واقعه فخ
"فخ" مکانی در بین راه مکه معظمه و مدینه منوره است که فاصله‌اش با مکه در حدود یک فرسنگ می‌باشد. در این مکان رویدادی عظیمی شبیه واقعه کربلا به وقوع پیوست که در واقع قیامی علیه «هادی» از خلفای عباسیان به شمار می رفت.
|
تقویم هجری قمری |
| روز واقعه:8 ذی الحجه |
| سال 169 هجری قمری |
شرح واقعه
حسین بن علی بن حسن مثلث بن حسن مثنی بن امام حسن مجتبی علیه‌السلام در عصر خلافت موسی بن مهدی، معروف به هادی عباسی در مدینه منوره قیام کرد و این شهر مقدس را از سیطره عباسیان بیرون آورد و به مدت دوازده روز در آن به ساماندهی حکومت و اجرای امور مردم پرداخت و با نزدیک شدن ایام حج، "درباس خزاعی" را جانشین خود در مدینه نمود و به همراه سایر علویان و پیروان خود عازم مکه معظمه گردید و بسیاری از شیعیان و بردگان مکه معظمه به خاطر رهایی از ظلم و جور عباسیان به استقبال وی شتافته و در زمره یارانش قرار گرفتند.
خبر قیام وی در مدینه و آزادسازی این شهر و هجوم علویان به سوی مکه معظمه به اطلاع هادی عباسی چهارمین خلیفه عباسیان رسید و با توجه به نزدیک شدن ایام حج و احتمال پیوستن حاجیان و سایر مخالفان بنی‌عباس به علویان در حین مراسم حج، هادی را شگفت زده و سراسیمه کرد و بدین جهت در اسرع وقت لشکری بزرگ به فرماندهی محمد بن سلیمان عباسی به سوی مکه گسیل داشت.
دو سپاه در روز ترویه هشتم ذی الحجه سال ۱۶۹ قمری در یک فرسنگی مکه معظمه در مکانی به نام "فخ" در برابر یکدیگر قرار گرفتند و پس از رد و بدل کردن پیام‌ها و عدم دستیابی به نتیجه مطلوب، متوسل به حرکت نظامی و رزمی شد و با شدت تمام به نبرد پرداختند.
یاران حسین بن علی، تنها هفتصد نفر ولی سپاهیان عباسی چندین برابر آنان بودند و بدین جهت، پس از مبارزه‌ای سخت و توان‌فرسا، انقلابیون مدینه با شکست و اضمحلال مواجه شدند و بسیاری از آنان از جمله خود حسین بن علی و برخی از سادات حسنی مانند سلیمان بن عبدالله محض و عبدالله بن اسحاق بن ابراهیم بن حسن مثنی، در این نبرد نابرابر کشته شد و تعدادی نیز زخمی و به همراه سایر بازماندگانشان اسیر گردیدند.
شباهت دیگر این فاجعه با فاجعه کربلا آن بود که در اینجا نیز سر همه شهدا را بریدند و به مدینه آوردند و در مجلسى که گروهى از فرزندان امام على علیه السلام و از جمله حضرت امام کاظم علیه السلام حضور داشتند، سرها را به تماشا گذاردند.
هیچ کس هیچ نگفت جز امام کاظم علیه السلام چون سر حسین بن على رهبر قيام فخ را دیدند فرمودند: انا لله و انا الیه راجعون، مضى والله مسلما صالحا صواما قواما آمرا بالمعروف و ناهیا عن المنکر ما کان فى اهل بیته مثله؛ از خداوندیم و به سوى او بازمى گردیم، سوگند به خدا که به شهادت رسید در حالی که مسلمان و درستکار بود و بسیار روزه مى گرفت و بسیار شب زنده دار بود و امر به معروف و نهى از منکر مى کرد، در خاندان وى، چون او وجود نداشت.[۱]
سپاهیان عباسی سرهای شهدا را با اسیران و بازماندگان شهدا به نزد هادی عباسی در بغداد فرستادند و او دستور داد تا تمامی اسیران را گردن زدند. از آن سو، پس از شکست علویان، عمر بن عبدالعزیز بن عبیدالله بن عبدالله بن عمر بن خطاب، عامل هادی عباسی پس از فرار از مدینه، دوباره به این شهر برگشت و انتقام سختی از علویان و مبارزان گرفت و خانه‌های بسیاری از آنان را به آتش کشید و اموالشان را غارت کرد.
واقعه فخ در نظر اهل بیت
شایان ذکر است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امام جعفر صادق علیه‌السلام رویداد مهم فخ را پیشگویی کرده و پیشاپیش در سرزمین فخ، برای حسین بن علی و سایر شهیدان این واقعه دلنگرانی نمودند.
این واقعه در عصر امامت امام موسی‌کاظم علیه‌السلام به وقوع پیوست و آن حضرت گرچه به صورت آشکار در آن حضور نیافت و رهبری آن را برعهده نگرفت، ولیکن آن را تأیید و از باطن آنان را رهبری و راهنمایی می‌نمود.
پانویس
- ↑ مقاتل الطالبیین چاپ مصر ص ۴۵۳.
منابع
- موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام
- هيئت تحريريه موسسه در راه حق، پيشواى هفتم حضرت امام موسى بن جعفر عليه السلام.
