محمود فرشچیان

محمود فرشچیان (1308 - ش) استاد مسلم نگارگری معاصر ایران، یکی از پدیده های هنر در عصر حاضر است. ایشان در طراحی و شناخت و به کارگیری رنگ ها، فوق العاده قدرتمند بوده و استواری خطوط قلم گیری و محتوای آثارش، او را در جهان پرآوازه ساخته است. آثار استاد بیشتر از ادبیات عرفانی و باورهای مذهبی الهام گرفته اند. تابلوهایی با مضامین حادثه کربلا، همچون: عصر عاشورا، شام غریبان و حضرت عباس علیه السلام و نیز طراحی و نظارت بر ساخت ضریح های امام رضا و امام حسین علیهماالسلام از برجسته‌ترین کارهای هنری استاد است.

تولد

در سال 1308 شمسی در محله احمدآباد اصفهان و منزل حاج غلامرضا فرش فروش، پسری بدنیا آمد که نامش را محمود گذاشتند. روحیه هنری و علاقه بسیار پدر به هنر، از همان کودکی شور و شوق نقاشی را در محمود نهادینه کرد.ایشان در شرح این روحیه می گوید:
«از کودکی انسانی درونگرا بودم. از همسالان خود کمتر رغبت به بازی داشتم و سعی داشتم خود را به کاری مشغول کنم. گچبری‌های سرستون‌ها و بخاری‌ها و دیوارهای منزل ما و نقوش بعضی از تابلوها، ذهن مرا به خود مشغول می‌داشتند. پدرم بازرگان فرش‌های اصیل ایرانی بود و طراحان و نقاشان قالی، کارهای خود را به ایشان ارائه می‌دادند. گاهی همراه پدرم به کارگاه آن هنرمندان می‌رفتم و از همان خردسالی از آن نقوش و رنگ‌ها، غرق در حیرت می‌شدم و خطوط موازی و مدوری که با دست‌های پرقدرت آنان بر صفحه کاغذ نقش می‌بستند، مرا به اعجاب و شگفتی وامی‌داشتند. روحیه عشق به هنر در همان زمان در من تقویت شد.»

تحصیلات

حاج غلامرضا، پسرش را برخلاف فرهنگ غالب آن زمان، به مدرسه متجدد گلبهار فرستاد. این مدرسه با شهریه ای که از خانواده ها دریافت می کرد و بر اساس پروگرام اروپا، اداره می شد. محمود نوجوان تا اخذ مقطع سیکل در این مدرسه، زیر نظر اساتیدی همچون، عدنانی، بهشتی و ضیاءالدین امامی مشغول به تحصیل شد.

لازم به ذکر است که در این ایام با وساطت آقای ضیاءالدین امامی، به حاج میرزا آقا امامی معرفی شد و قریب 4 سال شاگردی ایشان را کرد. استاد حاج میرزا آقا امامی یک نقاش برجسته در کسوت روحانیت بود.

فرشچیان در سال ۱۳۲۴ شمسی به هنرستان هنرهای زیبای اصفهان رفت و از وجود استاد بهادری استفاده های بسیار برد و در سال ۱۳۲۹ شمسی، موفق به اخذ دیپلم عالی شد. ایشان در این دوره با رنگ‌ها و ابزار نقاشی آشنا شد و طراحی قالی و سرامیک‌ سازی را فرا گرفت. محمود جوان که سرشار از انرژی و شور و عشق بود، هر چهارشنبه خودش را به انجمن الشعرای اصفهان می رساند. استاد حسن به نیا متخلّص به «متین» او را در این مسیر یاری کرد.

ادامه تحصیل در غرب

استاد در سال ۱۳۲۹ شمسی به وین رفت و وارد آکادمی هنرهای زیبای اتریش شد. هفت سال در آنجا ماند و سبک هنریش تجمیع و تجمیل شد. همچنین توانست به آثار موجود در کتابخانه ملی پاریس، موزه بریتانیا، گالری فریر واشنگتن، موزه متروپولیتن نیویورک و دانشگاه هاروارد دست یابد.

اساتید

• میرزا محمد مهدی امامی، معروف به میرزا آقا امامی
• عیسی بهادری
• حسن به نیا متخلّص به متین اصفهانی
• عدنانی
• رضا بهشتی
• هوشنگ جزی زاده
• ضیاءالدین امامی

بازگشت به ایران

استاد فرشچیان در سال 1340 کار خود را در اداره کل هنرهای زیبای تهران آغاز کرد و در سال 1353 به مدیریت اداره ملی و استادی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزیده شد. ایشان در سال 1359 درخواست بازنشستگی داد که مورد موافقت قرار گرفت.

آثار

۱۵۰ اثر در موزه سعدآباد و ۱۵ تابلو در موزه آستان قدس رضوی تنها بخش کوچکی از آثار استاد است که تعداد دقیقی از آن در دسترس نیست. استاد اولین مینیاتور را با نام «بامدادان که تفاوت نکند لیل و نهار» در سال ۱۳۲۵و در سن ۱۷ سالگی طراحی کرده اند.

کتاب

• نقاشی برای رباعیات عمر خیام
• نقاشی برای کتاب شاهنامه فردوسی
• نقاشی برای دیوان حافظ
• نقاشی از قهرمانان بزرگ شاهنامه

اهدایی به امام رضا علیه السلام

• توسل
• کوثر
• معراج
• پنجمین روز آفرینش
• عصر عاشورا
• پرچمدار حق
• ضامن آهو
• امتحان سخت
• یارب
• اولین پیام
• نیایش
• یک هدیه عشق
• پناه
• خمسه آل طیبه

افتخارات

مدال طلای هنر نظامی در ایران به سال ۱۳۳۱ مدال طلای جشنواره بین المللی هنر در بلژیک به سال ۱۳۳۷ جایزه اول وزارت فرهنگ و هنر در ایران به سال ۱۳۵۲ مدال طلای آکادمی هنر و کار در ایتالیا به سال ۱۳۶۰ دیپلم لیاقت دانشگاه هنر در ایتالیا به سال ۱۳۶۱ دیپلم آکادمیک اروپا - آکادمی اروپا در ایتالیا به سال ۱۳۶۲ تندیس طلایی اروپایی هنر در ایتالیا به سال ۱۳۶۳ نشان هنر نخل طلایی در ایتالیا به سال ۱۳۶۳ تندیس طلایی اسکار در ایتالیا به سال ۱۳۶۴ عضویت در انجمن هنر و حرف ایتالیا نشان درجه یک هنر در ایران به سال ۱۳۷۲ ذکر نام فرشجیان در فهرست روشنفکران قرن ۲۱ چهره ماندگار در سال ۱۳۸۰