صلوات

معنای صلوات

صلوات جمع صلاة از ریشه «ص ل و» به معنی دعا و تبریک و تمجید است و نماز را به جهت این که شامل دعا می‌شود، «صلاة» می‌گویند.

در اصطلاح دینی، درود خاص بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را صلوات می گویند. عبارتی که معمولا شیعیان برای این درود به کار می برند به این صورت است: «اللهم صلّ علی محمّد و آل محمّد»

در این ذکر از خداوند خواسته می شود که محمد (صلی الله علیه و آله) و آل طاهرینش را مشمول ثنای نیکو و رحمت و برکت و تحیت خود گرداند.

آیه صلوات

در آیه 56 سوره احزاب آمده است:

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا

خدا و فرشتگانش بر پیامبر صلوات می فرستند ای کسانی که ایمان آورده اید، بر او صلوات فرستید و آنگونه که شایسته است تسلیم او باشید.

علامه طباطبائی در مورد معنای این آیه می گوید: كلمه" صلاة" در اصل به معناى انعطاف بوده، و صلات خدا بر پيغمبر به معناى انعطاف او به وى است، به وسيله رحمتش، و صلات ملائكه او بر آن جناب، انعطاف ايشان است بر وى، به اينكه او را تزكيه نموده و برايش استغفار كنند، و صلات مؤمنين بر او انعطاف ايشان است به وسيله درخواست رحمت براى او.

چگونگی صلوات فرستادن بر پیامبر

سیوطی از عالمان اهل سنت در تفسیر الدر المنثور آورده است: عبد الرزاق، ابن ابى شيبه، احمد، عبد بن حميد، بخارى، مسلم، ابو داوود، ترمذى، نسايى، ابن ماجه، و ابن مردويه، از كعب بن عجره، روايت كرده كه گفت: مردى از رسول خدا (ص) پرسيد: ما سلام كردن به تو را فهميديم كه چگونه است، بفرماييد ببينم صلوات را چگونه بفرستيم؟ فرمود: بگو" اللهم صل على محمد و على آل محمد كما صليت على آل ابراهيم انك حميد مجيد اللهم بارك على محمد و على‏ آل محمد كما باركت على ابراهيم انك حميد مجيد".

علامه طباطبائی پس از نقل این بخش از کتاب در المنثور می گوید:

سيوطى در الدر المنثور غير از اين حديث هجده حديث ديگر آورده، كه همه دلالت دارند بر اينكه بايد" آل" را نيز در صلات اضافه نمود، يعنى بايد گفت: اللهم صل على محمد و آل محمد" و اين روايات را صاحبان سنن، و جوامع حديث، از عده‏‌اى از صحابه رسول خدا (ص) از آن جمله ابن عباس، طلحه، ابو سعيد خدرى، ابو هريرة، ابو مسعود، كعب بن عجره، و على (ع) نقل كرده‏اند، و اما روايات شيعه از حد شمار بيرون است.

فضایل صلوات در روایات

رسول اكرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «هر کس صد بار بر محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله صلوات بفرستد، خداوند صد حاجت او را برآورده می‌سازد».

حضرت علی علیه السلام می‌فرماید: «هیچ دعایی به آسمان نمی‌رسد مگر این که دعاکننده بر محمد و آل او صلوات بفرستد».

از يكي از امامان صادق و يا باقر عليهماالسلام نقل شده كه: در قيامت از حيث قدر و منزلت و ارزش، سنگين تر و باارزش تر از صلوات بر محمد و آل محمد نيست و اين كه اعمال يك شخصي در قيامت سنجيده مي شود (اعمال سبك بوده) به طرف خود شخص مايل مي شوند پس حضرت پيامبر صلي الله عليه و آله صلوات آن شخص را (كه صلوات فرستاده بوده) بر روي اعمال او در ميزان مي گذارد و به خاطر آن اعمال، اعمال او سنگين مي شوند.

از امام صادق عليه‎ السلام نقل شده كه فرمودند: دعا همواره پوشيده بوده و به اجابت نمي رسد تا اين كه بر محمد و آل محمد صلوات فرستاده شود.

امام صادق عليه‎ السلام به اسحاق بن فرّوخ مي فرمايند: اي اسحاق هر كسي 10 مرتبه بر محمد و آل محمد صلي الله عليه و آله صلوات بفرستد، خداوند متعال و ملائكه او بر آن شخص، صد مرتبه درود و رحمت مي فرستند و هر كس بر محمد و آل محمد 100 مرتبه صلوات بفرستد، خداوند و ملائكه اش بر او هزار مرتبه صلوات مي فرستند (حضرت اشاره به آيه دارند كه) آيا قول خدا را نشنيده اي كه «هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَ مَلائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ كانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً؛ او (خدا) آن كسي است كه او و ملائكه اش بر شما صلوات مي فرستند تا شما را از ظلمت ها به نور بكشانند و بر مؤمنين خدا رحيم مي باشد».

زمان صلوات

صلوات در هر زمان خوب بوده و باعث ارتباط با ائمه و بالطبع با خدا مي شود، خصوصاً هنگام دعا، شب هاي جمعه، ماه مبارك رمضان و...

منابع

• راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بيروت، دار القلم، چاپ اول، 1412 ق.
• كليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، دارالكتب الاسلاميه، چاپ ششم، 1375ش.
• طباطبايى، محمدحسين، تفسير الميزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، 1374ش.