احمد بن محمد بن مطهر
«احمد بن محمد بن مطهر»، از راویان موثق شیعه در قرن سوم قمری و از اصحاب امام حسن عسکری (علیه السلام) است. از او به عنوان «صاحب ابى محمد» یاد می‌کنند و این لقب نشان دهنده جایگاه نزدیک او نسبت به امام عسکرى (علیه السلام) است. اطمینان و اعتماد آن حضرت به احمد، آن چنان بوده که او را به عنوان مسئول اداره امور خود و رسیدگى به کارها برگزیده بود.
صحابی امام عسکری
مسعودى در «اثبات الوصیة» روایت کرده از حمیرى از احمد بن اسحاق که گفت: داخل شدم بر امام حسن عسکرى علیه السلام، فرمود به من اى احمد! چگونه بود حال شما در آن چیزى که مردم در او شک و ریب کردند؟ گفتم: اى آقاى من! وقتى که رسید به ما کاغذى که در آن بود خبر سید ما و ولادت او یعنى حضرت حجت علیه السلام، نماند از ما مردى و زنى و پسرى که داراى فهم باشد مگر آن که قایل به حق شد، حضرت عسکرى علیه السلام فرمود: آیا ندانستید شما که زمین خالى نمى‌ماند از حجتى از جانب خدا؟
پس امر کرد حضرت عسکرى علیه السلام والده خود را به حج در سنه ۲۵۹ ق. و خبر داد او را به آن چه به او مى‌رسد در سال بعد یعنى خبر فوت خود را در سنه ۲۶۰ ق. به والده‌اش داد و حاضر کرد حضرت صاحب الامر علیه السلام را و وصیت کرد به او و تسلیم کرد به آن حضرت اسم اعظم را و مواریث و سلاح را و بیرون شد والده حضرت عسکرى علیه السلام با حضرت صاحب علیه السلام به سوى مکه و ابوعلى احمد بن محمد بن مطهر متولى کارهاى ایشان بود. پس چون رسیدند به بعضى از منازل، ملاقات کردند قافله‌هایى از اعراب را. پس خبر دادند ایشان را به شدت خوف و کمى آب، پس برگشتند بیشتر مردم مگر آن‌هایى که در ناحیه[۱] بودند که ایشان رفتند و سالم ماندند.[۲] و روایت شده که وارد شد برایشان امر حضرت عسکرى علیه السلام به آن که بروند و برنگردند.
و ظاهر است که آن کسى را که امام علیه السلام قائم بر امور اهل خود قرار مى‌دهد - که در ایشان است مادر خود و کسى که مثل او است در این سفر بزرگ و طولانى -، لابد باید در مقام رفیع باشد از وثاقت و امانت و فطانت.[۳]
جایگاه علمی
شیخ صدوق (ره) از «احمد بن محمد بن مطهر» به صحابه امام عسکری علیه السلام تعبیر کرده است. صاحب مستدرک الوسایل گفته که مراد از «صاحب» آن نیست که ایشان فقط از اصحاب حضرت عسکری هستند و بس، بلکه آنچه برای ما ظاهر شده این است که او قیم بر امور آن حضرت بوده، رسیدگی در کارهای آن جناب داشته و این کاشف از مرتبه فوق عدالت است.[۴]
از این کلام چنین استفاده می شود که او وکیل حضرت است؛ زیرا کسی که قائم بر امور امام باشد و به کارهای آن جناب رسیدگی کند، به عنوان نماینده اش شمرده می شود و نقش آنها در ارتباط برقرار کردن میان امام و مردم نیز مورد توجه است.
«طریق شیخ صدوق به احمد بن محمد بن مطهر»، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به طریقی گفته می‌شود که شیخ صدوق روایات «احمد بن محمد بن مطهر» را از آن طریق نقل کرده است. طریق شیخ صدوق به احمد بن محمد بن مطهر به ترتیب زیر است: ۱. علی بن حسین بن بابویه قمی و محمد بن حسن اشعری از احمد بن محمد بن مطهر؛ ۲. سعد بن عبدالله قمی و عبدالله بن جعفر حمیری از احمد بن محمد بن مطهر.
برخی مانند علامه حلی و محمدتقی مجلسی می‌فرمایند: طریق شیخ صدوق به احمد بن محمد بن مطهر صحیح است.[۵] مرحوم مجلسی اضافه می‌کند خود احمد بن محمد بن مطهر ممدوح است. و مرحوم قهپایی می گوید: سند صحیح است.
پانویس
منابع
- شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، قسمت دوم، باب سيزدهم: در تاريخ امام يازدهم.
- "طریق شیخ صدوق به احمد بن محمد بن مطهر"، پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، بازیابی ۱۳۹۶/۱۱/۱۸.
