انجیل لوقا
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
«انجیل لوقا» از اناجیل معروف میان مسیحیان است. لوقا -نویسنده این انجیل- از حواریان نبوده و حضرت عیسی (علیه‌السلام) را ملاقات نکرده است. تاریخ نگارش این کتاب در زمانی بین سالهای ۷۰ تا ۹۰ میلادی می‌باشد.
نویسنده این انجیل
لوقا -نویسنده این انجیل- احتمالاً از اولین ایمان آورندگان شهر انطاکیه بود. از زندگی وی تا زمانی که در سال ۵۱ میلادی در ترواس با پولس ملاقات کرد هیچ اطلاعی در دست نیست. او از حواریان نبوده است، چون وقایع مربوط به حضرت عیسی (علیه السلام) را نه به صورت شاهدی عینی، بلکه با واسطه نقل کرده است. با توجه به متنی که نویسنده مسیحی "مریل تنی" در کتاب "معرفی عهد جدید" آورده معلوم می‌گردد که لوقا حضرت مسیح را ملاقات نکرده بود، بلکه وی شاگرد مخصوص پولس بوده و در سفرها وی را همراهی می‌کرد.
بررسی هویت نویسنده انجیل لوقا در گروی تحقیق در رابطه میان انجیل سوم و کتاب اعمال رسولان است. اگر قبول کنیم که نویسنده انجیل سوم و کتاب اعمال رسولان یک نفر است، پس نویسنده لوقا و اعمال رسولان، احتمالاً از امت‌های اهل انطاکیه بوده است که حداکثر پانزده سال بعد از پنطیکاست به مسیح علیه السلام ایمان آورده است.
مؤلف انجیل لوقا دارای سبک ادبی عالی و تحصیلات عالیه بوده است. نوشته او نشان می‌دهد که طرز فکرش کاملاً یونانی است. وی شخصی بسیار دقیق و موشکاف بوده زیرا باب بیست و هفتم، شامل بهترین شرحی از کشتیرانی می‌باشد که از دوران گذشته بدست ما رسیده است. با بررسی این کتاب آشکار می‌شود که او به امور طبی وارد بوده و به طور خلاصه می‌توان گفت که وی یک غیریهودی یونانی زبان بوده که تحصیلات بسیار عالی و استعداد فکری فراوان داشته است.
سنت کلیسا این انجیل را به لوقا، یار و همراه پولس نسبت می‌دهند. این امر ریشه در شهادت ایرنئوس در پایان قرن دوم میلادی دارد. او در کتاب "بر علیه بدعتگزاران" می‌گوید: «انجیل سوم را لوقا، آن گونه که پولس تبلیغ می‌کرد، نوشت». تعداد زیادی از دانشمندان جدید این استناد را پذیرفته‌اند، اما یک اشکال جدی را مطرح کرده‌اند و آن این که اگر لوقا شاگرد خاص پولس است و همه جا همراه پولس بوده و انجیل او همان چیزهایی است که پولس تبلیغ کرده، پس چرا الهیات این دو کتاب با الهیات پولسی تباین کلی دارد؟ الهیات پولسی عیسی - خدایی است در حالی که الهیات ایندو کتاب عیسی - بشری است.
زمان نگارش این انجیل
در مورد زمان نگارش این کتاب اقوال مختلفی وجود دارد؛ برخی سالهای ۵۹ تا ۶۳ میلادی و برخی هم دهه ۷۰ یا ۸۰ میلادی را می‌گویند و برخی دیگر، تاریخ نگارش این انجیل را تا حدود سال ۹۰ میلادی احتمال می‌دهند. بنابراین تاریخ نگارش این کتاب در زمانی بین سالهای ۷۰ تا ۹۰ میلادی است که سالهای ۸۰ تا ۸۵ معمول‌تر است.
در انجیل لوقا اشاره‌ای به محل نوشتن آن وجود ندارد و در این زمینه احتمالات متفاوتی مطرح گردیده است. محل نگارش احتمالاً انطاکیه روم بوده، اگر چه اخائیه، افسس و قیصریه نیز پیشنهاد شده‌اند، اما همه آنها غیرقطعی است.
محتوای انجیل لوقا
«انجیل لوقا» با بیان هدف لوقا از نوشتن انجیل آغاز می‌گردد: «از آنجا که بسیاری دست خود را دراز کردند به سوی تألیف حکایت آن اموری که نزد ما به اتمام رسیده... من نیز مصلحت می‌دانم... بنویسم».
در ادامه، تولد و دوران کودکی عیسی علیه السلام را می‌آورد: «و چون روز هشتم، وقت ختنه طفل رسید او را عیسی نام نهادند و چون ایام تطهیر ایشان بر حسب شریعت رسید او را به اورشلیم بردند».
سپس به خدمات عیسی علیه السلام در جلیل می پردازد. در باب پنجم تعدادی از معجزات آن حضرت را بیان می‌کند. در باب هفتم جریان تدهین پاهای عیسی را این چنین آورده است: «وقتی که عیسی علیه السلام در خانه یکی از فریسیان بود ناگاه زنی که در آن شهر گناهکار بود... شیشه از عطر آورده و شروع کرد به شستن پاهای او (عیسی علیه السلام) به اشک خود و خشکانیدن آنها به موی سر خود و پاهای وی را بوسیده آنها را به عطر تدهین کرد».
باب دهم با حکایت اعزام هفتاد نفر از شاگردان آغاز می‌شود تا این که در ادامه در باب ۱۲ نوید و آمادگی مردم را برای بازگشت منجی موعود می‌گوید و در مورد اختلافات و جداییها و بحران های آینده هشداری دهد تا این که عیسی علیه السلام برای سومین بار مرگ خود پیشگویی می‌کند.
در باب ۱۹ جریان ورود عیسی علیه السلام به اورشلیم و تطهیر هیکل را بیان می‌کند و در ادامه آخرین مشاجره عیسی را با رهبران یهود بازگو می‌کند و در باب ۲۲ طرح خیانت یهودا اسخریوطی در شام آخر و این که عیسی علیه السلام انکار کردن پطرس را پیشگویی کند و سپس دستگیری عیسی و محکوم شدن او و صدور حکم مصلوب شدنش را آورده است. در ادامه جان سپردن و تدفین عیسی را گزارش می کند.
چنانکه لوقا می نویسد: عیسی مسیح قبل از دستگیری پیشگویی کرد که پطرس سه بار مسیح را انکار می‌کند و این سه بار قبل از بانگ خروس است. وقتی که مسیح (طبق گزارش اناجیل) دستگیر شد و این اتفاق رخ داد، پطرس به جمع یهودیان نفوذ کرد و یهودیان در سه مرتبه به وی مشکوک شدند، در هر بار پطرس انکار کرد که از یاران مسیح است.
در «انجیل لوقا» در رابطه با «وسعت حکومت منجی آخرالزمان» آمده است: «در آینده مردمى از شرق و غرب و شمال و جنوب زمین آمده و بر سر سفره، در ملکوت خداوند خواهند نشست». در احادیث اسلامى نیز به این موضوع اشاره شده، از جمله در روایت امام باقر(ع) آمده که حکومت او مشرق و مغرب عالم را فرا خواهد گرفت.
منابع
- هادی جهانگشا، انجیل لوقا، دانشنامه پژوهه، بازیابی: ۸ اردیبهشت ۱۳۹۲.
