اصفهان

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

شهر اصفهان در جنوب شرقی تهران و حاشیه کویر لوت قرار دارد. طول جغرافیایی آن از رصدخانه گرینویچ 51 درجه و 35 دقیقه شرقی و عرض جغرافیای آن از استوا 32 درجه و 40 دقیقه شمالی است. از دوران قدیم به سبب حاصلخیزی اراضی خود که از آب فراوان زاینده رود سیراب می گردید، نقطه مهمی بوده است.

تصویر مسجد جامع شهر اصفهان

در قرون وسطی محلات مسکونی شهر فقط در ساحل شمالی یعنی قسمت چپ زاینده رود واقع بود. در این قسمت دو شهر کنار هم قرار داشتند: «جی» و «الیهودیه» وجه تسمیه الیهودیه آن بود که در زمان بخت نصر، یهودیان را از بابل کوچ داده و در این مکان ساکن کرده بودند. نام قدیمی اصفهان اسپادانا بوده سپس به سپاهان نامیده شد.

تاریخچه اصفهان بعد از ورود اسلام

بعد از ورود اسلام، نام شهر معرب شده به نام اصفهان خوانده شد پیش از حمله اسکندر مرکز یکی از ایالات ایرانی بود. در سال 21 هجری[۱]و در دوران خلافت عمر فتح شد.

ناحيه اصفهان‌ در سده‌هاي‌ آغازين‌ اسلامى‌ از لحاظ اداره امور و نيز وسعت‌، پيوسته‌ در حال‌ دگرگونى‌ بوده‌ است‌. در زمان‌ هشام‌ اموي‌ با ري‌ و قومس‌ يكى‌ بود. در زمان‌ معتضد، خليفه عباسى‌، اصفهان‌ و نهاوند در دست‌ حاكم‌ كرج‌ ابودلف‌ بود. در جریان مغول، اصفهان مورد حمله تیمور قرار گرفت و مردمانش قتل عام شدند.

در زمان صفویان شاه اسماعیل اول پایتخت صفویه را از قزوین به این شهر منتقل نمود.(قرن 17 میلادی) و در دوران شاه عباس اول، اصفهان به اوج عظمت خود رسید. دوره صفویه یکی از پررونق ترین دوره های حوزه علمیه اصفهان نیز هست در این دوره حوزه علمیه اصفهان بیشترین مهاجرت علمی علما و دانشمندان اسلامی را به خود پذیرفته و از حوزه های علمیه شیعه بسان «جبل عامل لبنان»، «احساء» و «بحرین» بهره ها برده و دانش ها اندوخت.[۲]

در سال 1722 میلادی بر اثر تهاجم افغانها صفویان سقوط نمودند و با سقوط آنها از رونق اصفهان کاسته شد و سپس در دوران قاجاریه، پایتخت ایران به تهران منتقل شد.

اصفهان؛ پایتخت فرهنگی جهان اسلام

در سال 1384 شمسی اصفهان به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2006 میلادی اعلام شد.[۳]

عالمان نامی اصفهان

برخی از رجال نامی اصفهان عبارتند از:

  1. محمدباقر داماد (969 - 1041ق)
  2. شیخ بهایی (1030ق)
  3. ملا محمدتقی مجلسی
  4. علامه محمدباقر مجلسی(1037 - 1111ق)
  5. سید نعمت الله جزایری
  6. آیت الله مجاهد سید حسن مدرس(1287 - 1357ق)
  7. آیت الله میرزا محمدجواد اصفهانی(1240 - 1312ق)
  8. آیت الله میزرا احمد بیدآبادی(1279 - 1357ق)
  9. آیت الله میرزا محمدعلی شاه آبادی(129 - 1369ق)
  10. آیت الله حاج آقا حسین خادمی(1319 - 1405ق)

پانویس

  1. طبري‌ سال‌ فتح‌ اصفهان‌ را 21 ق‌ مى‌داند (4/139-141)، حال‌ آن كه‌ ديگران‌ سال هاي‌ 23 و 24ق‌ را ذكر كرده‌اند (دائره المعارف بزرگ اسلامی، مدخل "اصفهان" از آذرتاش‌ آذرنوش‌
  2. تاریخچه حوزه علمیه اصفهان، پایگاه اطلاع رسانی مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان.
  3. پایگاه خبری افتاب، پنج شنبه ،۲۲ دى ۱۳۸۴.

منابع

منابع برای مطالعه بیشتر