسماعیل (د 257ق/ 871م). وی در بغداد مى‌زیست، لیكن اصل او از ری بود و به روایتى مدتى نیز در آنجا اقامت داشته است (ابن حبان، 9/135؛ خطیب، تاریخ، 5/426).
ابوبكر از جمع كثیری از مشایخ بغداد همچون حسن بن موسى اشیب، على بن حفض مدائنى، و عبدالرحمان بن غزوان قراد و جز آنان حدیث شنید. مزّی فهرستى از مشایخ وی را آورده است (16/351). ذهبى شبابة (ابن سوار فزاری) را نیز از جملة مشایخ وی یاد كرده است ( سیر، 7/358). وی از یاران احمد بن حنبل نیز بوده است، (خطیب، شرف، 85 -86؛ مزی، همانجا). در میان راویان و شاگردان او نام محدثان بنامى چون بخاری، ترمذی، ابن ابى داوود، ابن ابى حاتم و ابن خزیمه به چشم مى‌خورد (خطیب، تاریخ، 5/426؛ مزی، همانجا). با بررسى مشایخ و شاگردان ابوبكر مى‌توان دریافت كه وی در طبقة یحیى ابن معین (د 233ق)، ابوبكر بن ابى شیبة (د 235ق)، اسحاق بن راهویه (د 238ق) و احمد بن حنبل (د 241ق) بوده و بر معاصران خود تقدم طبقه داشته است. به عنوان نمونه بخاری كه در 194ق/810م متولد شده، در 205ق آغاز به استماع حدیث كرده و در 256ق وفات یافته (نك: ذهبى، تذكره، 2/555 -556)، در طبقة بعد از وی قرار داشته است. وی نه تنها از راویان ابوبكر است، بلكه از برخى مشایخ او نیز مانند قراد با واسطه روایت مى‌كند (نك: بخاری، 7/83). ابن حبان (9/135) ابوبكر را در زمرة ثقات آورده و ابن ابى حاتم (3 (2)/294) نیز او را صدوق خوانده است. بخاری در صحیح از وی نقل حدیث كرده است (نك: خطیب، تاریخ، 5/426).
اگرچه تألیقى به ابوبكر نسبت داده نشده، اما با توجه به رواج مسندنویسى در میان رجال هم طبقه او مى‌توان احتمال داد كه وی نیز مسندی گردآورده باشد كه از میان رفته است.
منابع
