عالم ملکوت

«ملکوت» بمعنای سلطه الهی و آسمانی است. و در نظر حکماء «عالم ملکوت» یکی از عوالم یا مراتب چهارگانه است. این عالم که عالم مافوق عالم طبیعت (عالم ناسوت) است، دارای صور و ابعاد است امّا فاقد حرکت و زمان و تغییر است. این عالم خود بر دو قسم است: یکی «ملکوت اعلی» که عالم مجردات محضه است، مانند عالم ملائکه؛ و دیگری «ملکوت اسفل» است که عالم صور مقداری است، مانند وجود انسانها در برزخ و قبر.

عالم ملکوت همان عالم مثال است که مرتبه ظهور حقایق مجرد و لطیف با آثار و عوارض مادى نظیر شکل و مقدار است. از این مرتبه به «خیال منفصل» و در لسان شرع به «برزخ» تعبیر شده است. این عالم، واسطهٔ عالم ارواح و عالم ماده و اجسام است.

صدرالدین قونوى در بیان علت ایجاد و ظهور عالم مثال می‌گوید: «عالم ارواح تقدم وجودى و رتبى بر عالم اجسام دارد و واسطه رسیدن فیض حق بر اجسام است؛ اما از آنجا که میان ارواح و اجسام، به جهت ترکیب و بساطت آنها، مباینت ذاتى برقرار است و سنخیتى با یکدیگر ندارند، خداوند عالم مثال را خلق نمود که و جامع و حدّ فاصل (برزخ) میان عالم ارواح و اجسام است تا موجب ارتباط دو عالم شده، فیض حق و امداد و تدبیر او از طریق ارواح به عالم اجسام برسد».