مقتل ابی‌مخنف؛ نخستین گزارش مستند از نهضت عاشورا (کتاب)

نخستین گزارش مستند از نهضت عاشورا

«مقتل ابی‌مخنف؛ نخستین گزارش مستند از نهضت عاشورا»، به قلم جواد سلیمانی، ترجمه فارسی «وقعة الطف»، اثر ابى‌مخنف، لوط بن یحیی (متوفای 157ق) و گردآوری‌شده توسط محمد‌هادى یوسفى غروى است. این ترجمه در سال 1377ش، انجام شده است.

ساختار کتاب

ترجمه حاضر با رعایت امانت و استفاده از نزدیک‌ترین واژه‌های معادل زیر نظر محقق کتاب به پایان رسیده است و تا آنجا که رعایت امانت در ترجمه اجازه می‌داده مطالب آن به فارسی برگردانده شده است

کتاب، با مقدمه نسبتاً مفصلى از مترجم آغاز شده است. مترجم، در این اثر تنها به ترجمه عبارات متن بسنده نکرده و مطالب سلسله‌وار را که در متن اصلى فاقد فصل‌بندى است، در هشت فصل دسته‌بندى کرده است. عناوين فصول هشت‏گانه كتاب عبارت است از:

1. امام حسين (ع) در مدينه.

2. امام حسين (ع) در مكه.

3. حوادث كوفه پس از ورود مسلم.

4. خروج امام حسين (ع) از مكه.

5. منازل و حوادث بين راه مكه به كوفه.

6. از سوم محرم تا شب عاشورا.

7. وقايع شب عاشورا.

8. حوادث روز عاشورا.

گزارش محتوا

مترجم، در مقدمه، بعد از ذکر ترجمه مؤلف به این نکته اشاره می‌کند که هرچند الآن اثری از کتاب مقتل ابومخنف نیست، لکن روایات و منقولات او در آثار علمای بعد او همچون شیخ مفید، طبری و سبط بن جوزی یافت می‌شود.

مترجم، در این مقدمه متذکر شده است که آنچه از مقتل ابى‌مخنف در تاریخ طبرى نقل گردیده، بر اساس شیوه مرسوم تاریخ‌نگارى در قرون اولیه تاریخ اسلام، به‌صورت نقل اخبار مجزا از یکدیگر بوده است؛ درحالى‌که امروزه این شیوه پسندیده نیست و مطالعه آن براى خوانندگان ملال‌آور می‌باشد؛ ازاین‌رو، محقق کتاب جناب آقای یوسفی غروی، اسناد را از متن حذف و در پاورقى درج نموده و با توجه به زمان و مکان وقوع حوادث، اخبار طبرى را دسته‌بندى و منظم نموده و کتاب را به‌صورت یک گزارش هماهنگ و مرتب و منظم از نهضت امام حسین(ع) درآورده است؛ بنابراین، اگر در اخبار منقول طبرى جابه‌جایى‌هایى صورت پذیرفته و گاه بخشى از یک خبر به دنبال قسمتى از خبر دیگر ذکر گردیده، با عنایت و بصیرت بوده است، نه سهو و نسیان.

مترجم، هرگاه مطالبى را به جهت توضیح و روشن شدن عبارت، به متن افزوده است، به جهت رعایت امانت در داخل [ ] آورده است.

متن کتاب از روایات ابى‌مخنف که در تاریخ طبرى نقل شده ترتیب یافته، سپس در پاورقى، با منقولات سه کتاب ارشاد و مقاتل الطالبيين و تذکرة الخواص تطبیق گردیده است و موارد اختلاف با عباراتى چون «با کمى تغییر و تفاوت»، «با اندکى جابه‌جایى و حذف» تذکر داده شده است.

در انتهاى اثر، فهرست اعلام آمده است و براى سهولت رجوع خواننده به آدرس‌هاى مندرج در پاورقى، مشخصات دقیق زمان و مکان و مرکز نشر منابع و مآخذ در فهرست منابع ذکر شده است.

منابع

• ویکی نور.
• بخش کتابشناسی نرم افزار جامع الاحادیث 3/5، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.