علی بن سلیمان بحرانی
{منبع اين نوشتار يک سايت است. آن را با نوشته خودتان جايگزين کنيد.}
جمال الدين علي بن سليمان
وي يکي از دانشمندان بزرگ بحرين بشمار ميرود و از حيث زمان نيز مقدم بر دانشمندان نامبرده ميباشد؛ اينمرد بلند قدر فيلسوف بوده و از حکماي اين قرن محسوب است. وي ه در بحرين ميزيسته و از اعاظم دانشمندان آن حدود بشمار ميرفته، شهرت وي بيشتر در علم حکمت و فلسفي بوده است.
علي بن سليمان ( با علي بن سليمان محدث سابق الذکر اشتباه نشود) شاگرد حکيم و دانشمند بزرگ کمال الدين احمد بن علي بن سعيد بحريني است که او نيز از علماي نامي بحرين و مفاخر دانشمندان قرن هفتم هجري است.
جمال الدين علي بن سليمان و استادش کمال الدين احمد هر دو همعصر فيلسوف بزرگ شيعه خواجه نصيرالدين طوسي بوده‌اند و چنانکه خواهيم ديد استاد بوسيله شاگردش با خواجه مکاتبه داشته و با هم مربوط بوده‌اند.
جمال الدين علي بن سليمان چنانکه بدست ميآيد در بحرين از محضر استاد نامبرده استفاده شايان نموده و خود نيز در آنديار توطن داشته است، و هم در آن بلاد بود که ابن ميثم بحريني دانشمند معروف از مشکوة دانش وي بهره مند گشت و در محضر پرفيضش شرائط شاگردي بعمل آورد و بعدها کتاب اشارات او را شرح کرد.
ولي بايد با کمال تأسف گفت اين مرد نامي با همه شخصيت علمي و شهرتي که در عصر خود داشته است، در کتب تراجم و رجال شيعه کمتر بشرح حال وي پرداخته‌اند و مانند بسياري ديگر از دانشمندان عاليمقام ما تاريخ کامل زندگاني او بر ما پوشيده است.
علامه حلي در کتاب خلاصه و شيخ حر عاملي در امل الامل و شيخ يوسف بحريني در لؤلؤة البحرين و محدث نوري در خاتمه مستدرک هر کدام در شرح حال وي اشاره مختصري نموده و گذشته‌اند ولي همين اشارات بخوبي ما را بمقام علمي و شخصيت فلسفي وي آگاه ميسازد.
علامه حلي گفته است: «جمال الدين علي بن سليمان بحريني در علوم عقلي و نقلي دانشمندي گرانمايه و آشناي بقواعد علمي حکما بوده است، و هم داراي مصنفات نيکو است».
در لؤلؤة البحرين مينويسد: پسر صاحب معالم در اجازه خويش نوشته است: يکي از تصنيفات او کتاب «مفتاح الخير» شرح ديباچه رسالة الطير ابن سينا است. و ديگر شرح قصيده ابن سينا در پيرامون نفس ميباشد و هر دو دليل روشني است که آنچه علامه حلي درباره وي گفته او زائد بر آنرا داشته است.
و هم ميگويد: وي رساله «علم باري و اوصاف الهي» تأليف استادش کمال الدين احمد بن سعيد بحريني را براي خواجه نصيرالدين طوسي فرستاد و از خواجه درخواست نمود که آنرا شرح کند؛ خواجه هم آنرا شرح کرد و در اول آن اشعاري باين مطلع نوشت ه
اتاني کتاب في البلاغة منته الي غاية ليست تقارب بالوصف
يعني: کتابي دريافت داشتم که در بلاغت بدرجه‌اي رسيده که نميتوان آنرا وصف کرد!
آنگاه خواجه آن اثر نفيس و مؤلف آن کمال الدين احمد و فرستنده آن جمال الدين علي بن سليمان را بنام دو دانشمند محقق و مدقق بخوبي و بارساترين عبارت ستوده است که ميرساند آن دو دانشمند بزرگ داراي چه مقامي از علم و دانش بوده‌اند. نسخه اين کتاب در نزد مؤلف لؤلؤة البحرين و محدث نوري بوده است، چنانکه هر دو در کتب خود ذكر کرده‌اند.
جمال الدين علي فرزند دانشمندي بنام حسين داشته که استاد علامه حلي بوده است.
وي در بحرين وفات يافت و همانجا نيز بخاک رفت. تاريخ فوت او در دست نيست ولي مسلم است که وي از علما و حکماي نيمه دوم قرن هفتم هجري است.
در پايان ذکر دو مطلب را لازم ميدانيم. اول اينکه در برخي از کتب تراجم مانند مستدرک و ريحانة الادب لقب او را کمال الدين دانسته و ميگويد جمال الدين هم خوانده ميشود.
دوم اينکه مؤلف ريحانة الادب ميگويد: علي بن سليمان کتاب مزبور را بعد از فوت استادش کمال الدين احمد براي خواجه فرستاد و خواستار حل مشکلات آن گرديد. در صورتيکه از عبارتي که مستدرک از ديباچه آن نقل ميکند اين دو مطلب را بکلي بي اساس ميسازد.
زيرا خواجه در ديباچه مزبور آنجا که نام آن دو را بطور کنايه به جمال و کمال ميبرد ميگويد: « ادام الله جماله و حرس کماله» اين عبارت ميرساند که نفر نخست جمال الدين و شخص دوم کمال الدين نام داشته و هر دو زنده بوده‌اند، و بديهي است که منظور از جمال الدين علي بن سليمان و کمال الدين استاد وي مؤلف کتاب بوده، بهمين جهت مؤلف امل الامل و لؤلؤة البحرين نيز او را بهمان لقب جمال الدين نام برده‌اند.
منبع:تبیان
پيوند ها
