سخن آشنا (شرح عرفانی اخلاقی نهج البلاغه) (کتاب)
 | |
| نویسنده | حسین شفیعی |
| موضوع | شرح نهج البلاغه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 4 |
|
| |
سخن آشنا ( شرح عرفانی اخلاقی نهج البلاغه) شرح و تفسیری است بر تعدادی از خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار نهج البلاغه اثر عارف وارسته استاد حسین شفیعی. این شرح بیشتر به جنبه های اخلاقی نهج البلاغه توجه داشته و کلمات مولا امیر المومنین علیه السلام را از دید عرفانی تحلیل نموده است. کتاب در چهار جلد به چاپ رسیده است.
محتویات
معرفی اجمالی
این شرح مجموعة سخنرانی ها و درس های نهج البلاغه استاد حسین شفیعی است که به مدت بیست سال در مجالس و محافل مختلف برای دوستداران و علاقه مندان سخنان مولای متقیان علی علیه السلام ایراد شده و پس از وفات ایشان توسط شاگردان و ارادتمندانشان گردآوری و چاپ شده است.
معرفی نویسنده
مرحوم حسين شفيعى كه در سال 1302 شمسى به دنيا آمد و به سال 1378 درگذشت. به يقين مى‌توان گفت عمر 76 ساله او از عمرهاى پربركت بود كه پيوسته در راه كمال انسانيت سير مى‌نمود از كودكى تا اوان پيرى هيچگاه از تعليم و تعلم باز نماند و خستگى در او ديده نشد. معارف متداول اسلامى را از صرف و نحو و منطق و فقه و كلام و فلسفه به خوبى تحصيل كرده بود و از استادان به نامی چون مرحوم حضرت آيت‌اللّه العظمى حاج آقا رحيم ارباب قدس‌اللّه سرّه و متكلم و حكيم معروف اصفهان مرحوم صدرالدين هاطلى كوپائى و فيلسوف و عارف وارسته مرحوم شيخ اسداللّه ايزدگشسب و اصولى و متكلم و استاد بزرگ مرحوم حاج حيدرعلى خان برومند و مخصوصآ از حوزه درس پربركت آيت‌اللّه حاج ميرزا على‌آقا شيرازى اعلى‌اللّه مقامه بهره‌ها برد.وی پيوسته ملازم حاج ميرزا على‌آقا شيرازى بود و نهج البلاغه را کلمه به کلمه از آن عالم ربانی فراگرفت. استاد شفيعى حافظ كل نهج‌البلاغه بود و از سنين جوانى در محافل خصوصى تدريس مى‌كرد و تا پايان عمر پيوسته علاقمندان به سخنان مولا على (ع) را از اين چشمه فياض سيراب مى‌نمود و در نهايت در كلاس درس نهج‌البلاغه جان به جان‌آفرين تسليم كرد. در حين بيان كلمات اميرالمؤمنين (ع) اشكهايش از ديده مى‌باريد و حاضران را سخت تحت تأثير قرار مى‌داد. سالهاى طولانى خانه اش محل علم آموزی شیفتگان علم وفضیلت بود، هر روز چندين درس مى‌داد از كتابهای عرفانی مثل منازل‌السائرين، شرح فصوص‌الحكم، مصباح الانس، شرح گلشن راز، تأئيه ابن فارض و از كتابهای اخلاقى مانند مكارم‌الاخلاق، مشكوة‌الانوار، تحف‌العقول، ارشادالقلوب، چهل حديث امام خمينى عليه‌الرحمة و از کتابهای منطق و فلسفه، مثل منظومه حاجى سبزوارى و اسفار ملاصدرا و از کتابهای فقه مثل شرح لمعه و تبصرة المتعلمین مى‌پرداخت ولى در تدريس و بيان نهج‌البلاغه حالتى ملكوتى مى‌يافت، بيانات او از دل برمى‌خاست لاجرم بر دلها مى‌نشست استاد حسين شفيعى با آثار شاعران بزرگ عرفان و ادب فارسى آشنايى كامل داشت مثنوى مولانا انيس هميشگى او بود مطالعه در آثار عطار، سنائى، سعدى و مخصوصآ حافظ سهمى از زندگى روزمره او را اشغال كرده بود. استاد شفيعى خود در سرودن شعر استاد بود و اشعار نغزى در عرفان و اخلاق به صورت قصيده و غزل دارد.[۱]
تالیفات
1-بهجه الطالبین در منطق
2-نور الیقین در شرح خطبه متقین از مولی امیر المومنین علیه السلام
3-تجلی فضیلت
4-دارالجنون عشق ، دیوان اشعار
5-ترجمه دست نوشته آیت الله ارباب در مورد «لک وحدانیه العدد». (این مکتوب در کتاب آثار و افکار حکما و عرفای مشهور اصفهان چاپ شده است ).
6-اهتمام در چاپ کتاب گرانقدر کنزالرموز اثر میر حسین هروی(در پایان کتاب مرحوم شفیعی اشعاری از خود را نیز آورده اند).
7-سخن آشنا، شرح عرفانی اخلاقی نهج البلاغه.
گزارش محتوا
چنانکه از اسم کتاب معلوم است در این شرح بیشتر به جنبه های عرفانی و اخلاقی نهج البلاغه توجه شده و شارح که سخنان امیر المومنین (ع) را با آیات قرآن و احادیث و اشعار عرفانی همراه کرده بیشتر به جنبه سازندگی و پیاده کردن آن در زندگی توجه داشته است در مقدمه جلد چهارم می خوانیم:«آنچه در سرتاسر اين چهار جلد شرح مى‌خوانيد، توصيه به عمل است، عمل به اخلاق، تهذيب نفس و تقوا....» ویا در جای دیگر از زبان استاد آمده است: «تنها شنيدن و ياد گرفتن كافى نيست بايد آنها را به كار بست، ما از اين موعظه‌ها خيلى شنيده و مى‌شنويم اما آيا يك روز آن طور كه خدا مى‌خواهد بوده‌ايم؟ يك روز آن طور كه علماى اخلاق مى‌گويند زندگى كرده‌ايم؟ حرف خوب در عالم زياد هست و كسانى هم كه حرف خوب بزنند زياد هستند، ولى مهم اين است كه ما كى، يكى از آنها را به كار بسته‌ايم؟»
جلد اول کتاب سخن آشنا به مقدمه ای نسبتا مفصل از مرحوم استاد محمد باقر کتابی مزیّن شده که در آن مطالبی درباره نهج البلاغه و کتابهایی که پیرامون نهج البلاغه نگاشته شده و هم چنین شرح حال مختصری از استاد حسین شفیعی آمده است.
استاد شفیعی کتاب مستقلی در شرح خطبه متقین نهج البلاغه به نام "نور الیقین" در زمان حیات تالیف و چاپ نموده که در ضمن جلد دوم کتاب سخن آشنا مجددا به چاپ رسیده است.
ويژگى‌هاى اين شرح
1-امتياز اصلی اين كتاب از ساير شروح نهج‌البلاغه اين است كه اين بيانات از قلب شخصيتى مى‌جوشد كه عمرى با نهج‌البلاغه زندگى كرده و به آنچه مى‌گويد عمل نموده است. لذا بر خواننده تأثير معنوى خاصى مى‌گذارد.
2- مطالب به گونه‌اى بيان شده كه در عين اينكه شامل مسائل علمى و ادبى مى‌باشد ولى به زبان ساده و سليس و نزديك به فهم همگان است و هر كس به اندازه بضاعت خود مى‌تواند از آن استفاده كند.
3ـ در بسيارى موارد در شرح مطالب از آيات قرآن كريم استفاده كرده‌اند و به تفسير آيات پرداخته‌اند و تفسير عميق ايشان از آيات الهى را در كنار تفسير نهج‌البلاغه در اين كتاب مى‌توان يافت.
4ـ در ضمن مطالب از اشعار زيباى عرفانى ادبيات فارسى و عربى مدد گرفته و به مطالب جذابيّت خاصى بخشيده‌اند هم چنين به مناسبت، احادیث فراوانى از پيامبر و ائمه معصومين براى توضيح بيشتر مطالب ذكر كرده‌اند.
5ـ از آنجائيكه شارح تسلط كامل بر ادبيات عرب داشته به گونه‌اى مو شكافانه بعضى از لغات را با استفاده از كاربرد آنها در آيات قرآنى توضيح داده‌است و براى كسانى كه به طور تخصصى در اين زمينه فعاليت دارند مفيد است.
6ـ اين شرح همراه با حكايت‌ها و داستانهايى از بزرگان علم و عرفان است كه بسيارى از آنها را خود درك كرده بودند اين حكايت‌ها در عين اينكه بسيار آموزنده است خواننده كتاب را نيز دچار ملال نمى‌كند.
7ـ در جاى جاى اين كتاب مناجات‌ها، دعاها و اذكار بسيارى آمده و علاقمندان با حفظ كردن و بكار بستن آنها از اثرات معنوى آن ان شاءاللّه بهره‌مند خواهند شد.
وضعیت کتاب
کتاب در 4 جلد به چاپ رسیده است. جلد اول شرح خطبه اول تا خطبه 90،چاپ اول آن در سال 1386 و چاپ دوم آن در سال 1390.
جلد دوم شرح خطبه 91 تا 188 به همراه مقدمه مبسوطی از شرح حالات و روحیات مرحوم حسین شفیعی. چاپ اول آن در سال 1388 و چاپ دوم آن در سال 1394.
جلد سوم شرح خطبه 192 تا پایان بخش خطبه ها، چاپ اول آن در سال 1390.
و جلد چهارم شرح تعدادی از نامه ها و تمامی کلمات قصار، چاپ اول در سال 1393 است.
چنانکه قبلا هم گفته شد این شرح تمامی نهج البلاغه را در بر نمی گیرد و بیشتر خطبه هائی که جنبه اخلاقی و انسان سازی داشته مدّ نظر شارح بوده است.
پانویس
- ↑ کتابی، محمد باقر، مقدمه کتاب سخن آشنا.اصفهان،انتشارات کانون پژوهش،جلد اول،1386،ص 23.
منابع
- -مقدمه جلد اول و سوم و چهارم کتاب درس های نهج البلاغه استاد شفیعی،سخن آشنا، شرح عرفانی اخلاقی نهج البلاغه،اصفهان،انتشارات کانون پژوهش،جلد اول،1386.
- دکتر اعظم رجالی،آثار و افکار حکما و عرفای مشهور اصفهان،اصفهان، ناشر دانشگاه آزاد خوراسکان، چاپ اول، 1383.
- -حسین شفیعی ، دانشنامه اسلامی
