هبل

«هُبَل» از هباله گرفته شده كه به معناى غنیمت است؛ یعنى بُتى كه عبادت او مغتنم مى باشد، یا هر كس او را پرستش كند به غنیمت مى رسد.

هُبل، بُت «قبیله کنانه» بود كه قریش نیز آن را مى پرستیدند و بنی‌كنانه نیز بت هاى «لات» و «عُزّى» را كه مربوط به قریش بود، عبادت مى كردند و دیگر اقوام عرب هم مجموع آن‌ها را حرمت مى نهادند و در هر سال اجتماعى از آن‌ها بر گرد این بتان تشكیل مى شد.

به گفته «ابومنذر» بت هاى قریش در داخل كعبه و در اطراف آن بودند و بزرگترین بت ها از نظر قریش بت هُبل بود كه «خزیمة بن مدركه» آن را در كعبه نصب كرده بود و از این رو به آن هبل خزیمه مى گفتند و هدایایى به آن تقدیم و در كنار آن قرعه كشى مى كردند.

این همان بتى است كه ابوسفیان در جریان جنگ احد، هنگامى كه احساس پیروزى كرد، شعار «اُعلُ هُبل؛ سربلند باشى اى هبل» سر مى داد، و پیامبر خدا صلى الله علیه وآله نیز در جواب او فرمود: «اللّهُ أعلى و أجَلّ؛ خداوند بالاتر و والاتر است».

هنگامى كه پیامبر صلى الله علیه وآله در فتح مكه وارد مسجدالحرام شد، با كمان خویش بر سر و صورت بت ها مى زد و مى فرمود: «... جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا؛(سوره اسراء، 81) حق آمد و باطل از میان رفت، همانا باطل از میان رفتنى است».

امام على علیه‌السلام هُبل را از بام كعبه به زیر افكند و سپس دستور داد كه در درگاه «باب بنى شیبه» (زیر پاى زائران كعبه) دفن كنند.

منابع

• فرهنگ اعلام جغرافیایى، تاریخى در حدیث و سیره نبوى، محمد محمدحسن شرّاب، ترجمه حمیدرضا شیخی.