زینب بنت خزیمه
«زینب بنت خزیمة»، پنجمین همسر از همسران پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و از جمله پنج زن قریشی ایشان محسوب می‌شود.[۱] او پس از شهادت همسر پیشین خود، به ازدواج پیامبر اکرم درآمد و در زمان حیات آن حضرت از دنیا رفت. زینب، بخاطر مهربانی با فقرا و مساکین و کمک فراوان به آنان، ملقب به «ام‌المساکین» بود.
نسب زینب
مورخان نسب پدری او را چنین نوشته اند: زینب بنت خزیمة بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبدمناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری.[۲] ابن عبدالبر اندلسی از قول ابی‌الحسن جرجانی نسّابه، او را خواهر میمونه بنت حارث، همسر دیگر رسول خدا صلی الله علیه و آله معرفی کرده است.[۳]
ابن حبیب بغدادی نیز خواهران مادری زینب را چنین برمی‌شمارد: میمونه بنت حارث، اسماء بنت عمیس همسر جعفر بن ابیطالب و سلامه (سلمی) بنت عمیس همسر حمزه بن عبدالمطلب.[۴]
زینب بنت خزیمه را بخاطر عطوفت و مهربانی با مساکین و فقرا و کمک ها و نيکى هاى فراوان به آنان، «ام‌المساکین» لقب دادند.[۵] او به روزگار جاهلی نیز به همین لقب شهره بوده است.[۶]
ازدواج با رسول خدا
بین مورخان در این که زینب قبل از ازدواج با رسول خدا صلی الله علیه و آله، همسر کدامین صحابی آن حضرت بود اختلاف است؛ اما بنا به قول مشهور او همسر طفیل بن حارث بن مطلب بن عبدمناف بود که از طفیل طلاق گرفت و به عقد برادر طفیل، عبیدة بن حارث درآمد.[۷] عبیده در غزوه بدر زخمی شد و در سن شصت و چهار سالگی در صفراء جان داد.[۸] در برخی از منابع هم زینب همسر عبدالله بن جحش معرفی شده است، که عبدالله در غزوه احد به شهادت رسید.[۹]
پس از شهادت شوهر زینب، رسول خدا صلی الله علیه و آله از او خواستگاری کرد. زینب اختیار کار خویش را به خود حضرت سپرد؛[۱۰] پس پیامبر صلی الله علیه و آله گواهانی را فراخواندند[۱۱] و او را با مهریه دوازده و نیم اوقیه[۱۲] و به نقلی چهارصد درهم نقره، به همسری خود درآورد.[۱۳] گفته شده قبیصة بن عمرو هلالی او را به عقد رسول خدا صلی الله علیه و آله درآورد.[۱۴]
به نقلی دیگر، حضرت رسول، ابو اسید بن علی بن مالک انصاری را به سوی زنی از بنی‌عامر بن صعصعه فرستاد تا زینب را برایش خواستگاری کند. حضرت قبلاً زینب را ندیده بود، پس ابواسید زینب را به عقد حضرت درآورد.[۱۵]
این ازدواج بیست روز پس از ازدواج رسول خدا صلی الله علیه و آله با حفصه دختر عمر بن خطاب[۱۶] در ماه رمضان سال سوم هجری در سی و یکمین ماه هجرت صورت گرفت؛[۱۷] اما ابن‌عبدالبر، ازدواج رسول خدا صلی الله علیه و آله با زینب بنت خزیمه را هفت سال بعد از وفات خدیجه سلام الله علیها می‌داند.[۱۸] پیامبر اکرم از او فرزندی نداشت.[۱۹]
وفات
ام‌المؤمنین زینب بنت خزیمه در جوانی در سن حدود سی سالگی در مدینه وفات کرد.[۲۰] درباره وفات زینب بنت خزیمه نیز همچون حوادث دوران حیاتش بین مورخین اختلاف است. عده‌ای وفات ایشان را هشت ماه پس از ازدواج ایشان با رسول خدا صلی الله علیه و آله و در آخر ربیع الثانی سال چهارم هجری دانسته‌اند،[۲۱] برخی دیگر هم بر این باورند که ایشان دو یا سه ماه بیشتر نزد پیامبر صلی الله علیه و آله نماند.[۲۲]
پیامبر صلی الله علیه و آله خود بر پیکر همسرش نماز گزارد و او را در بقیع به خاک سپرد.[۲۳] گذشته از این که او و خدیجه سلام الله علیها، تنها زنان پیامبر صلی الله علیه و آله بودند که در زمان حیات آن حضرت از دنیا رفتند، مورخان او را نخستین کس از همسران رسول خدا می‌دانند که در مدینه درگذشته است.
پانویس
- ↑ ابن سعد؛ طبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۸، ص۹۱.
- ↑ ابن عبدالبر؛ الاستیعاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجبل، چاپ اول، ۱۹۹۲، ج۴، ص۱۸۵۳ و ابن حزم اندلسی؛ جمهرة انساب العرب، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸، ص۲۷۴ و ابن هشام؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دارالمعرفه، بیتا، ج۲، ص۶۴۸.
- ↑ الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۵۳.
- ↑ ابن حبیب بغدادی؛ المحبر، بیروت، دارالافاق الجدیده، بیتا، ص۱۰۶-۱۰۹ و همچنین مسعودی؛ مروج الذهب، قم، دارالهجرة، چاپ سوم، ۱۴۰۹، ص۳۰۰ و بلاذری؛ انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۹۶، ج۱، ص۴۲۹.
- ↑ ابن هشام؛ السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۸؛ ابن کثیر، البداية والنهایة، ج ۴، ص ۱۰۳.
- ↑ طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱ و ابن جوزی؛ المنتظم، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء و مصطفی عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۲، ج۳، ص۱۶۱ و انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹.
- ↑ طبری؛ تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷، ج۲، ص۵۴۵ والمنتظم، پیشین، ص۱۶۱ و انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
- ↑ انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹.
- ↑ بیهقی؛ سنن الکبری، دارالفکر، ج۷، ص۷۲ و عسقلانی، ابن حجر؛ الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵، ج۸، ص۱۵۷.
- ↑ تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و ابن عساکر؛ تاریخ دمشق، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۰۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
- ↑ طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
- ↑ تاریخ طبری، پیشین، ج۲، ص۵۴۵ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
- ↑ السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸.
- ↑ السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸ و تاریخ طبری، پیشین، ج۲، ص۶۴۷.
- ↑ الاستیعاب، پیشین، ج۴، ص۱۵۹۹ و اسدالغابه، ج۵، ص۱۴.
- ↑ ابن قتیبه؛ المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ص۱۵۸ و بیهقی، ابوبکر؛ دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۳، ص۱۵۹.
- ↑ طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱ و ذهبی تاریخ اسلام، پیشین، ص۲۵۵ و تاریخ دمشق، پیشین، ج۳، ص۲۰۶ و تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶.
- ↑ الاستیعاب، پیشین، ج۱، ص۴۶.
- ↑ بیهقی، ابوبکر؛ دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۳، ص۱۵۹.
- ↑ المنتظم، پیشین، ص۲۱۰ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۲.
- ↑ نهایة الإرب، پیشین، ص۱۷۸ و تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
- ↑ ابن حجر؛ فتح الباری، دارالمعرفه، بیروت، چاپ دوم، ج۱، ص۳۲۴ و خلیفه بن خیاط؛ تاریخ خلیفه، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵، ص۲۷.
- ↑ تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
منابع
- "زینب بنت خزیمه"، دانشنامه پژوهه، سید علی اکبر حسینی، تاریخ بازیابی: ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.
- سيد تقى واردى، روزشمار تاريخ اسلام، جلد سوم، ماه ربیع الثانی.
