توحید مفضل (کتاب)
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
منبع: کتاب شناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، صفحه 267 - 269
نویسنده: محمدرضا ضميري
مؤلف:
ابومحمد مفضل بن عمر جعفی كوفی (متوفی قرن دوم هجری).
زندگینامه و اظهارنظرها:
او از چهره های سرشناس و از شاگردان ممتاز امام صادق و امام کاظم و امام رضا علیهم السلام بشمار می آید. بنابر بعضی روایات، وی امام باقر علیه السلام را نیز درك كرده است. وی روایات فراوانی را از امام جعفر صادق علیه السلام و امام موسی كاظم علیه السلام نقل كرده و از راویان بزرگ حدیث بشمار می رود.
مفضل از مقام و منزلت بزرگی نزد این دو امام برخوردار بوده و وكیل آن ها در گرفتن اموال و مصرف آن بود كه این خود دلیل بر اعتماد و اطمینان ائمه بزرگوار به وی است. در روایتی آمده كه امام صادق علیه السلام به مفضل فرمود: «هرگاه دیدی میان دو تن از شیعیان ما اختلاف و نزاعی بر سر مالی به وجود آمده، تو خود از اموال من آن را بپرداز».
سرانجام مفضل پس از هشتاد سال عمر بابركت و خدمت در راه آیین محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله در شهر كوفه دارفانی را وداع نمود و به حق پیوست. البته لازم به ذکر است وی از دیدگاه رجالیون توثیق نشده است.
تألیفات:
توحید مفضل، كتاب الوصیه، كتاب الیوم واللیله، كتاب علل الشرایع.
معرفی اجمالی كتاب:
این كتاب املای امام جعفر صادق علیه السلام بر مفضل بن عمر جعفی كوفی، یكی از اصحاب سرشناس و بزرگ آن حضرت، می باشد. امام علیه السلام كتاب را در چهار جلسه و در چهار روز، از صبح تا ظهر بر مفضل املا كردند. آن حضرت در این كتاب با بیان شگفتی های آفرینش، به اثبات آفریدگار حكیم و دانا پرداخته اند. توحید مفضل از كتاب های ارزشمند و معتبر شیعه در مباحث اعتقادی محسوب می شود.
مفضل داستان نوشتن كتاب را این گونه نقل می كند: «یك روز عصر من در مسجد مدینه در كنار قبر مطهر حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله نشسته بودم و در مقام و منزلت آن حضرت فكر می كردم كه ناگهان ابن ابوالعوجاء و یارانش وارد شدند و در كناری نشستند و شروع به صحبت كردند. آنان از حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله به عنوان یك فیلسوف، كه با زیركی فراوان نام خود را در جهان زنده نگه داشت، نام بردند و گفتند، این جهان خدایی ندارد و همه چیز خود به خود به وجود آمده و این جهان همیشه بوده و خواهد بود. من نتوانستم خشم خود را فروبنشانم و بر سر آن ها فریاد زدم و گفتم: ای دشمنان خدا آیا كافر شده اید؟! آنان در پاسخ من گفتند: اگر تو از یاران جعفر بن محمد علیه السلام هستی، او این گونه با ما سخن نمی گوید.
من از نزد آن ها خارج شدم و به نزد امام صادق علیه السلام رفتم و ماجرا را برای آن حضرت تعریف كردم. آن حضرت فرمود: فردا صبح به نزد من بیا و قلم و كاغذی نیز بیاور تا برای تو از حكمت خداوند متعال در آفرینش جهان سخن بگویم... من هم فردا صبح به نزد آن حضرت رفتم و ایشان نیز این كتاب را به من املا فرمود».
امام علیه السلام در آغاز، علت این كه عده ای وجود خداوند متعال را انكار و یا در او شك می كنند، ناآگاهی از اسباب و شیوه آفرینش جهان هستی بیان می فرماید. سپس به بیان آفرینش جهان و خلقت انسان و اعضای بدن او، مانند دستگاه گوارش و حواس پنج گانه، می پردازد و از آن ها به حكمت و قدرت و علم خداوند متعال، كه آفریننده آن ها است، استدلال می كند؛ امام در جلسه دوم به بیان شگفتی های جهان حیوانات، مانند خزندگان و چهارپایان مانند اسب، فیل، زرافه، میمون، سگ و پرندگان مانند مرغ و خفاش و حشراتی مانند زنبور عسل، ملخ، مورچه و ماهی می پردازد؛ در جلسه سوم شگفتی های آسمان و زمین مانند رنگ آسمان و طلوع و غروب خورشید، و فصل های سال و خورشید و ماه و دیگر ستارگان و حركت بسیار سریع آن ها در آسمان و آفرینش سرما و گرما و باد و هوا و چگونگی ایجاد صدا و كوهها و گیاهان و... را بیان می نماید؛ جلسه چهارم هم به بیان حقیقت مرگ و زندگی و علت آفرینش انسان و راه شناخت جهان هستی و بیان فرق میان حس و عقل در شناخت جهان و حقایق هستی اختصاص یافته است.
وضعیت نشر:
این كتاب، به همت انتشارات مكتبه الداوری قم، به قطع وزیری چاپ شده است. همچنین این کتاب بارها به فارسی وارد و ترجمه شده است که از جمله آن ها ترجمه علامه مجلسی و ترجمه علی اصغر فقیهی می باشد.
پیوندها
