اسماء المغتالين من الاشراف في الجاهلية و الاسلام (کتاب)
 | |
| نویسنده | محمد بن حبیب بغدادی |
| موضوع | سرگذشتنامه |
| زبان | عربى |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
«اسماء المُغتالین من الاشراف فی الجاهلیة و الاسلام و یلیه کنى الشعراء و من غلبت کنیته علی اسمه»، تألیف محمد بن حبیب بغدادى (م، ۲۴۵ ق)، و حاوى نام بزرگانى است که از روى خدعه و نیرنگ به قتل رسیده‌اند. ذیل این کتاب نیز، اثر دیگر مؤلف، مشتمل بر کنیه شعراء و کسانى که غالبا با کنیه از آنها یاد مى‌شده، آمده است.
محتوای کتاب
این کتاب، در واقع مشتمل بر دو بخش مستقل (دو کتاب) است؛ بخش اول، داراى دو باب و شامل ۱۲۸ نام از اسامى ترورشدگان است و بخش دوم، مشتمل بر ۳۶۵ کنیه از شعراء و آنهایى که غالبا با کنیه یاد مى‌شده‌اند، می باشد.
مؤلف، هیچ مقدمه‌اى را بر کتاب خود ننوشته تا معلوم شود هدفش از این تألیف چه بوده است، لذا روشن نیست که کتاب را از اول با همین شکلى که دارد تدوین نموده یا اینکه آنچه نوشته تنها یادداشت‌هایى پراکنده و ناقص بوده که قصد کامل کردن و نظم دادن به آنها را داشته، ولى اجل به وى مهلت نداده است.
وى، نام همه پادشاهان یا شعراء یا بزرگانى را که قبل از وى بوده‌اند و به نیرنگ کشته شده‌اند (ترور شده‌اند)، ذکر نکرده است و در مواردى نام کسانى را که در نبرد به شهادت رسیده‌اند، در زمره نام ترورشدگان و کسانى که از روى نیرنگ کشته شده‌اند، ذکر کرده است. همچنین، در یک واقعه که چندین نفر از روى خدعه کشته شده‌اند، نام برخى را آورده و از بعضى، هیچ یادى ننموده است.
ابواب کتاب، هم‌آهنگ و منسجم نیست و از نظم خاصى پیروى نمى‌کند، چنان‌که در ذکر اسامى، تابع ترتیب خاصى نمى‌باشد؛ یعنى نه به ترتیب حروف الفبا بوده و نه تاریخ افراد را مد نظر داشته است.
اولین کسى که بغدادی از میان مغتالین معرفى کرده و به شرح حالات او پرداخته، جذیمة الابرش است. وى، اولین کسى است که اسباب پادشاهى در سرزمین عراق، براى او فراهم گردید. وى، به هنگام رویارویى با عمرو بن الظّرب، او را به قتل رساند، ولى دختر عمرو که زبّاء نام داشت، بعد از پدر خود به حکومت رسید. او، به تلافى قتل پدرش، با پیشنهاد خواهرش، خدعه‌اى اندیشید و نامه‌اى به جذیمه نوشت و وى را به سوى خویش فراخواند و به قتلش رساند.
برخى از افراد دیگرى که مؤلف، از آنها یاد کرده عبارتند از:
حسان بن تبع، عملیق مالک طسم، اسود بن عفار، عامر الضّحیان، زهیر بن عبدشمس، حارث بن کعب، داوود بن هبالة بن عمرو، همام بن مرة، جساس بن مرة، عمرو و برادرانش (بنو زبان ذهلى)، عمرو بن مسعود، خالد بن جعفر بن کلاب، الصمة الاکبر، عدى بن زید بن ایوب، عروة الرحال بن عتبة، کعب بن عبداللّه النمرى، کعب بن الاشرف، سلام بن ابى الحقیق، بشر بن براء بن معرور انصارى، رفاعة بن قیس جشمى، ابوازیهر بن انیس، المجذر بن ذیار و...
اما در انتهای کتاب، از میان کسانى که با کنیه مشهور بوده‌اند، اولین کسى که از وى یاد شده است، جناب ابوطالب است که اسم شریفش، عمران یا عبدمناف بن عبدالمطلب بوده است.
برخى دیگر از این کسان عبارتند از: ابوسفیان (صخر بن حرب)، ابوذهل (وهب بن ربیعه)، ابوعزة (عمرو بن عبدالله)، ابوبکر، ابوالاسود، ابومهوس، ابوسماک، ابوالصقر و... .
منابع
- ویکی نور
