امام باره
اِمام‌ْباره، يا امام بارا به مفهوم «امام‌خانه»، بناهايى در سرزمين هند كه شيعيان براي برگزاري مراسم مذهبى خاص خود در ماه محرم، در آنها گرد مى‌آيند.
محتویات
نامهای دیگر امام باره
امام باره گاه به نامهايى چون خانقاه نيز خوانده مى‌شود، چنانكه حسينيه‌ها را در جنوب هند عاشورخانه مى‌نامند.
نخستین امام باره
نخستين‌بار نواب صفدر جنگ (د 1167ق/1754م)، فرمانرواي ايالت اوده در دهلى ساختمانى براي برگزاري مراسم عزاداري محرم بنا نهاد كه مى‌توان آن را نخستين نمونه امام باره دانست.[۱]
پس از بناي امام بارة آصف‌الدوله در 1198ق/1784م، احداث امام‌باره‌ها رونق گرفت.[۲] سپس براي آرامگاه بزرگان نيز از آنها استفاده شد. تأمين هزينه براي امام باره در عرف شيعيان هند، همانند فرهنگ ايرانيان ثواب شمرده مى‌شده است.[۳] كول، Roots of North Indian Sh, [۴]
در روزهاي سوگواري غالباً مرسوم بوده است كه امام باره را چراغان كنند؛ چنانكه شوشتري (د 1220ق/1805م) نوشته است، امام بارة آصف‌الدوله را با شمع و چراغ، آيينه‌ها و اسباب طلا و جواهر آذين مى‌بستند.[۵] گاه در بيرون امام باره در گودالى آتش روشن مى‌كنند تا نشانه آتش‌افروزي يزيديان در خيمه‌گاه امام حسين علیه السلام و يادآور ظلم آنان باشد. عبور از روي آتش (زغالهاي گداخته) با پاي برهنه از جمله رسوم اين سوگواري ها بوده است. برخلاف امام باره‌هايى چون آصفيه، همه امام باره‌ها داراي سراي «زنانه» نيستند و گاه در مواردي خاص در اختيار زنان قرار مى‌گيرند.[۶]
اتاقكى آراسته كه نماد تابوت امام حسين علیه السلام است و در هند عموماً به آن «تعزيه» گفته مى‌شود، مهم‌ترين وسيلة برگزاري مراسم در امام باره به شمار مى‌آيد. امام باره همچنين داراي ضريحى ثابت (قبري نمادين) است كه «كربلا» ناميده مى‌شود.[۷] [۸][۹] دسته‌هاي عزاداري ميان امام باره‌ها آمد و شد مى‌كنند و در حالى كه عَلَمها را به همراه دارند، «تعزيه» را نيز بر روي شانه حركت مى‌دهند.[۱۰][۱۱]
در ساخت امام باره‌ها سنتهاي معماري كاملاً يكسان اعمال نشده، اما پاره‌اي خصوصيات حاكى از تعلق آنها به سبك معماري متأخر دوره گوركانى است.[۱۲] عناصر اين سبك را در بناهايى چون امام بارة لكهنو مى‌توان بازيافت [۱۳]
معتبرترين بنای امام باره
امام بارة آصف‌الدوله كه معتبرترين بنا از اين نوع است، در مجموعه‌اي از مسجد، صحنها و دروازه‌هاي آن قرار دارد و از مهم‌ترين بناهاي تاريخى لكهنو به شمار مى‌آيد. در اين مجموعه، امام باره و مسجد جامع لكهنو با 3 گنبد در محوطة اصلى قرار گرفته‌اند.[۱۴] [۱۵] [۱۶] بناي اصلى اين امام باره تالاري گنبددار به ابعاد تقريبى 16ئ49 متر است و ايوانهايى در دو طرف آن وجود دارد. تمامى بنا را سقفى سترگ از آجر و سيمان مى‌پوشاند.[۱۷][۱۸] امام بارة حسين‌آباد كوچك‌تر از آصفيه است و يك سده پس از آن ساخته شده است. اين امام‌باره كه مدفن بانى آن است، هر چند تزييناتى چشمگير دارد، اما از نظر استخوان‌بندي بنا كم اهميت شمرده مى‌شود.[۱۹]
امام بارة شاه نجف در مُتى محل لكهنو نيز مقبرة بانى آن را در خود دارد. گنبدخانة اين امام‌باره محل برگذاري مراسم تعزيه است. بدين‌سان، مانند بسياري از ديگر امام‌باره‌ها كاركردي چندگانه دارد.[۲۰]
پانویس
- ↑ نك: دهلوي،فرهنگ آصفيه، ج1، ص222؛ كول،Roots of North Indian Sh, p95؛ 2. EI, The Shi q a of India
- ↑ نك: ه.د، ج1، ص426-427.
- ↑ نك: هاليستر، The Shi q a of India, p166-165.
- ↑ p97-96؛ , The Shi q a of India2. EI
- ↑ شوشتري، تحفة العالم، ص424.
- ↑ هاليستر،The Shi q a of India, p167-168 .174
- ↑ جعفري، 225, 222-223, 226.
- ↑ هاليستر، 172-173, 166.
- ↑ لولين جونز، .206
- ↑ آرزو، 158-159.
- ↑ جعفري، Muharram Ceremonies in India, p224. 222,
- ↑ نك: لولين جونز، A Fatal Friendship, p.209
- ↑ X, p233 ؛ EWA, نيز نك: كخ، .p132
- ↑ رامپوري، 3/296-297.
- ↑ هاليستر، 158-157.
- ↑ كول، 95-98.
- ↑ «فرهنگ...1»؛ XVI/195 هاليستر، همانجا.
- ↑ رضوي، II/76
- ↑ كول، 95؛ «فرهنگ»، 195.XVI/190-191,
- ↑ هاليستر، 159؛ داس، 75.
مآخذ
- آرزو، على، چراغ هدايت، بمبئى، 1390ق.
- دهلوي، احمد، فرهنگ آصفيه، دهلى، 1974م.
- رامپوري، محمد، تاريخ‌اوده، كراچى، 1980م.
- شوشتري، عبداللطيف، تحفة العالم، به كوشش صمد موحد، تهران، 1363ش.
نيز:
Cole, J.R.I., Roots of North Indian Sh / q ism in Iran and Iraq, Delhi, 1989; Das, N., The Architecture of Imambaras, Lucknow, 1991; EI 2 ; EWA; Hollister, J.N., The Shi q a of India, New Delhi, 1979; The Imperial Gazetteer of India , New Delhi , 1907-1909 ; Jaffri , H. A. , X Muharram Ceremonies in India n , Ta q ziyeh, Ritual and Drama in Iran, New York/Tehran, 1979; Koch, E., Mughal Architecture, Munich, 1991; Llewellyn-Jones, R., A Fatal Friendship, Delhi, 1985; Rizvi, A. A., A Socio-Intellectual History of the Isn ? p Ashar / Sh / q / s in India, Canberra, 1986.
منابع
- دائره المعارف بزرگ اسلامی، مدخل "امام باره" از يدالله غلامى، در دسترس در کتابخانه مدرسه فقاهت، بازیابی: 6 آذر ماه 1392.
