نماز جمعه

نماز جمعه نمازی است 2 رکعتی که در ظهر روز جمعه به جای نماز ظهر به صورت جماعت و با  کیفیتی خاص اقامه می شود.

اهمیت نماز جمعه

خداوند در سوره ی جمعه مسلمانان را به اقامه نماز جمعه دعوت نموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَىٰ ذِكْرِ‌ اللَّـهِ وَذَرُ‌وا الْبَيْعَ ۚ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ‌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ»؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چون برای نماز جمعه ندا درداده شد، به سوی ذکر خدا بشتابید، و داد و ستد را واگذارید. اگر بدانید این برای شما بهتر است.

در روایات اسلامی برای نماز جمعه  فضیلت فراوانی بیان شده است. از جمله :

• امام محمدباقر علیه‌السلام: «علیكَ بِالجُمُعةِ فَإنَّها حَجُّ المساكین.» خود را به نماز جمعه ملزم کن (و بدان) که این حج فقرا و مستمندان است.

• امام جعفرصادق علیه‌السلام: «مامِن قَدَمٍ سَعَت الی الجُمُعةِ اِلاّ حَرّم اللهُ جسدَهُ عَلَی‌النّار.» هر کس که به سوی نماز جمعه قدم بردارد خداوند بدن او را بر آتش دوزخ حرام خواهد کرد.
• امام جعفرصادق علیه‌السلام: «مَن اَتی الجُمُعةَ ایماناً وَاحتِساباً اَستأنَفَ ‌العَمَل.»کسی که از روی ایمان و برای رضای خدا در نماز جمعه شرکت می‌کند دیگر گناهی بر او باقی نخواهد ماند.

از سوی دیگر ترک نماز جمعه بدون عذر به شدن مورد مذمت واقع شده است. چنانکه امام علی علیه السلام فرمودند: «مَن تَرَكَ الجُمُعَةَ ثَلاثا مُتتابِعَةً لِغَيرِ عِلَّةٍ كُتِبَ مُنافِقا» هر كس سه جمعه متوالى، نماز جمعه را بى دليل ترك كند ، منافق نوشته شود.

رسول خدا نیز می فرمایند: «مَن تَرَكَ ثلاثَ جُمَعٍ تَهاوُنا بها طَبَعَ اللّهُ على قَلبِهِ» هر كه شركت در سه نماز جمعه را از روى بى اعتنايى به آن ترك كند، خداوند بر دلش مُهر مى زند.

كیفیت نماز جمعه

نماز جمعه دو ركعت است و كیفیت آن مانند نماز صبح است. این نماز دارای دو قنوت است. قنوت اول قبل از ركوع ركعت اول و قنوت دوم پس از ركوع ركعت دوم است.

نماز جمعه دارای دو خطبه است كه مانند اصل نماز واجب بوده و باید توسط امام جمعه ایراد شود. بدون این دو خطبه، نماز جمعه محقق نمی شود و واجب است دو خطبه را قبل از نماز جمعه بخواند.

حکم نماز جمعه در عصر غیبت امام زمان

اقامه نماز جمعه در دوره غیبت امام معصوم از موضوعات بحث برانگیز در میان فقهای شیعه است که عده‌ای به حرمت آن، عده‌ای به وجوب تعیینی آن و عده‌ای به وجوب تخییری آن نظر داده‌اند.

لازم به ذکر است بسیاری از فقهای ادوار میانی و متأخر شیعه به فتوای وجوب تخییری قائل‌اند، از جمله مُحقق حلّی، علامه حِلّی، ابن فهد حلّی، شهید اول، و محقق کرکی. مراد از وجوب تخییری نماز جمعه این است که در ظهر جمعه یا باید نماز جمعه خوانده شود یا نماز ظهر. همچنین ادله دیگری مانند سیره یاران ائمه و نیز فقهای متقدم مبنی بر اقامه نکردن نماز جمعه از جمله مستندات عدم وجوب تعیینی نماز جمعه است.

نظریه وجوب تخییری در میان فقهای متأخر (از قرن سیزدهم به بعد) مقبولیت یافته است و به طور کلی در میان فقهای اصولی، گرایش به نظریه وجوب تخییری نماز جمعه شایع‌تر است، هرچند شماری از آنان قائل به حرمت آن شده‌اند.

منابع

پایگاه اندیشه قم.