شیخ رضی الدین استرآبادی

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۶ سپتامبر ۲۰۱۲، ساعت ۱۰:۵۱ توسط بهرامی (بحث | مشارکت‌ها) (بخش بندی متن و اصلاح الگو)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon-computer.png
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


ولادت

شیخ رضی الدین محمد بن حسن استرآبادی معروف به شیخ رضی و ملقب به نجم الائمه از مفاخر دانشمندان شیعه در عرصه ادبیات عرب، صرف و نحو و بلاغت است و به قول علامه خوانساری از نوادر روزگار است و اعجوبه زمان، كسی كه عجم و عرب به او افتخار می كند و شیعه به وجودش بر دیگر فرق اسلامی مباهات میكند.

اجمالاً میدانیم كه شیخ رضی از مردم استرآباد (گرگان كنونی) ایران بوده، و در نجف اشرف سكونت داشته است.

تألیفات

وی در اواسط سده هفتم هجری میزیسته آثار گرانقدری از خود به یادگار گذاشته است، و در كنار بارگاه ملكوتی مولای متقیان و امیر مؤمنان علی (علیه السلام) آثار گرانبهای علمی و ادبی كم نظیر خود را پدید آورده است.

دو كتابی كه مایه شهرت شیخ رضی شده یكی شرح كافیه، و دیگری شرح شافیه است كه كتاب (كافیه) در علم نحو، و (شافیه) در علم صرف است.

علامه خوانساری در ادامه شرح حال شیخ رضی می افزاید: و نیز شرح قصائد هفت گانه ابن ابی الحدید معتزلی در مدح مولا امیر المؤمنین (علیه السلام) از اوست و كتابهایی دیگر.

گفتار بزرگان

1 - سیوطی میگوید: مانند او كسی شرحی بر كافیه ننوشته است، بلكه در غالب كتب نحو نظیر آن در جمع و تحقیق و حسن تعلیل یافت نمیشود. دانشوران توجه خاصی به آن دارند و دست به دست می گردانند استادان این عصر و پیش از آنان در مصنفات و دروس خود اعتماد به آن دارند. رضی در شرح كافیه با علمای نحو، بحثهای زیاد نظریات فراوان دارد، و دارای اقوال و آرائی است كه منحصر به فرد است.

2 - میر سید شریف جرجانی: او هم از بزرگان علمای صرف و نحو و علوم ادبی است و خود بر این شرح تعلیقاتی نوشته است در اجازه ای كه به یكی از شاگردانش داده است این شرح و مؤلف آنرا ـ یعنی شیخ رضی نجم الائمه ـ را سخت ستوده است، و اوست كه به شیخ رضی لقب نجم الائمه را داده است.

3ـ قاضی نور الله شوشتری در كتاب مجالس المؤمنین مینویسد: آن شرح را (شرح كافیه) بر وجهی كه در خطبه آن ذكر نموده در آستانه مقدس غروی و مشهد مقدس مرتضوی (نجف اشرف) نوشته و گفته كه اگر قبول طبع اهل روزگار خواهد بود، از بركات وقوع در آن جوار است.

4 ـ محمد بن حسن بن محمد اصفهانی مشهور به فاضل هندی میگوید: كتاب شرح شافیه شیخ رضی ستاره تابناك حق و حقیقت و ملت و دین، كسی كه مروارید سخنان او فروزانتر از ستارگان آسمان است و ... او در بین پیشوایان علوم ادبی و صرف و نحو پادشاهی است كه سنی و شیعه در تمام سرزمینها ـ یعنی همه جا ـ فرمانش رانده میشود و همگی از او اطاعت میكنند.

5 ـ علامه خوانساری پس از گفتار سیوطی ـ كه پیش از این بیان گردید ـ میگوید: تعجب از حافظ سیوطی است كه معروف به تتبع و مهارت است چگونه شرح حال این دانشمند را به اختصار برگزار كرده است؟!، بهر حال وی یكی از نوادر روزگار و شگفتی های زمان و باعث افتخار عجم بر عرب و شیعه بر سایر فرقه‌های اسلامی است، پس از شرحی می نویسد: نسخه ای از شرح شافیه او در علم صرف نزد ماست كه فاضل هندی آنرا تصحیح نموده، و در آخر از اینكه آنرا بدست آورده و در تملك دارد اظهار مسرت نموده و نوشته است: الحمد لله الذی اطلع هذا النجم الزاهر بل البدر الباهر فی اقلیم ملكی البائر.

تذكر یك نكته

باید دانست كه (رضی) در میان علمای شیعه به سه تن اطلاق میشود.

1 ـ محمد بن حسین موسوی بغدادی معروف به (سید رضی) مؤلف كتاب با عظمت نهج البلاغه.

2 ـ نجم الائمه رضی كه (شیخ رضی) و (شارح رضی) هم خوانده میشود (مورد بحث ما).

3 ـ آقا رضی قزوینی مؤلف كتاب لسان الخواص.

در بین 3 تن اولی و دومی معروفتر هستند.

رحلت

عدم ثبت شرح حال وی در مصادر قدیمی باعث شده كه در سال وفات او اختلاف شود به نحوی كه برخی آنرا سال 684 ه. ق نوشته اند، اما در آخر نسخه شافیه تصریح شده كه كتاب در سال 688 ه. ق به پایان رسیده است. همین نكته ثابت میكند كه شیخ رضی لا اقل تا این زمان حیات داشته است.


منبع

اندیشه قم

پيوند ها