حضرت خیزران علیها السلام

«خیزران علیها السلام» (متوفی قرن ۳ ق)، همسر امام رضا و مادر امام جواد (علیهماالسلام) است. کنیهاش ام الحسن و نامهای دیگرش سبیکه، مِرّیسیة، ریحانه و درّه می باشد. او از فاضلترین و پرهیزگارترین زنان عصر خویش به شمار می رفت.

خیزران از طایفه ماریه قبطیه، همسر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل نوبه (یکی از نقاط آفریقا، نزدیک مصر) بود. اهل نوبه، مسیحی بودند و به دنبال شکست آنان از مسلمین، سبیکه (خیزران) در زمره اسرا به عنوان کنیز فروخته شد، و این شرافت و مقام را یافت که همسر امام رضا و مادر امام جواد علیهما السلام گردد. این موقعیت نشانگر منزلت و ارزش او در درگاه الهی است.

این بانو در عصر خود از برترین بانوان بود؛ پیامبر صلی الله علیه و آله در مورد این بانوی بافضیلت و فرزندش امام جواد علیه السلام چنین پیش‌گویی کرد: «بأبی ابن خیرة الإماء النّوبیة الطیبة؛ پدرم به فدای پسر برترین کنیزان، که از اهالی نوبه و پاک سرشت است».

یزید بن سلیط یکی از شاگردان امام کاظم علیه السلام در راهی بین مدینه و مکه با امام ملاقات کرد و از نایب او پرسید، امام کاظم علیه السلام پس از شرحی فرمود: «مرا امسال دستگیر می‌کنند و امر امامت با پسرم علی بن موسی الرضا علیه السلام است».

امام کاظم سپس افزود: «فبشره انه سیولد له غلام امین، مأمون، مبارک، سیعلمک انک قد لقیتنی، فاخبره عند ذلک ان الجاریة التی یکون منها هذا الغلام جاریة من اهل بیت ماریة جاریة رسول الله صلی الله علیه و آله ام ابراهیم، فان قدرت ان تبلغها منی السلام فافعل؛ به پسرم (حضرت رضا) مژده بده که بزودی دارای پسری امین، مورد اعتماد و مبارک (یعنی امام جواد علیه السلام) خواهد شد و او به تو خبر می‌دهد که مرا در این جا ملاقات کرده‌ای، در آن هنگام به او خبر بده که مادر آن پسر [امام جواد] کنیزی از خاندان ماریه قبطیه همسر رسول خدا صلی الله علیه و آله مادر ابراهیم (پسر رسول خدا) است، و اگر توانستی سلام مرا به او (خیزران) برسان».

یک روز امام رضا علیه السلام به اصحاب خود فرمود: من دارای فرزندی (امام جواد) شده ام که شبیه حضرت موسی علیه السلام، شکافنده دریاها است، و مادرش در قداست و پاکی، شبیه حضرت مریم سلام الله علیها است. «قد خُلقت طاهرة مطهرة؛ مادرش (خیزران) پاک و پاکیزه آفریده شده است».

قبر مطهره آن بانو در مشربه ام ابراهیم در مدینه منوره است.

منابع

• سایت تبیان
• پایگاه اطلاع رسانی حوزه