قمه زنی
از مراسمى است كه در بعضى شهرستان ها و بلاد شيعى و توسط برخى از عزاداران امام حسين علیه السلام اجرا مى‌شود و در تاسى به مجروح و شهيد شدن سیدالشهدا علیه السلام و شهيدان كربلا و به عنوان اظهار آمادگى براى خون دادن و سر باختن در راه امام حسين علیه السلام انجام مى‌دهند.
صبح زود عاشورا، با پوشيدن لباس سفيد و بلندى همچون كفن، به صورت دسته جمعى قمه بر سر مى‌زنند و خون از سر بر صورت و لباس سفيد جارى مى‌شود. بعضى هم براى قمه زنى نذر مى‌كنند، برخى همچنين نذرى را درباره كودكان خردسال انجام مى‌دهند و بر سر آنان تيغ مى‌زنند، در حدى كه از محل آن خون جارى گردد.
قمه زنى نيز، مثل زنجيرزنى و شبيه خوانى و... از ديرباز مورد اختلاف نظر علما و پيروان و مقلدين آنان بوده و به استفتا و افتاء مبنى بر جواز يا عدم جواز آن مى‌پرداخته‌اند.
اين مراسم، از نظر شرعى پايه و مبناى دينى ندارد و صرفا روى علاقه شيعيان به ابا عبدالله الحسين علیه السلام انجام مى‌گيرد. فقها نيز آن را در صورتى كه ضررى نداشته باشد، مجاز مى‌دانند. برخى از فقها نيز به خاطر تاثير نامطلوب آن بر افكار ديگران و موجب وهن مذهب بودن، آن را ممنوع دانسته‌اند البته شرايط زمانى در اين مساله بى‌تاثير نيست.
امام خمينى ره در پاسخ به استفتايى كه در سالهاى اول پيروزى انقلاب اسلامى در اين زمينه از ايشان شده بود، فرمودند: «در وضع موجود، قمه نزنند...».
آيت الله خامنه‌اى نيز در ديدار با روحانيون، در آستانه ايام عاشورا (سال 1373 شمسى) در ضمن بيانات مبسوطى در خرافه زدايى از عزادارى سیدالشهدا علیه السلام فرمودند: «قمه زدن هم از آن كارهاى خلاف است... اين يك كار غلطى است كه عده‌اى قمه‌ها را بگيرند و بر سر خود بزنند و خون بريزند... كجاى اين كار، حركت عزادارى است؟ اين جعلى است. اين ها چيزهايى است كه از دين نيست...».
آن را بدعت، خلاف و خرافه دانستند و در پاسخ به نامه امام جمعه اردبيل، نوشتند: امروز اين ضرر بسيار بزرگ و شكننده است ولذا قمه زدن علنى و همراه با تظاهر، حرام و ممنوع.[۱]
علماى ديگر نيز در تاييد موضع و سخن رهبر انقلاب، آن را موجب وهن مذهب و نامشروع دانستند.[۲] البته اين احساس مذهبى و عواطف دينى كه سبب مى‌شود به عشق حسين علیه السلام چنين كارهايى كنند، بايد در مسير صحيح هدايت شود و مورد بهره‌بردارى قرار گيرد تا شور و انگيزه جهاد و شهادت بيافريند.
به علاوه، آنان كه به خاطر حسين علیه السلام حاضرند خون بدهند، چه بهتر كه خون خويش را به درمانگاه ها و مراكز انتقال خون اهدا كنند يا با تاسيس بانك خون، از فداكاران و ايثارگران داوطلب، در روز عاشورا خون گرفته شود و نگهدارى گردد تا از اين طريق، جان انسانهاى بسيارى كه نيازمند خونند، نجات يابد.
گرچه اين كار، شايد مثل قمه زنى، تامين كننده احساس عاطفى فرد نباشد ولى قطعا رضايت خداوند و پسند سیدالشهدا علیه السلام را بيشتر در پى دارد. كاش روزى صدقه دادن خون نيز، مثل صدقه و كمك مالى و لباس و غذا و... مرسوم گردد و با قصد قربت انجام گيرد.
كى گفت حسين، بر سر خويش بزن؟ با تيغ، به فرق خويشتن نيش بزن
تيغى كه زنى بر سر خود، اى غافل بر فرق ستمگران بد كيش بزن
پانویس
منابع
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
