سید جمال الدین صهری

نام کامل	سید جمال الدین صهری سدهی
زادروز	1282 شمسی
زادگاه	خمینی شهر اصفهان
وفات	1347 شمسی
مدفن	آرامستان باولگان خمینی شهر
اساتید	آقا رحیم ارباب، سید مهدی درچه ای، جلال الدین همایی
آثار	الفین صهری

استاد حاج سید جمال الدین صهری بن سید جعفر میردامادی سدهی (1282 - 1347 ش) عالمی فاضل، واعظی متقی و شاعری دل سوخته از دیار اصفهان در قرن چهاردهم هجری قمری بود که در فعالیت های عام المنفعه شهره عام و خاص بود و علاوه بر تسلط به دروس حوزوی، دارای قریحه شعری لطیفی بود.

سید جمال الدین بن سید جعفر

سید جمال الدین فرزند سید جعفر در سال 1282 هجری شمسی برابر با سال 1321 هجري قمري در زاغ آباد ورنوسفادران سده ماربین متولد شد. نسب آقا جمال الدین با نُه واسطه به حکیم متاله میر سید باقر داماد (معروف به میرداماد) می رسد. او و برادرانش آقا صدر و آقا سراج در سن 11 سالگی از نعمت پدر محروم شده و طعم یتیمی را چشیدند. با فوت پدر او تحت سرپرستی و تربیت مادر و برادر بزرگوار خود حجت الاسلام آقا سید محمد علی معروف به صدر الشریعه قرار گرفت.

تحصیلات و اساتید

سید پس از فراگیری خواندن و نوشتن، ‌نزد علمای بزرگ حوزه علمیه اصفهان، نظیر:

• آقا رحیم ارباب
• سید مهدی درچه ای
• میر سیّد علی نجف آبادی
• آقا سیّد محمّد نجف آبادی
• احمد مدرس
• محمّدحکیم خراسانی
• جلال الدین همایی

به شاگردی نشست تا صرف و نحو و معانی، ریاضی، منطقو نجوم بیاموزد. همچنین حکمت و فلسفه و ادبیات و علوم جدید را فرا گرفت و تسلط زیادی بر مسائل مذهبی و اجتماعی روز پیدا نمود.

مدتی بعد به تشویق و اصرار استادان راهی حوزه علمیه نجف شد. جاذبه نجف وی را به هجرت سوق داد و نقطه عطفی را در زندگی وی نهاد. وی در این دوره، ضمن صیقل دادن روح و روانش با زیارت امام علی علیه السلام نزد حضرات آیات سید ابوالحسن اصفهانی و سید محسن حکیم تلمذ کرد. همچنین ایشان علاقه وافری نیز به فراگیری علوم جدید داشت.

اهم فعالیت ها

وعظ و خطابه

شاگردی مکتب علمای بزرگ، از سید به تدریج واعظی توانا ساخت که آوازه او کم کم سراسر کشور را فرا گرفت؛ مردم اصفهان، اهواز، آبادان، تهران و بسیاری از شهرهای دیگر مشتاق شنیدن سخنرانی های وی بودند. به جرات می توان گفت، برجسته ترین و مشهورترین حوزه فعالیت ایشان ایراد سخنرانی و وعظ و خطابه بود و چنان در این کار تسلط داشتند که از سراسر کشور حتی کشورهای عربی همجوار به سخنرانی و وعظ دعوت می شد. وی در کشورهای کویت، عراق، اردن، لبنان، سوریه و عربستان با تسلط بر زبان عربی سخنرانی های فراموش ناشدنی ارائه نمود.
حجت الاسلام حسنی نوه ایشان در خصوص تاثیر حاج آقا جمال بر سبک موعظه و منبر می گوید: حاج آقای فقهی استاد ما می گفت بیان گذار نظمِ منبر، صهری بود همانگونه که حسام الواعظین بلندگو را آورد. صهری به منبری ها یاد داد، سر ساعت بیایند و سر ساعت بروند. پیش از آن منبری ها، هر زمانی می خواستند می آمدند و هر موقع می خواستند منبر را تمام می کردند.

تاسیس مجمع وعاظ

با گذشت زمان، آقا سید جمال الدین نیاز به ایجاد وحدت بین وعاظ و مقابله با پراکندگی را درک می کند. بر همین اساس تصمیم می گیرد با تشکیل مجمعی از وعاظ، بین سخنرانان و خطبا اتحاد و هماهنگی ایجاد کند. تاسیس مجمع وعاظ اصفهان(که با فوت ایشان، مجمع ادامه نیافت) و تاسیس مجمع وعاظ تهران با همکاری شیخ عباسعلی اسلامی (که هنوز برجاست) از جمله این اقدامات بود.

فعالیت های عمرانی

آیت الله صهری علاقه زیادی به عمرانی و آبادی داشتند. وی از دوران طلبگی، دست از کار و فعالیت بر نمی داشت به گونه ای که در چهارشنبه بازار مشغول به پارچه فروشی می شود و به آقا جمال بزاز مشهور می شود. سید با مشاهده بیکاری در جوان ها تصمیم به راه اندازی کارگاه بافندگی برای جوانان محل می کند اقدامی که البته چندان دوام نیاورده و در مدتی کوتاه، کارگاه به آتش کشیده می شود. او از این واقعه دلسرد نشده و مدتی بعد کارگاه خیاطی راه می اندازند تا این بار سادات فامیل در آن مشغول بکار شوند. کارگاهی که سال ها ادامه بافت.

سید با قدرت نفوذ کلام خود مردم را برای امور خیریه و عامل المنفعه دعوت می کرد. در حافظه مردم خاطرات زیادی از قدرت نفوذ کلام وی و بخشش مردم در ساختن بناها وشرکت در امور عالم المنفعه وجود دارد. ساخت ده ها مسجد، مدرسه، حمام، کتابخانه و حسینیه در شهرهای مختلف مثل اصفهان، مشهد، آبادان، کربلا، نجف و مدینه گوشه ای از خدمات عمرانی ایشان می باشد.

سید امیر صدر صهری نوه حاج آقا سید جمال در خصوص تاسیس حسینیه اصفهانی ها در کربلا می گوید: با محوریت حاج آقا جمال زمینی برای احداث حسینیه خریداری شد. ساخت و ساز آن مدتی به تاخیر افتاد تا اینکه در یکی از دهه های محرم، حاج آقا در کربلا بالای منبر رفته و خطبه حضرت سجاد علیه السلام را خواند. جمعیت بسیار زیاد بود و ایرانی و عرب پای منبر ایشان نشسته بودند. همانجا بالای منبر ضرورت احداث حسینیه را یادآور شد. همین کار جنب و جوشی در مردم ایجاد کرد ولی باز کار شروع نشد. حاج آقا که وضعیت را اینطور دید عبایش را کنار گذاشت و دامن بالا زد و به تنهایی شروع به کار کرد. مردم که این صحنه را دیدند تعصبی شده دست بکار شده و کار ساخت و ساز را تا پایان ادامه دادند.

فعالیت های اجتماعی

ایشان در فعالیت های اجتماعی و پیگیری مسائل مردم نیز فعال بود به نحوی که در یک دوره تصمیم گرفت نماینده مجلس شده و از این طریق، اقدامات خود را ادامه دهد.
او در دوره های 16 و 17 مجلس شورای ملّی از اصفهان کاندیدا شد ولی موفق به راه یابی به مجلس نگردید.

مبارزات سیاسی

آقا سید صهری در برابر موضع گیری های ذلیلانه حکومت شاهنشاهی در برایر دول خارجی قاطعانه ایستاد. وی در سال 1329 طی سخنانی به رضاخان حمله کرد و تحت پیگرد فرماندار نظامی وقت قرار گرفت و از سال 1340 در سخنرانی‌ها شدیداً به سیاست‌های رژیم اعتراض می‌کرد. از سال 1342 به علت حمایت علنی از نهضت حضرت امام بارها مورد اذیت و آزار ساواک و شهربانی قرار گرفت و مدتی ممنوع المنبر و در سال 1345 ممنوع الخروج شد. ایشان در راه پیمایی های انقلاب، پا به پای ملت ایران حضوری پررنگ داشت.
در یکی از اسناد ساواک در سال 1345 درباره نقش آیت الله صهری این گونه گزارش شده است. «روز يكشنيه سيد احمد امامي جهت آشنايي با سيد عبدالكريم هاشمي نژاد مجلسي در منزل خود ترتيب داده و از عده اي از روحانيون طرفدار خميني به اين شرح:

• سيد حسن جزايري
• منوچهر منصور زاده
• سيد جواد ابطحي
• حاج آقا رضا مظاهري
• دكتر سيد جمال الدين سيادت موسوي
• جمال الدين صهري سدهي

دعوت نموده است در اين جلسه صحبت از جنگ اعراب و اسرائيل به ميان آمده و آقايان صهري و هاشمي نژاد در مورد آن صحبت كرده و از روش دولت ايران انتقاد نموده اند. صهري گفته: دولت ايران شرط مسلماني را بعمل نياورد. يهوديان مرتباً در امكان خود اجتماع كرده و براي پيروزي يهوديان دعا مي كنند خوبست ما هم در يكي از مساجد اجتماع نمائيم و پشتيباني خود را از مسلمين اعلام كنيم. هاشمي نژاد گفت: دستگاه هاي انتظامي نمي گذارند مسلمان احساسات خود را نشان دهند ... آقايان مظاهري و سيادت موسوي و سيد احمد امامي نيز هر يك در مورد فوق صحبت هاي مختصري كردند اين جلسه در ساعت 16 خاتمه يافت»

آثار

سید جمال الدین طبع شعر داشت. مجموعه اشعار و غزلیات و قصائد وی دیوانی شده است که الفین صهری نام گرفته است که متاسفانه چاپ نگردیده است. ناگفته نماند که بسیاری از اشعار سید به زبان محلی ولاتی بود که شاید بتوان وی را پیشگام سرودن شعر به زبان ولاتی دانست. لازم به ذکر است رساله ای بنام «منتخب النخبه فی شرح دعاء الندبه» از حضرت استاد به طبع رسیده است.

وفات

ایشان در چهاردهم تیر 1347 برابر با هفتم ربيع الثاني 1388 هجری قمری از دنیا رفته و با حضور گسترده مردم خمینی شهر و اصفهان و دیگر شهرها در تشییع جنازه ای بی نظیر پیاده از اصفهان به خمینی شهر حمل و در قبرستان باولگان، جنب مصلی با حضورافراد سرشناس کشوری و مذهبی به خاک سپرده شد و مرحوم فلسفی در مراسم ایشان ایراد سخنرانی نمود.

منابع

• مهدوی، مصلح الدین؛ اعلام اصفهان.
• پایگاه دانشنامه ای - خبری شهرستان خمینی شهر

آرشیو عکس و تصویر

• 

  از راست: ناشناس، سید جمال الدین صهری، ناشناس، محمدتقی فلسفی، ناشناس و حسین‌علی منتظری