سوره آل عمران
سوره 3 / آل عمران
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ / به نام خداوند رحمتگر مهربان
الم ﴿1﴾ / الف لام ميم(1)
اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ﴿2﴾ / خداست كه هيچ معبود به حقى جز او نيست و زنده پاينده است.(2)
نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَ أَنزَلَ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ ﴿3﴾ / اين كتاب را در حالى كه مؤيد آن چه از كتاب هاى آسمانى پيش از خود مى باشد به حق و به تدريج بر تو نازل كرد و تورات و انجيل را(3)
مِن قَبْلُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَ أَنزَلَ الْفُرْقَانَ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِآيَاتِ اللّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَاللّهُ عَزِيزٌ ذُوانتِقَامٍ ﴿4﴾
پيش از آن براى رهنمود مردم فرو فرستاد و فرقان (=جدا كننده حق از باطل) را نازل كرد كسانى كه به آيات خدا كفر ورزيدند بى ترديد عذابى سخت خواهند داشت و خداوند شكست ناپذير و صاحب انتقام است.(4)
إِنَّ اللّهَ لاَيَخْفَىَ عَلَيْهِ شَيْءٌ فِي الأَرْضِ وَلاَ فِي السَّمَاء ﴿5﴾ / در حقيقت هيچ چيز نه در زمين و نه در آسمان بر خدا پوشيده نمى ماند.(5)
هُوَ الَّذِي يُصَوِّرُكُمْ فِي الأَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاء لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿6﴾ / اوست كسى كه شما را آن گونه كه مى خواهد در رحم ها صورتگرى مى كند هيچ معبودى جز آن تواناى حكيم نيست.(6)
هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ في قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَ مَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَ مَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْالألْبَابِ ﴿7﴾
اوست كسى كه اين كتاب (=قرآن) را بر تو فرو فرستاد پاره اى از آن آيات محكم (=صريح و روشن) است آن ها اساس كتابند و پاره اى ديگر متشابهاتند كه تاويل پذيرند اما كسانى كه در دل هايشان انحراف است براى فتنه جويى و طلب تاويل آن به دلخواه خود از متشابه آن پيروى مى كنند با آن كه تاويلش را جز خدا و ريشه داران در دانش كسى نمى داند آنان كه مى گويند ما بدان ايمان آورديم همه چه محكم و چه متشابه از جانب پروردگار ماست و جز خردمندان كسى متذكر نمى شود.(7)
رَبَّنَا لاَتُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ ﴿8﴾ / مى گويند پروردگارا پس از آن كه ما را هدايت كردى دل هايمان را دستخوش انحراف مگردان و از جانب خود رحمتى بر ما ارزانى دار كه تو خود بخشايشگرى.(8)
رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لاَّرَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللّهَ لاَيُخْلِفُ الْمِيعَادَ ﴿9﴾ / پروردگارا به يقين تو در روزى كه هيچ ترديدى در آن نيست گردآورنده جمله مردمانى قطعا خداوند در وعده خود خلاف نمى كند.(9)
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَن تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلاَ أَوْلاَدُهُم مِّنَ اللّهِ شَيْئًا وَ أُولَئِكَ هُمْ وَقُودُ النَّارِ ﴿10﴾ / در حقيقت كسانى كه كفر ورزيدند اموال و اولادشان چيزى از عذاب خدا را از آنان دور نخواهد كرد و آنان خود هيزم دوزخند.(10)
كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَأَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَاللّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ ﴿11﴾ / آنان به شيوه فرعونيان و كسانى كه پيش از آنان بودند آيات ما را دروغ شمردند پس خداوند بسزاى گناهانشان گريبان آنان را گرفت و خدا سخت كيفر است.(11)
قُل لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلَى جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمِهَادُ ﴿12﴾ / به كسانى كه كفر ورزيدند بگو بزودى مغلوب خواهيد شد و سپس در روز رستاخيز در دوزخ محشور مى شويد و چه بد بسترى است.(12)
قَدْ كَانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ الْتَقَتَا فِئَةٌ تُقَاتِلُ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَ أُخْرَى كَافِرَةٌ يَرَوْنَهُم مِّثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَاللّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَن يَشَاء إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لَّأُوْلِي الأَبْصَارِ ﴿13﴾
قطعا در برخورد ميان دو گروه براى شما نشانه اى و درس عبرتى بود گروهى در راه خدا مى جنگيدند و ديگر گروه كافر بودند كه آنان (=مؤمنان) را به چشم دو برابر خود مى ديدند و خدا هر كه را بخواهد به يارى خود تاييد مى كند يقينا در اين ماجرا براى صاحبان بينش عبرتى است.(13)
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ ﴿14﴾
دوستى خواستني هاى گوناگون از زنان و پسران و اموال فراوان از زر و سيم و اسب هاى نشاندار و دام ها و كشتزارها براى مردم آراسته شده ليكن اين جمله مايه تمتع زندگى دنياست و حال آن كه فرجام نيكو نزد خداست.(14)
قُلْ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَيْرٍ مِّن ذَلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَ أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَ رِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ ﴿15﴾
بگو آيا شما را به بهتر از اين ها خبر دهم براى كسانى كه تقوا پيشه كرده اند نزد پروردگارشان باغ هايى است كه از زير درختان آن ها نهرها روان است در آن جاودانه بمانند و همسرانى پاكيزه و نيز خشنودى خدا را دارند و خداوند به امور بندگان خود بيناست.(15)
الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْلَنَا ذُنُوبَنَا وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ ﴿16﴾ / همان كسانى كه مى گويند پروردگارا ما ايمان آورديم پس گناهان ما را بر ما ببخش و ما را از عذاب آتش نگاه دار.(16)
الصَّابِرِينَ وَالصَّادِقِينَ وَالْقَانِتِينَ وَالْمُنفِقِينَ وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالأَسْحَارِ ﴿17﴾ / اينانند شكيبايان و راستگويان و فرمانبرداران و انفاق كنندگان و آمرزش خواهان در سحرگاهان.(17)
شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَالْمَلاَئِكَةُ وَ أُوْلُواْالْعِلْمِ قَآئِمَاً بِالْقِسْطِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿18﴾ / خدا كه همواره به عدل قيام دارد گواهى مى دهد كه جز او هيچ معبودى نيست و فرشتگان او و دانشوران نيز گواهى مى دهند كه جز او كه توانا و حكيم است هيچ معبودى نيست.(18)
إِنَّ الدِّينَ عِندَاللّهِ الإِسْلاَمُ وَ مَااخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوْتُواْالْكِتَابَ إِلاَّ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَ مَن يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللّهِ فَإِنَّ اللّهِ سَرِيعُ الْحِسَابِ ﴿19﴾
در حقيقت دين نزد خدا همان اسلام است و كسانى كه كتاب آسمانى به آنان داده شده با يكديگر به اختلاف نپرداختند مگر پس از آن كه علم براى آنان حاصل آمد آن هم به سابقه حسدى كه ميان آنان وجود داشت و هر كس به آيات خدا كفر ورزد پس بداند كه خدا زود شمار است.(19)
فَإنْ حَآجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلّهِ وَ مَنِ اتَّبَعَنِ وَ قُل لِّلَّذِينَ أُوْتُواْ الْكِتَابَ وَالأُمِّيِّينَ أَأَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُواْ فَقَدِ اهْتَدَواْ وَّ إِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلاَغُ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ ﴿20﴾
پس اگر با تو به محاجه برخاستند بگو من خود را تسليم خدا نموده ام و هر كه مرا پيروى كرده نيز خود را تسليم خدا نموده است و به كسانى كه اهل كتابند و به مشركان بگو آيا اسلام آورده ايد پس اگر اسلام آوردند قطعا هدايت يافته اند و اگر روى برتافتند فقط رساندن پيام بر عهده توست و خداوند به امور بندگان بيناست.(20)
إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَ يَقْتُلُونَ الِّذِينَ يَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿21﴾ / كسانى كه به آيات خدا كفر مى ورزند و پيامبران را به ناحق مى كشند و دادگستران را به قتل مى رسانند آنان را از عذابى دردناك خبر ده.(21)
أُولَئِكَ الَّذِينَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَ مَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ ﴿22﴾ / آنان كسانى اند كه در اين دنيا و در سراى آخرت اعمالشان به هدر رفته و براى آنان هيچ ياورى نيست.(22)
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوْتُواْ نَصِيبًا مِّنَ الْكِتَابِ يُدْعَوْنَ إِلَى كِتَابِ اللّهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِّنْهُمْ وَ هُم مُّعْرِضُونَ ﴿23﴾
آيا داستان كسانى را كه بهره اى از كتاب تورات يافته اند ندانسته اى كه چون به سوى كتاب خدا فراخوانده مى شوند تا ميانشان حكم كند آن گه گروهى از آنان به حال اعراض روى برمى تابند.(23)
ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُواْ لَن تَمَسَّنَا النَّارُ إِلاَّ أَيَّامًا مَّعْدُودَاتٍ وَ غَرَّهُمْ فِي دِينِهِم مَّا كَانُواْ يَفْتَرُونَ ﴿24﴾ / اين بدان سبب بود كه آنان به پندار خود گفتند هرگز آتش جز چند روزى به ما نخواهد رسيد و بر ساخته هايشان آنان را در دينشان فريفته كرده است.(24)
فَكَيْفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِيَوْمٍ لاَّرَيْبَ فِيهِ وَ وُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَ هُمْ لاَيُظْلَمُونَ ﴿25﴾ / پس چگونه خواهد بود حالشان آن گاه كه آنان را در روزى كه هيچ شكى در آن نيست گردآوريم و به هر كس پاداش دستاوردش به تمام و كمال داده شود و به آنان ستم نرسد.(25)
قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَن تَشَاء وَ تَنزِعُ الْمُلْكَ مِمَّن تَشَاء وَ تُعِزُّ مَن تَشَاء وَ تُذِلُّ مَن تَشَاء بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلَىَ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿26﴾
بگو بار خدايا تويى كه فرمان فرمايى هر آن كس را كه خواهى فرمانروايى بخشى و از هر كه خواهى فرمانروايى را بازستانى و هر كه را خواهى عزت بخشى و هر كه را خواهى خوار گردانى همه خوبي ها به دست توست و تو بر هر چيز توانايى.(26)
تُولِجُ اللَّيْلَ فِي الْنَّهَارِ وَ تُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَ تُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ تُخْرِجُ الَمَيَّتَ مِنَ الْحَيِّ وَ تَرْزُقُ مَن تَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ ﴿27﴾ / شب را به روز درمی آورى و روز را به شب درمى آورى و زنده را از مرده بيرون مى آورى و مرده را از زنده خارج مى سازى و هر كه را خواهى بى حساب روزى مى دهى.(27)
لاَّيَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاء مِن دُوْنِ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللّهِ فِي شَيْءٍ إِلاَّ أَن تَتَّقُواْ مِنْهُمْ تُقَاةً وَ يُحَذِّرُكُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَ إِلَى اللّهِ الْمَصِيرُ ﴿28﴾
مؤمنان نبايد كافران را به جاى مؤمنان به دوستى بگيرند و هر كه چنين كند در هيچ چيز او را از دوستى خدا بهره اى نيست مگر اين كه از آنان به نوعى تقيه كند و خداوند شما را از عقوبت خود مى ترساند و بازگشت همه به سوى خداست.(28)
قُلْ إِن تُخْفُواْ مَا فِي صُدُورِكُمْ أَوْ تُبْدُوهُ يَعْلَمْهُ اللّهُ وَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الأرْضِ وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿29﴾
بگو اگر آن چه در سينه هاى شماست نهان داريد يا آشكارش كنيد خدا آن را مى داند و نيز آن چه را در آسمان ها و آن چه را در زمين است مى داند و خداوند بر هر چيزى تواناست.(29)
يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَ مَا عَمِلَتْ مِن سُوَءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَ بَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا وَ يُحَذِّرُكُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَاللّهُ رَؤُوفُ بِالْعِبَادِ ﴿30﴾
روزى كه هر كسى آن چه كار نيك به جاى آورده و آن چه بدى مرتكب شده حاضر شده مى يابد و آرزو مى كند كاش ميان او و آن كارهاى بد فاصله اى دور بود و خداوند شما را از كيفر خود مى ترساند و در عين حال خدا به بندگان خود مهربان است.(30)
قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَ يَغْفِرْلَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿31﴾ / بگو اگر خدا را دوست داريد از من پيروى كنيد تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشايد و خداوند آمرزنده مهربان است.(31)
قُلْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ فإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّ اللّهَ لاَيُحِبُّ الْكَافِرِينَ ﴿32﴾ / بگو خدا و پيامبر او را اطاعت كنيد پس اگر رويگردان شدند قطعا خداوند كافران را دوست ندارد.(32)
إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَ نُوحًا وَ آلَ إِبْرَاهِيمَ وَ آلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ ﴿33﴾ / به يقين خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهيم و خاندان عمران را بر مردم جهان برترى داده است.(33)
ذُرِّيَّةً بَعْضُهَا مِن بَعْضٍ وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿34﴾ / فرزندانى كه بعضى از آنان از نسل بعضى ديگرند و خداوند شنواى داناست.(34)
إِذْ قَالَتِ امْرَأَةُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّي إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿35﴾ / چون زن عمران گفت پروردگارا آن چه در شكم خود دارم نذر تو كردم تا آزاد شده از مشاغل دنيا و پرستشگر تو باشد پس از من بپذير كه تو خود شنواى دانايى.(35)
فَلَمَّا وَضَعَتْهَا قَالَتْ رَبِّ إِنِّي وَضَعْتُهَا أُنثَى وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْ وَ لَيْسَ الذَّكَرُ كَالأُنثَى وَ إِنِّي سَمَّيْتُهَا مَرْيَمَ وِ إِنِّي أُعِيذُهَا بِكَ وَ ذُرِّيَّتَهَا مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ﴿36﴾
پس چون فرزندش را بزاد گفت پروردگارا من دختر زاده ام و خدا به آن چه او زاييد داناتر بود و پسر چون دختر نيست و من نامش را مريم نهادم و او و فرزندانش را از شيطان رانده شده به تو پناه مى دهم.(36)
فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ أَنبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَ كَفَّلَهَا زَكَرِيَّا كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِندَهَا رِزْقاً قَالَ يَا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هَذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِندِاللّهِ إنَّ اللّهَ يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ ﴿37﴾
پس پروردگارش وى (=مريم) را با حسن قبول پذيرا شد و او را نيكو بار آورد و زكريا را سرپرست وى قرار داد زكريا هر بار كه در محراب بر او وارد مى شد نزد او نوعى خوراكى مى يافت مى گفت اى مريم اين از كجا براى تو آمده است او در پاسخ مى گفت اين از جانب خداست كه خدا به هر كس بخواهد بى شمار روزى مى دهد.(37)
هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِيَّا رَبَّهُ قَالَ رَبِّ هَبْ لِي مِن لَّدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاء ﴿38﴾ / آن جا بود كه زكريا پروردگارش را خواند و گفت پروردگارا از جانب خود فرزندى پاك و پسنديده به من عطا كن كه تو شنونده دعايى.(38)
فَنَادَتْهُ الْمَلآئِكَةُ وَ هُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ أَنَّ اللّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِّنَ اللّهِ وَ سَيِّدًا وَ حَصُورًا وَ نَبِيًّا مِّنَ الصَّالِحِينَ ﴿39﴾
پس در حالى كه وى ايستاده و در محراب خود دعا مى كرد فرشتگان او را ندا دردادند كه خداوند تو را به ولادت يحيى كه تصديق كننده حقانيت كلمة الله (=عيسى) است و بزرگوار و خويشتندار (=پرهيزنده از آنان) و پيامبرى از شايستگان است مژده مى دهد.(39)
قَالَ رَبِّ أَنَّىَ يَكُونُ لِي غُلاَمٌ وَقَدْ بَلَغَنِيَ الْكِبَرُ وَامْرَأَتِي عَاقِرٌ قَالَ كَذَلِكَ اللّهُ يَفْعَلُ مَا يَشَاء ﴿40﴾
گفت پروردگارا چگونه مرا فرزندى خواهد بود در حالى كه پيرى من بالا گرفته است و زنم نازا است فرشته گفت كار پروردگار چنين است خدا هر چه بخواهد مى كند.(40)
قَالَ رَبِّ اجْعَل لِّيَ آيَةً قَالَ آيَتُكَ أَلاَّ تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ إِلاَّ رَمْزًا وَاذْكُر رَّبَّكَ كَثِيرًا وَ سَبِّحْ بِالْعَشِيِّ وَالإِبْكَارِ ﴿41﴾
گفت پروردگارا براى من نشانه اى قرار ده فرمود نشانه ات اين است كه سه روز با مردم جز به اشاره سخن نگويى و پروردگارت را بسيار ياد كن و شبانگاه و بامدادان او را تسبيح گوى.(41)
وَ إِذْ قَالَتِ الْمَلاَئِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَاكِ وَ طَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاء الْعَالَمِينَ ﴿42﴾ / و ياد كن هنگامى را كه فرشتگان گفتند اى مريم خداوند تو را برگزيده و پاك ساخته و تو را بر زنان جهان برترى داده است.(42)
يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ ﴿43﴾ / اى مريم فرمانبر پروردگار خود باش و سجده كن و با ركوع كنندگان ركوع نما.(43)
ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيكَ وَ مَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُون أَقْلاَمَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَ مَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يَخْتَصِمُونَ ﴿44﴾
اين جمله از اخبار غيب است كه به تو وحى مى كنيم وگرنه وقتى كه آنان قلم هاى خود را براى قرعه كشى به آب مى افكندند تا كدام يك سرپرستى مريم را به عهده گيرد نزد آنان نبودى و نيز وقتى با يكديگر كشمكش مى كردند نزدشان نبودى.(44)
إِذْ قَالَتِ الْمَلآئِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ ﴿45﴾
ياد كن هنگامى را كه فرشتگان گفتند اى مريم خداوند تو را به كلمه اى از جانب خود كه نامش مسيح عيسى بن مريم است مژده مى دهد در حالى كه او در دنيا و آخرت آبرومند و از مقربان درگاه خدا است.(45)
وَيُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلاً وَ مِنَ الصَّالِحِينَ ﴿46﴾ / و در گهواره به اعجاز و در ميان سالى به وحى با مردم سخن مى گويد و از شايستگان است.(46)
قَالَتْ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي وَلَدٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ قَالَ كَذَلِكِ اللّهُ يَخْلُقُ مَا يَشَاء إِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُن فَيَكُونُ ﴿47﴾
مريم گفت پروردگارا چگونه مرا فرزندى خواهد بود با آن كه بشرى به من دست نزده است گفت چنين است كار پروردگار خدا هر چه بخواهد مى آفريند چون به كارى فرمان دهد فقط به آن مى گويد باش پس مى باشد.(47)
وَ يُعَلِّمُهُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ ﴿48﴾ / و به او كتاب و حكمت و تورات و انجيل مى آموزد.(48)
وَ رَسُولاً إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنِّي قَدْ جِئْتُكُم بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُم مِّنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللّهِ وَ أُبْرِىءُ الأكْمَهَ والأَبْرَصَ وَ أُحْيِي الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللّهِ وَ أُنَبِّئُكُم بِمَا تَأْكُلُونَ وَ مَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿49﴾
و او را به عنوان پيامبرى به سوى بنى اسرائيل مى فرستد كه او به آنان مى گويد در حقيقت من از جانب پروردگارتان برايتان معجزه اى آورده ام من از گل براى شما چيزى به شكل پرنده مى سازم آن گاه در آن مى دمم پس به اذن خدا پرنده اى مى شود و به اذن خدا نابيناى مادرزاد و پيس را بهبود مى بخشم و مردگان را زنده مى گردانم و شما را از آن چه مى خوريد و در خانه هايتان ذخيره مى كنيد خبر مى دهم مسلما در اين معجزات براى شما اگر مؤمن باشيد عبرت است.(49)
وَ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَلِأُحِلَّ لَكُم بَعْضَ الَّذِي حُرِّمَ عَلَيْكُمْ وَ جِئْتُكُم بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ فَاتَّقُواْ اللّهَ وَ أَطِيعُونِ ﴿50﴾
و مى گويد آمده ام تا تورات را كه پيش از من نازل شده است تصديق كننده باشم و تا پاره اى از آن چه را كه بر شما حرام گرديده براى شما حلال كنم و از جانب پروردگارتان براى شما نشانه اى آورده ام پس از خدا پروا داريد و مرا اطاعت كنيد.(50)
إِنَّ اللّهَ رَبِّي وَ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ ﴿51﴾ / در حقيقت خداوند پروردگار من و پروردگار شماست پس او را بپرستيد كه راه راست اين است.(51)
فَلَمَّا أَحَسَّ عِيسَى مِنْهُمُ الْكُفْرَ قَالَ مَنْ أَنصَارِي إِلَى اللّهِ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ نَحْنُ أَنصَارُاللّهِ آمَنَّا بِاللّهِ وَاشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ ﴿52﴾ / چون عيسى از آنان احساس كفر كرد گفت ياران من در راه خدا چه كسانند حواريون گفتند ما ياران دين خداييم به خدا ايمان آورده ايم و گواه باش كه ما تسليم او هستيم.(52)
رَبَّنَا آمَنَّا بِمَا أَنزَلَتْ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ ﴿53﴾ / پروردگارا به آن چه نازل كردى گرويديم و فرستاده ات را پيروى كرديم پس ما را در زمره گواهان بنويس.(53)
وَ مَكَرُواْ وَ مَكَرَ اللّهُ وَاللّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ ﴿54﴾ / و دشمنان مكر ورزيدند و خدا در پاسخ شان مكر در ميان آورد و خداوند بهترين مكر انگيزان است.(54)
إِذْ قَالَ اللّهُ يَا عِيسَى إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَ رَافِعُكَ إِلَيَّ وَ مُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ وَ جَاعِلُ الَّذِينَ اتَّبَعُوكَ فَوْقَ الَّذِينَ كَفَرُواْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأَحْكُمُ بَيْنَكُمْ فِيمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ ﴿55﴾
ياد كن هنگامى را كه خدا گفت اى عيسى من تو را برگرفته و به سوى خويش بالا مى برم و تو را از آلايش كسانى كه كفر ورزيده اند پاك مى گردانم و تا روز رستاخيز كسانى را كه از تو پيروى كرده اند فوق كسانى كه كافر شده اند قرار خواهم داد آن گاه فرجام شما به سوى من است پس در آن چه بر سر آن اختلاف مى كرديد ميان شما داورى خواهم كرد.(55)
فَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُواْ فَأُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَ مَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ ﴿56﴾ / اما كسانى كه كفر ورزيدند در دنيا و آخرت به سختى عذابشان كنم و ياورانى نخواهند داشت.(56)
وَ أَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَاللّهُ لاَيُحِبُّ الظَّالِمِينَ ﴿57﴾ / و اما كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند خداوند مزدشان را به تمامى به آنان مى دهد و خداوند بيدادگران را دوست نمى دارد.(57)
ذَلِكَ نَتْلُوهُ عَلَيْكَ مِنَ الآيَاتِ وَالذِّكْرِ الْحَكِيمِ ﴿58﴾ / اين هاست كه ما آن را از آيات و قرآن حكمت آميز بر تو مى خوانيم.(58)
إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِندَاللّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثِمَّ قَالَ لَهُ كُن فَيَكُونُ ﴿59﴾ / در واقع مثل عيسى نزد خدا همچون مثل خلقت آدم است كه او را از خاك آفريد سپس بدو گفت باش پس وجود يافت.(59)
الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَلاَ تَكُن مِّن الْمُمْتَرِينَ ﴿60﴾ / آن چه درباره عيسى گفته شد حق و از جانب پروردگار تو است پس از ترديدكنندگان مباش.(60)
فَمَنْ حَآجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَ أَبْنَاءكُمْ وَ نِسَاءنَا وَ نِسَاءكُمْ وَ أَنفُسَنَا و أَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةُ اللّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ ﴿61﴾
پس هر كه در اين باره پس از دانشى كه تو را حاصل آمده با تو محاجه كند بگو بياييد پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و ما خويشان نزديك و شما خويشان نزديك خود را فراخوانيم سپس مباهله كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم.(61)
إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْقَصَصُ الْحَقُّ وَ مَا مِنْ إِلَهٍ إِلاَّ اللّهُ وَ إِنَّ اللّهَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿62﴾ / آرى داستان درست مسيح همين است و معبودى جز خدا نيست و خداست كه در واقع همان شكست ناپذير حكيم است.(62)
فَإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ ﴿63﴾ / پس اگر رويگردان شدند همانا خداوند به حال مفسدان داناست.(63)
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْاْ إِلَى كَلَمَةٍ سَوَاء بَيْنَنَا وَ بَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللّهَ وَلاَ نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلاَ يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضاً أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللّهِ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُولُواْ اشْهَدُواْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ ﴿64﴾
بگو اى اهل كتاب بياييد بر سر سخنى كه ميان ما و شما يكسان است بايستيم كه جز خدا را نپرستيم و چيزى را شريك او نگردانيم و بعضى از ما بعضى ديگر را به جاى خدا به خدايى نگيرد پس اگر از اين پيشنهاد اعراض كردند بگوييد شاهد باشيد كه ما مسلمانيم نه شما.(64)
يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تُحَآجُّونَ فِي إِبْرَاهِيمَ وَ مَا أُنزِلَتِ التَّورَاةُ وَالإنجِيلُ إِلاَّ مِن بَعْدِهِ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ ﴿65﴾ / اى اهل كتاب چرا درباره ابراهيم محاجه مى كنيد با آن كه تورات و انجيل بعد از او نازل شده است آيا تعقل نمى كنيد.(65)
هَاأَنتُمْ هَؤُلاء حَاجَجْتُمْ فِيمَا لَكُم بِهِ عِلمٌ فَلِمَ تُحَآجُّونَ فِيمَا لَيْسَ لَكُم بِهِ عِلْمٌ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَ أَنتُمْ لاَتَعْلَمُونَ ﴿66﴾
هان شما اهل كتاب همانان هستيد كه درباره آن چه نسبت به آن دانشى داشتيد محاجه كرديد پس چرا در مورد چيزى كه بدان دانشى نداريد محاجه مى كنيد با آن كه خدا مى داند و شما نمى دانيد.(66)
مَا كَانَ إِبْرَاهِيمُ يَهُودِيًّا وَلاَ نَصْرَانِيًّا وَلَكِن كَانَ حَنِيفًا مُّسْلِمًا وَ مَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿67﴾ / ابراهيم نه يهودى بود و نه نصرانى بلكه حق گرايى فرمانبردار بود و از مشركان نبود.(67)
إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَاهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَ هَذَا النَّبِيُّ وَالَّذِينَ آمَنُواْ وَاللّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ ﴿68﴾ / در حقيقت نزديكترين مردم به ابراهيم همان كسانى هستند كه او را پيروى كرده اند و نيز اين پيامبر و كسانى كه به آيين او ايمان آورده اند و خدا سرور مؤمنان است.(68)
وَدَّت طَّآئِفَةٌ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يُضِلُّونَكُمْ وَ مَا يُضِلُّونَ إِلاَّ أَنفُسَهُمْ وَ مَا يَشْعُرُونَ ﴿69﴾ / گروهى از اهل كتاب آرزو مى كنند كاش شما را گمراه مى كردند در صورتى كه جز خودشان كسى را گمراه نمى كنند و نمى فهمند.(69)
يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَ أَنتُمْ تَشْهَدُونَ ﴿70﴾ / اى اهل كتاب چرا به آيات خدا كفر مى ورزيد با آن كه خود به درستى آن گواهى مى دهيد.(70)
يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَ تَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَ أَنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿71﴾ / اى اهل كتاب چرا حق را به باطل درمى آميزيد و حقيقت را كتمان مى كنيد با اين كه خود مى دانيد.(71)
وَ قَالَت طَّآئِفَةٌ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ آمِنُواْ بِالَّذِيَ أُنزِلَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُواْ وَجْهَ النَّهَارِ وَاكْفُرُواْ آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿72﴾ / و جماعتى از اهل كتاب گفتند در آغاز روز به آن چه بر مؤمنان نازل شد ايمان بياوريد و در پايان روز انكار كنيد شايد آنان از اسلام برگردند.(72)
وَلاَ تُؤْمِنُواْ إِلاَّ لِمَن تَبِعَ دِينَكُمْ قُلْ إِنَّ الْهُدَى هُدَى اللّهِ أَن يُؤْتَى أَحَدٌ مِّثْلَ مَا أُوتِيتُمْ أَوْ يُحَآجُّوكُمْ عِندَ رَبِّكُمْ قُلْ إِنَّ الْفَضْلَ بِيَدِاللّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿73﴾
و گفتند جز به كسى كه دين شما را پيروى كند ايمان نياوريد بگو هدايت، هدايت خداست مبادا به كسى نظير آن چه به شما داده شده، داده شود يا در پيشگاه پروردگارتان با شما محاجه كنند بگو اين تفضل به دست خداست آن را به هر كس كه بخواهد مى دهد و خداوند گشايشگر داناست.(73)
يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَن يَشَاء وَاللّهُ ذُوالْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿74﴾ / رحمت خود را به هر كس كه بخواهد مخصوص مى گرداند و خداوند داراى بخشش بزرگ است.(74)
وَ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مَنْ إِن تَأْمَنْهُ بِقِنطَارٍ يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ وَ مِنْهُم مَّنْ إِن تَأْمَنْهُ بِدِينَارٍ لاَّيُؤَدِّهِ إِلَيْكَ إِلاَّ مَادُمْتَ عَلَيْهِ قَآئِمًا ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُواْ لَيْسَ عَلَيْنَا فِي الأُمِّيِّينَ سَبِيلٌ وَ يَقُولُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ ﴿75﴾
و از اهل كتاب كسى است كه اگر او را بر مال فراوانى امين شمرى آن را به تو برگرداند و از آنان كسى است كه اگر او را بر دينارى امين شمرى آن را به تو نمى پردازد مگر آن كه دايما بر سر وى به پا ايستى اين بدان سبب است كه آنان به پندار خود گفتند در مورد كسانى كه كتاب آسمانى ندارند بر زيان ما راهى نيست و بر خدا دروغ مى بندند با اين كه خودشان هم مى دانند.(75)
بَلَى مَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ وَاتَّقَى فَإِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ ﴿76﴾ / آرى هر كه به پيمان خود وفا كند و پرهيزگارى نمايد بى ترديد خداوند پرهيزگاران را دوست دارد.(76)
إِنَّ الَّذِينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِاللّهِ وَ أَيْمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِيلاً أُوْلَئِكَ لاَخَلاَقَ لَهُمْ فِي الآخِرَةِ وَلاَ يُكَلِّمُهُمُ اللّهُ وَلاَ يَنظُرُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلاَ يُزَكِّيهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿77﴾
كسانى كه پيمان خدا و سوگندهاى خود را به بهاى ناچيزى مى فروشند آنان را در آخرت بهره اى نيست و خدا روز قيامت با آنان سخن نمى گويد و به ايشان نمى نگرد و پاكشان نمى گرداند و عذابى دردناك خواهند داشت.(77)
وَ إِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِيقًا يَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُم بِالْكِتَابِ لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْكِتَابِ وَ مَا هُوَ مِنَ الْكِتَابِ وَ يَقُولُونَ هُوَ مِنْ عِندِاللّهِ وَ مَا هُوَ مِنْ عِندِاللّهِ وَ يَقُولُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ ﴿78﴾
و از ميان آنان گروهى هستند كه زبان خود را به خواندن كتاب تحريف شده اى مى پيچانند تا آن بربافته را از مطالب كتاب آسمانى پنداريد با اين كه آن از كتاب آسمانى نيست و مى گويند آن از جانب خداست در صورتى كه از جانب خدا نيست و بر خدا دروغ مى بندند با اين كه خودشان هم مى دانند.(78)
مَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُؤْتِيَهُ اللّهُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُولَ لِلنَّاسِ كُونُواْ عِبَادًا لِّي مِن دُونِ اللّهِ وَلَكِن كُونُواْ رَبَّانِيِّينَ بِمَا كُنتُمْ تُعَلِّمُونَ الْكِتَابَ وَ بِمَا كُنتُمْ تَدْرُسُونَ ﴿79﴾
هيچ بشرى را نسزد كه خدا به او كتاب و حكم و پيامبرى بدهد سپس او به مردم بگويد به جاى خدا بندگان من باشيد بلكه بايد بگويد به سبب آن كه كتاب آسمانى تعليم مى داديد و از آن رو كه درس مى خوانديد علماى دين باشيد.(79)
وَلاَ يَأْمُرَكُمْ أَن تَتَّخِذُواْ الْمَلاَئِكَةَ وَالنِّبِيِّيْنَ أَرْبَابًا أَيَأْمُرُكُم بِالْكُفْرِ بَعْدَ إِذْ أَنتُم مُّسْلِمُونَ ﴿80﴾ / و نيز شما را فرمان نخواهد داد كه فرشتگان و پيامبران را به خدايى بگيريد آيا پس از آن كه سر به فرمان خدا نهاده ايد باز شما را به كفر وامى دارد.(80)
وَإِذْ أَخَذَ اللّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّيْنَ لَمَا آتَيْتُكُم مِّن كِتَابٍ وَ حِكْمَةٍ ثُمَّ جَاءكُمْ رَسُولٌ مُّصَدِّقٌ لِّمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنصُرُنَّهُ قَالَ أَأَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلَى ذَلِكُمْ إِصْرِي قَالُواْ أَقْرَرْنَا قَالَ فَاشْهَدُواْ وَ أَنَاْ مَعَكُم مِّنَ الشَّاهِدِينَ ﴿81﴾
و ياد كن هنگامى را كه خداوند از پيامبران پيمان گرفت كه هر گاه به شما كتاب و حكمتى دادم سپس شما را فرستاده اى آمد كه آن چه را با شماست تصديق كرد البته به او ايمان بياوريد و حتما ياريش كنيد آن گاه فرمود آيا اقرار كرديد و در اين باره پيمانم را پذيرفتيد گفتند آرى اقرار كرديم فرمود پس گواه باشيد و من با شما از گواهانم.(81)
فَمَن تَوَلَّى بَعْدَ ذَلِكَ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿82﴾ / پس كسانى كه بعد از اين پيمان روى برتابند آنان خود نافرمانانند.(82)
أَفَغَيْرَ دِينِ اللّهِ يَبْغُونَ وَ لَهُ أَسْلَمَ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُونَ ﴿83﴾ / آيا جز دين خدا را مى جويند با آن كه هر كه در آسمان ها و زمين است خواه و ناخواه سر به فرمان او نهاده است و به سوى او بازگردانيده مى شويد.(83)
قُلْ آمَنَّا بِاللّهِ وَ مَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَ مَا أُنزِلَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَقَ وَ يَعْقُوبَ وَالأَسْبَاطِ وَ مَا أُوتِيَ مُوسَى وَ عِيسَى وَالنَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لاَنُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ﴿84﴾
بگو به خدا و آن چه بر ما نازل شده و آن چه بر ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب و اسباط نازل گرديده و آن چه به موسى و عيسى و انبياى ديگر از جانب پروردگارشان داده شده گرويديم و ميان هيچ يك از آنان فرق نمى گذاريم و ما او را فرمانبرداريم.(84)
وَ مَن يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلاَمِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِي الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ ﴿85﴾ / و هر كه جز اسلام دينى ديگر جويد هرگز از وى پذيرفته نشود و وى در آخرت از زيانكاران است.(85)
كَيْفَ يَهْدِي اللّهُ قَوْمًا كَفَرُواْ بَعْدَ إِيمَانِهِمْ وَ شَهِدُواْ أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَ جَاءهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَاللّهُ لاَيَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿86﴾
چگونه خداوند قومى را كه بعد از ايمانشان كافر شدند هدايت مى كند با آن كه شهادت دادند كه اين رسول بر حق است و برايشان دلايل روشن آمد و خداوند قوم بيدادگر را هدايت نمى كند.(86)
أُوْلَئِكَ جَزَآؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللّهِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ ﴿87﴾ / آنان سزايشان اين است كه لعنت خدا و فرشتگان و مردم همگى برايشان است.(87)
خَالِدِينَ فِيهَا لاَيُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلاَ هُمْ يُنظَرُونَ ﴿88﴾ / در آن لعنت جاودانه بمانند نه عذاب از ايشان كاسته گردد و نه مهلت يابند.(88)
إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ مِن بَعْدِ ذَلِكَ وَ أَصْلَحُواْ فَإِنَّ الله غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿89﴾ / مگر كسانى كه پس از آن توبه كردند و درستکارى پيشه نمودند كه خداوند آمرزنده مهربان است.(89)
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ بَعْدَ إِيمَانِهِمْ ثُمَّ ازْدَادُواْ كُفْرًا لَّن تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ وَ أُوْلَئِكَ هُمُ الضَّآلُّونَ ﴿90﴾ / كسانى كه پس از ايمان خود كافر شدند سپس بر كفر خود افزودند هرگز توبه آنان پذيرفته نخواهد شد و آنان خود گمراهانند.(90)
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ وَ مَاتُواْ وَ هُمْ كُفَّارٌ فَلَن يُقْبَلَ مِنْ أَحَدِهِم مِّلْءُ الأرْضِ ذَهَبًا وَلَوِ افْتَدَى بِهِ أُوْلَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ وَ مَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ ﴿91﴾
در حقيقت كسانى كه كافر شده و در حال كفر مرده اند اگر چه فراخناى زمين را پر از طلا كنند و آن را براى خود فديه دهند هرگز از هيچ يك از آنان پذيرفته نگردد آنان را عذابى دردناك خواهد بود و ياورانى نخواهند داشت.(91)
لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَ مَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِيمٌ ﴿92﴾ / هرگز به نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آن چه دوست داريد انفاق كنيد و از هر چه انفاق كنيد قطعا خدا بدان داناست.(92)
كُلُّ الطَّعَامِ كَانَ حِلاًّ لِّبَنِي إِسْرَائِيلَ إِلاَّ مَا حَرَّمَ إِسْرَائِيلُ عَلَى نَفْسِهِ مِن قَبْلِ أَن تُنَزَّلَ التَّوْرَاةُ قُلْ فَأْتُواْ بِالتَّوْرَاةِ فَاتْلُوهَا إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ﴿93﴾
همه خوراكي ها بر فرزندان اسرائيل حلال بود جز آن چه پيش از نزول تورات اسرائيل (=يعقوب) بر خويشتن حرام ساخته بود بگو اگر جز اين است و راست مى گوييد تورات را بياوريد و آن را بخوانيد.(93)
فَمَنِ افْتَرَىَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ مِن بَعْدِ ذَلِكَ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿94﴾ / پس كسانى كه بعد از اين بر خدا دروغ بندند آنان خود ستمكارانند.(94)
قُلْ صَدَقَ اللّهُ فَاتَّبِعُواْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَ مَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿95﴾ / بگو خدا راست گفت پس از آيين ابراهيم كه حق گرا بود و از مشركان نبود پيروى كنيد.(95)
إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَ هُدًى لِّلْعَالَمِينَ ﴿96﴾ / در حقيقت نخستين خانه اى كه براى عبادت مردم نهاده شده همان است كه در مكه است و مبارك و براى جهانيان مايه هدايت است.(96)
فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَ مَن دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا وَلِلّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَ مَن كَفَرَ فَإِنَّ الله غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ ﴿97﴾
در آن نشانه هايى روشن است از جمله مقام ابراهيم است و هر كه در آن درآيد در امان است و براى خدا حج آن خانه بر عهده مردم است البته بر كسى كه بتواند به سوى آن راه يابد و هر كه كفر ورزد يقينا خداوند از جهانيان بى نياز است.(97)
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَاللّهُ شَهِيدٌ عَلَى مَا تَعْمَلُونَ ﴿98﴾ / بگو اى اهل كتاب چرا به آيات خدا كفر مى ورزيد با آن كه خدا بر آن چه مى كنيد گواه است.(98)
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهَا عِوَجًا وَ أَنتُمْ شُهَدَاء وَ مَا اللّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿99﴾ / بگو اى اهل كتاب چرا كسى را كه ايمان آورده است از راه خدا بازمى داريد و آن راه را كج مى شماريد با آن كه خود به راستى آن گواهيد و خدا از آن چه مى كنيد غافل نيست.(99)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوَاْ إِن تُطِيعُواْ فَرِيقًا مِّنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ يَرُدُّوكُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ كَافِرِينَ ﴿100﴾ / اى كسانى كه ايمان آورده ايد اگر از فرقه اى از اهل كتاب فرمان بريد شما را پس از ايمانتان به حال كفر برمى گردانند.(100)
وَ كَيْفَ تَكْفُرُونَ وَ أَنتُمْ تُتْلَى عَلَيْكُمْ آيَاتُ اللّهِ وَ فِيكُمْ رَسُولُهُ وَ مَن يَعْتَصِم بِاللّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ ﴿101﴾ / و چگونه كفر مى ورزيد با اين كه آيات خدا بر شما خوانده مى شود و پيامبر او ميان شماست و هر كس به خدا تمسك جويد قطعا به راه راست هدايت شده است.(101)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَ أَنتُم مُّسْلِمُونَ ﴿102﴾ / اى كسانى كه ايمان آورده ايد از خدا آن گونه كه حق پروا كردن از اوست پروا كنيد و زينهار جز مسلمان نميريد.(102)
وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَ كُنتُمْ عَلَىَ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ﴿103﴾
و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد و نعمت خدا را بر خود ياد كنيد آن گاه كه دشمنان يكديگر بوديد پس ميان دل هاى شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شديد و بر كنار پرت گاه آتش بوديد كه شما را از آن رهانيد اين گونه خداوند نشانه هاى خود را براى شما روشن مى كند باشد كه شما راه يابيد.(103)
وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ أُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿104﴾ / و بايد از ميان شما گروهى مردم را به نيكى دعوت كنند و به كار شايسته وادارند و از زشتى بازدارند و آنان همان رستگارانند.(104)
وَلاَ تَكُونُواْ كَالَّذِينَ تَفَرَّقُواْ وَاخْتَلَفُواْ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَ أُوْلَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿105﴾ / و چون كسانى مباشيد كه پس از آن كه دلايل آشكار برايشان آمد پراكنده شدند و با هم اختلاف پيدا كردند و براى آنان عذابى سهمگين است.(105)
يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَكْفَرْتُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ فَذُوقُواْ الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ﴿106﴾ / در آن روزى كه چهره هايى سپيد و چهره هايى سياه گردد اما سياهرويان به آنان گويند آيا بعد از ايمانتان كفر ورزيديد پس به سزاى آن كه كفر مى ورزيديد اين عذاب را بچشيد.(106)
وَ أَمَّا الَّذِينَ ابْيَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِي رَحْمَةِ اللّهِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ﴿107﴾ / و اما سپيدرويان همواره در رحمت خداوند جاويدانند.(107)
تِلْكَ آيَاتُ اللّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ وَ مَا اللّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِّلْعَالَمِينَ ﴿108﴾ / اين ها آيات خداست كه آن را به حق بر تو مى خوانيم و خداوند هيچ ستمى بر جهانيان نمى خواهد.(108)
وَلِلّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الأَرْضِ وَ إِلَى اللّهِ تُرْجَعُ الأُمُورُ ﴿109﴾ / و آن چه در آسمان ها و آن چه در زمين است از آن خداست و همه كارها به سوى خدا بازگردانده مى شود.(109)
كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُم مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿110﴾
شما بهترين امتى هستيد كه براى مردم پديدار شده ايد به كار پسنديده فرمان مى دهيد و از كار ناپسند بازمى داريد و به خدا ايمان داريد و اگر اهل كتاب ايمان آورده بودند قطعا برايشان بهتر بود برخى از آنان مؤمنند ولى بيشترشان نافرمانند.(110)
لَن يَضُرُّوكُمْ إِلاَّ أَذًى وَ إِن يُقَاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمُ الأَدُبَارَ ثُمَّ لاَيُنصَرُونَ ﴿111﴾ / جز آزارى اندك هرگز به شما زيانى نخواهند رسانيد و اگر با شما بجنگند به شما پشت نمايند سپس يارى نيابند.(111)
ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ مَا ثُقِفُواْ إِلاَّ بِحَبْلٍ مِّنْ اللّهِ وَ حَبْلٍ مِّنَ النَّاسِ وَ بَآؤُوا بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُواْ يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَ يَقْتُلُونَ الأَنبِيَاء بِغَيْرِ حَقٍّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوا وَّ كَانُواْ يَعْتَدُونَ ﴿112﴾
هر كجا يافته شوند به خوارى دچار شده اند مگر آن كه به پناه امان خدا و زينهار مردم روند و به خشمى از خدا گرفتار آمدند و مهر بينوايى بر آنان زده شد اين بدان سبب بود كه به آيات خدا كفر مى ورزيدند و پيامبران را به ناحق مى كشتند و نيز اين عقوبت بسزاى آن بود كه نافرمانى كردند و از اندازه درمى گذرانيدند.(112)
لَيْسُواْ سَوَاء مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَآئِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللّهِ آنَاء اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ ﴿113﴾ / ولى همه آنان يكسان نيستند از ميان اهل كتاب گروهى درست كردارند كه آيات الهى را در دل شب مى خوانند و سر به سجده مى نهند.(113)
يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَ أُوْلَئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ ﴿114﴾ / به خدا و روز قيامت ايمان دارند و به كار پسنديده فرمان مى دهند و از كار ناپسند باز مى دارند و در كارهاى نيك شتاب مى كنند و آنان از شايستگانند.(114)
وَ مَا يَفْعَلُواْ مِنْ خَيْرٍ فَلَن يُكْفَرُوْهُ وَاللّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ ﴿115﴾ / و هر كار نيكى انجام دهند هرگز درباره آن ناسپاسى نبينند و خداوند به حال تقوا پيشگان داناست.(115)
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَن تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلاَ أَوْلاَدُهُم مِّنَ اللّهِ شَيْئًا وَ أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ﴿116﴾ / كسانى كه كفر ورزيدند هرگز اموالشان و اولادشان چيزى از عذاب خدا را از آنان دفع نخواهد كرد و آنان اهل آتشند و در آن جاودانه خواهند بود.(116)
مَثَلُ مَا يُنفِقُونَ فِي هِذِهِ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَثَلِ رِيحٍ فِيهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ فَأَهْلَكَتْهُ وَ مَا ظَلَمَهُمُ اللّهُ وَلَكِنْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿117﴾
مثل آن چه آنان در زندگى اين دنيا در راه دشمنى با پيامبر خرج مى كنند همانند بادى است كه در آن سرماى سختى است كه به كشتزار قومى كه بر خود ستم نموده اند بوزد و آن را تباه سازد و خدا به آنان ستم نكرده بلكه آنان خود بر خويشتن ستم كرده اند.(117)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَتَتَّخِذُواْ بِطَانَةً مِّن دُونِكُمْ لاَيَأْلُونَكُمْ خَبَالاً وَدُّواْ مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاء مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَ مَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الآيَاتِ إِن كُنتُمْ تَعْقِلُونَ ﴿118﴾
اى كسانى كه ايمان آورده ايد از غير خودتان دوست و همراز مگيريد آنان از هيچ نابكارى در حق شما كوتاهى نمى ورزند آرزو دارند كه در رنج بيفتيد دشمنى از لحن و سخنشان آشكار است و آن چه سينه هايشان نهان مى دارد بزرگتر است در حقيقت ما نشانه هاى دشمنى آنان را براى شما بيان كرديم اگر تعقل كنيد.(118)
هَاأَنتُمْ أُوْلاء تُحِبُّونَهُمْ وَلاَ يُحِبُّونَكُمْ وَ تُؤْمِنُونَ بِالْكِتَابِ كُلِّهِ وَ إِذَا لَقُوكُمْ قَالُواْ آمَنَّا وَ إِذَا خَلَوْاْ عَضُّواْ عَلَيْكُمُ الأَنَامِلَ مِنَ الْغَيْظِ قُلْ مُوتُواْ بِغَيْظِكُمْ إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿119﴾
هان شما كسانى هستيد كه آنان را دوست داريد و حال آن كه آنان شما را دوست ندارند و شما به همه كتاب هاى خدا ايمان داريد و چون با شما برخورد كنند مى گويند ايمان آورديم و چون با هم خلوت كنند از شدت خشم بر شما سر انگشتان خود را مى گزند بگو به خشم خود بميريد كه خداوند به راز درون سينه ها داناست.(119)
إِن تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِن تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُواْ بِهَا وَ إِن تَصْبِرُواْ وَ تَتَّقُواْ لاَيَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا إِنَّ اللّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ ﴿120﴾
اگر به شما خوشى رسد آنان را بدحال مى كند و اگر به شما گزندى رسد بدان شاد مى شوند و اگر صبر كنيد و پرهيزگارى نماييد نيرنگشان هيچ زيانى به شما نمى رساند يقينا خداوند به آن چه مى كنند احاطه دارد.(120)
وَ إِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّىءُ الْمُؤْمِنِينَ مَقَاعِدَ لِلْقِتَالِ وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿121﴾ / و ياد كن زمانى را كه در جنگ احد بامدادان از پيش كسانت بيرون آمدى تا مؤمنان را براى جنگيدن در مواضع خود جاى دهى و خداوند شنواى داناست.(121)
إِذْ هَمَّت طَّآئِفَتَانِ مِنكُمْ أَن تَفْشَلاَ وَاللّهُ وَلِيُّهُمَا وَ عَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿122﴾ / آن هنگام كه دو گروه از شما بر آن شدند كه سستى ورزند با آن كه خدا ياورشان بود و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل كنند.(122)
وَ لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللّهُ بِبَدْرٍ وَ أَنتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿123﴾ / و يقينا خدا شما را در جنگ بدر با آن كه ناتوان بوديد يارى كرد پس از خدا پروا كنيد باشد كه سپاسگزارى نماييد.(123)
إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَن يَكْفِيكُمْ أَن يُمِدَّكُمْ رَبُّكُم بِثَلاَثَةِ آلاَفٍ مِّنَ الْمَلآئِكَةِ مُنزَلِينَ ﴿124﴾ / آن گاه كه به مؤمنان مى گفتى آيا شما را بس نيست كه پروردگارتان شما را با سه هزار فرشته فرود آمده يارى كند.(124)
بَلَى إِن تَصْبِرُواْ وَ تَتَّقُواْ وَ يَأْتُوكُم مِّن فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُم بِخَمْسَةِ آلافٍ مِّنَ الْمَلآئِكَةِ مُسَوِّمِينَ ﴿125﴾ / آرى اگر صبر كنيد و پرهيزگارى نماييد و با همين جوش و خروش بر شما بتازند همان گاه پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشته نشاندار يارى خواهد كرد.(125)
وَ مَا جَعَلَهُ اللّهُ إِلاَّ بُشْرَى لَكُمْ وَلِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُكُم بِهِ وَ مَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِاللّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ ﴿126﴾ / و خدا آن وعده پيروزى را جز مژده اى براى شما قرار نداد تا بدين وسيله شادمان شويد و دل هاى شما بدان آرامش يابد و پيروزى جز از جانب خداوند تواناى حكيم نيست.(126)
لِيَقْطَعَ طَرَفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَوْ يَكْبِتَهُمْ فَيَنقَلِبُواْ خَآئِبِينَ ﴿127﴾ / تا برخى از كسانى را كه كافر شده اند نابود كند يا آنان را خوار سازد تا نوميد بازگردند.(127)
لَيْسَ لَكَ مِنَ الأَمْرِ شَيْءٌ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ أَوْ يُعَذَّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ ﴿128﴾ / هيچ يك از اين كارها در اختيار تو نيست يا خدا بر آنان مى بخشايد يا عذابشان مى كند
زيرا آنان ستمكارند.(128)
وَلِلّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الأَرْضِ يَغْفِرُ لِمَن يَشَاء وَ يُعَذِّبُ مَن يَشَاء وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿129﴾ / و آن چه در آسمان ها و آن چه در زمين است از آن خداست هر كه را بخواهد مى آمرزد و هر كه را بخواهد عذاب مى كند و خداوند آمرزنده مهربان است.(129)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَتَأْكُلُواْ الرِّبَا أَضْعَافًا مُّضَاعَفَةً وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿130﴾ / اى كسانى كه ايمان آورده ايد ربا را با سود چندين برابر مخوريد و از خدا پروا كنيد باشد كه رستگار شويد.(130)
وَاتَّقُواْ النَّارَ الَّتِي أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ ﴿131﴾ / و از آتشى كه براى كافران آماده شده است بترسيد.(131)
وَأَطِيعُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ ﴿132﴾ / خدا و رسول را فرمان بريد باشد كه مشمول رحمت قرار گيريد.(132)
وَ سَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ ﴿133﴾ / و براى نيل به آمرزشى از پروردگار خود و بهشتى كه پهنايش به قدر آسمان ها و زمين است و براى پرهيزگاران آماده شده است بشتابيد.(133)
الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ ﴿134﴾ / همانان كه در فراخى و تنگى انفاق مى كنند و خشم خود را فرو مى برند و از مردم درمى گذرند و خداوند نكوكاران را دوست دارد.(134)
وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُواْ فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُواْ أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُواْ اللّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ وَ مَن يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللّهُ وَ لَمْ يُصِرُّواْ عَلَى مَا فَعَلُواْ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ ﴿135﴾
و آنان كه چون كار زشتى كنند يا بر خود ستم روا دارند خدا را به ياد مى آورند و براى گناهانشان آمرزش مى خواهند و چه كسى جز خدا گناهان را مى آمرزد و بر آن چه مرتكب شده اند با آن كه مى دانند كه گناه است پافشارى نمى كنند.(135)
أُوْلَئِكَ جَزَآؤُهُم مَّغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ ﴿136﴾ / آنان پاداششان آمرزشى از جانب پروردگارشان و بوستان هايى است كه از زير درختان آن جويبارها روان است جاودانه در آن بمانند و پاداش اهل عمل چه نيكوست.(136)
قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُواْ فِي الأَرْضِ فَانْظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذَّبِينَ ﴿137﴾ / قطعا پيش از شما سنت هايى بوده و سپرى شده است پس در زمين بگرديد و بنگريد كه فرجام تكذيب كنندگان چگونه بوده است.(137)
هَذَا بَيَانٌ لِّلنَّاسِ وَ هُدًى وَ مَوْعِظَةٌ لِّلْمُتَّقِينَ ﴿138﴾ / اين قرآن براى مردم بيانى و براى پرهيزگاران رهنمود و اندرزى است.(138)
وَلاَ تَهِنُوا وَلاَ تَحْزَنُوا وَ أَنتُمُ الأَعْلَوْنَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿139﴾ / و اگر مؤمنيد سستى مكنيد و غمگين مشويد كه شما برتريد.(139)
إِن يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِّثْلُهُ وَ تِلْكَ الأيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيْنَ النَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ وَ يَتَّخِذَ مِنكُمْ شُهَدَاء وَاللّهُ لاَيُحِبُّ الظَّالِمِينَ ﴿140﴾
اگر به شما آسيبى رسيده آن قوم را نيز آسيبى نظير آن رسيد و ما اين روزهاى شكست و پيروزى را ميان مردم به نوبت مى گردانيم تا آنان پند گيرند و خداوند كسانى را كه واقعا ايمان آورده اند معلوم بدارد و از ميان شما گواهانى بگيرد و خداوند ستمكاران را دوست نمى دارد.(140)
وَلِيُمَحِّصَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ وَيَمْحَقَ الْكَافِرِينَ ﴿141﴾ / و تا خدا كسانى را كه ايمان آورده اند خالص گرداند و كافران را به تدريج نابود سازد.(141)
أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللّهُ الَّذِينَ جَاهَدُواْ مِنكُمْ وَ يَعْلَمَ الصَّابِرِينَ ﴿142﴾ / آيا پنداشتيد كه داخل بهشت مى شويد بى آن كه خداوند جهادگران و شكيبايان شما را معلوم بدارد.(142)
وَ لَقَدْ كُنتُمْ تَمَنَّوْنَ الْمَوْتَ مِن قَبْلِ أَن تَلْقَوْهُ فَقَدْ رَأَيْتُمُوهُ وَ أَنتُمْ تَنظُرُونَ ﴿143﴾ / و شما مرگ را پيش از آن كه با آن روبرو شويد سخت آرزو مى كرديد پس آن را ديديد و همچنان نگاه مى كرديد.(143)
وَ مَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَ مَن يَنقَلِبْ عَلَىَ عَقِبَيْهِ فَلَن يَضُرَّ اللّهَ شَيْئًا وَ سَيَجْزِي اللّهُ الشَّاكِرِينَ ﴿144﴾
و محمد جز فرستاده اى كه پيش از او هم پيامبرانى آمده و گذشتند نيست آيا اگر او بميرد يا كشته شود از عقيده خود برمى گرديد و هر كس از عقيده خود بازگردد هرگز هيچ زيانى به خدا نمى رساند و بزودى خداوند سپاسگزاران را پاداش مى دهد.(144)
وَ مَا كَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلاَّ بِإِذْنِ الله كِتَابًا مُّؤَجَّلاً وَ مَن يُرِدْ ثَوَابَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَ مَن يُرِدْ ثَوَابَ الآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْهَا وَ سَنَجْزِي الشَّاكِرِينَ ﴿145﴾
و هيچ نفسى جز به فرمان خدا نميرد خداوند مرگ را به عنوان سرنوشتى معين مقرر كرده است و هر كه پاداش اين دنيا را بخواهد به او از آن مى دهيم و هر كه پاداش آن سراى را بخواهد از آن به او مى دهيم و بزودى سپاسگزاران را پاداش خواهيم داد.(145)
وَكَأَيِّن مِّن نَّبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَ مَا ضَعُفُواْ وَ مَا اسْتَكَانُواْ وَاللّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ ﴿146﴾
و چه بسيار پيامبرانى كه همراه او توده هاى انبوه كارزار كردند و در برابر آن چه در راه خدا بديشان رسيد سستى نورزيدند و ناتوان نشدند و تسليم دشمن نگرديدند و خداوند شكيبايان را دوست دارد.(146)
وَ مَا كَانَ قَوْلَهُمْ إِلاَّ أَن قَالُواْ ربَّنَا اغْفِرْلَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِي أَمْرِنَا وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ ﴿147﴾ / و سخن آنان جز اين نبود كه گفتند پروردگارا گناهان ما و زياده روى ما در كارمان را بر ما ببخش و گام هاى ما را استوار دار و ما را بر گروه كافران يارى ده.(147)
فَآتَاهُمُ اللّهُ ثَوَابَ الدُّنْيَا وَ حُسْنَ ثَوَابِ الآخِرَةِ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ ﴿148﴾ / پس خداوند پاداش اين دنيا و پاداش نيك آخرت را به آنان عطا كرد و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.(148)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوَاْ إِن تُطِيعُواْ الَّذِينَ كَفَرُواْ يَرُدُّوكُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ فَتَنقَلِبُواْ خَاسِرِينَ ﴿149﴾ / اى كسانى كه ايمان آورده ايد اگر از كسانى كه كفر ورزيده اند اطاعت كنيد شما را از عقيده تان بازمى گردانند و زيانكار خواهيد گشت.(149)
بَلِ اللّهُ مَوْلاَكُمْ وَ هُوَ خَيْرُ النَّاصِرِينَ ﴿150﴾ / آرى خدا مولاى شماست و او بهترين يارى دهندگان است.(150)
سَنُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُواْ الرُّعْبَ بِمَا أَشْرَكُواْ بِاللّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَ مَأْوَاهُمُ النَّارُ وَ بِئْسَ مَثْوَى الظَّالِمِينَ ﴿151﴾
بزودى در دل هاى كسانى كه كفر ورزيده اند بيم خواهيم افكند زيرا چيزى را با خدا شريك گردانيده اند كه بر حقانيت آن خدا دليلى نازل نكرده است و جايگاهشان آتش است و جايگاه ستمگران چه بد است.(151)
وَ لَقَدْ صَدَقَكُمُ اللّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُم بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَ تَنَازَعْتُمْ فِي الأَمْرِ وَ عَصَيْتُم مِّن بَعْدِ مَا أَرَاكُم مَّا تُحِبُّونَ مِنكُم مَّن يُرِيدُ الدُّنْيَا وَ مِنكُم مَّن يُرِيدُ الآخِرَةَ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ وَ لَقَدْ عَفَا عَنكُمْ وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ ﴿152﴾
و در نبرد احد قطعا خدا وعده خود را با شما راست گردانيد آن گاه كه به فرمان او آنان را مى كشتيد تا آن كه سست شديد و در كار جنگ و بر سر تقسيم غنايم با يكديگر به نزاع پرداختيد و پس از آن كه آن چه را دوست داشتيد يعنى غنايم را به شما نشان داد نافرمانى نموديد برخى از شما دنيا را و برخى از شما آخرت را مى خواهد سپس براى آن كه شما را بيازمايد از تعقيب آنان منصرفتان كرد و از شما درگذشت و خدا نسبت به مؤمنان با تفضل است.(152)
إِذْ تُصْعِدُونَ وَلاَ تَلْوُونَ عَلَى أحَدٍ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِي أُخْرَاكُمْ فَأَثَابَكُمْ غُمَّاً بِغَمٍّ لِّكَيْلاَ تَحْزَنُواْ عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلاَ مَا أَصَابَكُمْ وَاللّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿153﴾
ياد كنيد هنگامى را كه در حال گريز از كوه بالا مى رفتيد و به هيچ كس توجه نمى كرديد و پيامبر شما را از پشت سرتان فرا مى خواند پس خداوند بسزاى اين بى انضباطى غمى بر غمتان افزود تا سرانجام بر آن چه از كف داده ايد و براى آن چه به شما رسيده است اندوهگين نشويد و خداوند از آن چه مى كنيد آگاه است.(153)
ثُمَّ أَنزَلَ عَلَيْكُم مِّن بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُّعَاسًا يَغْشَى طَآئِفَةً مِّنكُمْ وَ طَآئِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ يَقُولُونَ هَل لَّنَا مِنَ الأَمْرِ مِن شَيْءٍ قُلْ إِنَّ الأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّهِ يُخْفُونَ فِي أَنفُسِهِم مَّا لاَيُبْدُونَ لَكَ يَقُولُونَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الأَمْرِ شَيْءٌ مَّا قُتِلْنَا هَاهُنَا قُل لَّوْ كُنتُمْ فِي بُيُوتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِينَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَلِيَبْتَلِيَ اللّهُ مَا فِي صُدُورِكُمْ وَلِيُمَحَّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمْ وَاللّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿154﴾
سپس خداوند بعد از آن اندوه آرامشى به صورت خواب سبكى بر شما فرو فرستاد كه گروهى از شما را فراگرفت و گروهى تنها در فكر جان خود بودند و درباره خدا گمان هاى ناروا هم چون گمان هاى دوران جاهليت مى بردند مى گفتند آيا ما را در اين كار اختيارى هست بگو سررشته كارها شكست يا پيروزى يكسر به دست خداست آنان چيزى را در دل هايشان پوشيده مى داشتند كه براى تو آشكار نمى كردند مى گفتند اگر ما را در اين كار اختيارى بود و وعده پيامبر واقعيت داشت در اين جا كشته نمى شديم بگو اگر شما در خانه هاى خود هم بوديد كسانى كه كشته شدن بر آنان نوشته شده قطعا با پاى خود به سوى قتلگاه هاى خويش مى رفتند و اين ها براى اين است كه خداوند آن چه را در دل هاى شماست در عمل بيازمايد و آن چه را در قلب هاى شماست پاك گرداند و خدا به راز سينه ها آگاه است.(154)
إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوْاْ مِنكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطَانُ بِبَعْضِ مَا كَسَبُواْ وَلَقَدْ عَفَا اللّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ ﴿155﴾
روزى كه دو گروه در احد با هم روياروى شدند كسانى كه از ميان شما به دشمن پشت كردند در حقيقت جز اين نبود كه به سبب پاره اى از آن چه از گناه حاصل كرده بودند شيطان آنان را بلغزانيد و قطعا خدا از ايشان درگذشت زيرا خدا آمرزگار بردبار است.(155)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَتَكُونُواْ كَالَّذِينَ كَفَرُواْ وَقَالُواْ لإِخْوَانِهِمْ إِذَا ضَرَبُواْ فِي الأَرْضِ أَوْ كَانُواْ غُزًّى لَّوْ كَانُواْ عِندَنَا مَا مَاتُواْ وَ مَا قُتِلُواْ لِيَجْعَلَ اللّهُ ذَلِكَ حَسْرَةً فِي قُلُوبِهِمْ وَاللّهُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿156﴾
اى كسانى كه ايمان آورده ايد هم چون كسانى نباشيد كه كفر ورزيدند و به برادران شان هنگامى كه به سفر رفته و در سفر مردند و يا جهادگر شدند و كشته شدند گفتند اگر نزد ما مانده بودند نمى مردند و كشته نمى شدند شما چنين سخنانى مگوييد تا خدا آن را در دل هايشان حسرتى قرار دهد و خداست كه زنده مى كند و مى ميراند و خداست كه به آن چه مى كنيد بيناست.(156)
وَلَئِن قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللّهِ وَ رَحْمَةٌ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ ﴿157﴾ / و اگر در راه خدا كشته شويد يا بميريد قطعا آمرزش خدا و رحمت او از همه آن چه آنان جمع مى كنند بهتر است.(157)
وَلَئِن مُّتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لإِلَى الله تُحْشَرُونَ ﴿158﴾ / و اگر در راه جهاد بميريد يا كشته شويد قطعا به سوى خدا گردآورده خواهيد شد.(158)
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شَاوِرْهُمْ فِي الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ ﴿159﴾
پس به بركت رحمت الهى با آنان نرمخو و پرمهر شدى و اگر تندخو و سختدل بودى قطعا از پيرامون تو پراكنده مى شدند پس از آنان درگذر و برايشان آمرزش بخواه و در كارها با آنان مشورت كن و چون تصميم گرفتى بر خدا توكل كن زيرا خداوند توكل كنندگان را دوست مى دارد.(159)
إِن يَنصُرْكُمُ اللّهُ فَلاَ غَالِبَ لَكُمْ وَ إِن يَخْذُلْكُمْ فَمَن ذَاالَّذِي يَنصُرُكُم مِّن بَعْدِهِ وَ عَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكِّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿160﴾ / اگر خدا شما را يارى كند هيچ كس بر شما غالب نخواهد شد و اگر دست از يارى شما بردارد چه كسى بعد از او شما را يارى خواهد كرد و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل كنند.(160)
وَ مَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَن يَغُلَّ وَ مَن يَغْلُلْ يَأْتِ بِمَا غَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَ هُمْ لاَيُظْلَمُونَ ﴿161﴾ / و هيچ پيامبرى را نسزد كه خيانت ورزد و هر كس خيانت ورزد روز قيامت با آن چه در آن خيانت كرده بيايد آن گاه به هر كس پاداش آن چه كسب كرده به تمامى داده مى شود و بر آنان ستم نرود.(161)
أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللّهِ كَمَن بَاء بِسَخْطٍ مِّنَ اللّهِ وَ مَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿162﴾ / آيا كسى كه خشنودى خدا را پيروى مى كند چون كسى است كه به خشمى از خدا دچار گرديده و جايگاهش جهنم است و چه بد بازگشت گاهى است.(162)
هُمْ دَرَجَاتٌ عِندَاللّهِ واللّهُ بَصِيرٌ بِمَا يَعْمَلُونَ ﴿163﴾ / هر يك از ايشان را نزد خداوند درجاتى است و خدا به آن چه مى كنند بيناست.(163)
لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُؤمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولاً مِّنْ أَنفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَ إِن كَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ ﴿164﴾
به يقين خدا بر مؤمنان منت نهاد كه پيامبرى از خودشان در ميان آنان برانگيخت تا آيات خود را برايشان بخواند و پاكشان گرداند و كتاب و حكمت به آنان بياموزد قطعا پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند.(164)
أَوَ لَمَّا أَصَابَتْكُم مُّصِيبَةٌ قَدْ أَصَبْتُم مِّثْلَيْهَا قُلْتُمْ أَنَّى هَذَا قُلْ هُوَ مِنْ عِندِ أَنْفُسِكُمْ إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿165﴾
آيا چون به شما در نبرد احد مصيبتى رسيد با آن كه در نبرد بدر دو برابرش را به دشمنان خود رسانديد گفتيد اين مصيبت از كجا به ما رسيد بگو آن از خود شما و ناشى از بى انضباطى خودتان است آرى خدا به هر چيزى تواناست.(165)
وَ مَا أَصَابَكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ فَبِإِذْنِ اللّهِ وَلِيَعْلَمَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿166﴾ / و روزى كه در احد آن دو گروه با هم برخورد كردند آن چه به شما رسيد به اذن خدا بود تا شما را بيازمايد و مؤمنان را معلوم بدارد.(166)
وَلْيَعْلَمَ الَّذِينَ نَافَقُواْ وَ قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْاْ قَاتِلُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أَوِادْفَعُواْ قَالُواْ لَوْ نَعْلَمُ قِتَالاً لاَّتَّبَعْنَاكُمْ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلإِيمَانِ يَقُولُونَ بِأَفْوَاهِهِم مَّا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا يَكْتُمُونَ ﴿167﴾
همچنين كسانى را كه دورويى نمودند نيز معلوم بدارد و به ايشان گفته شد بياييد در راه خدا بجنگيد يا دفاع كنيد گفتند اگر جنگيدن مى دانستيم مسلما از شما پيروى مى كرديم آن روز آنان به كفر نزديكتر بودند تا به ايمان به زبان خويش چيزى مى گفتند كه در دل هايشان نبود و خدا به آن چه مى نهفتند داناتر است.(167)
الَّذِينَ قَالُواْ لإِخْوَانِهِمْ وَقَعَدُواْ لَوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا قُلْ فَادْرَؤُوا عَنْ أَنفُسِكُمُ الْمَوْتَ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ﴿168﴾ / همان كسانى كه خود در خانه نشستند و درباره دوستان خود گفتند اگر از ما پيروى مى كردند كشته نمى شدند بگو اگر راست مى گوييد مرگ را از خودتان دور كنيد.(168)
وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاء عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ ﴿169﴾ / هرگز كسانى را كه در راه خدا كشته شده اند مرده مپندار بلكه زنده اند كه نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند.(169)
فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ وَ يَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُواْ بِهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿170﴾ / به آن چه خدا از فضل خود به آنان داده است شادمانند و براى كسانى كه از پى ايشانند و هنوز به آنان نپيوسته اند شادى مى كنند كه نه بيمى برايشان است و نه اندوهگين مى شوند.(170)
يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللّهِ وَ فَضْلٍ وَ أَنَّ اللّهَ لاَيُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿171﴾ / بر نعمت و فضل خدا و اين كه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمى گرداند شادى مى كنند.(171)
الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِلّهِ وَالرَّسُولِ مِن بَعْدِ مَآ أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُواْ مِنْهُمْ وَاتَّقَواْ أَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿172﴾ / كسانى كه در نبرد احد پس از آن كه زخم برداشته بودند دعوت خدا و پيامبر او را اجابت كردند براى كسانى از آنان كه نيكى و پرهيزگارى كردند پاداشى بزرگ است.(172)
الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُواْ لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَاناً وَ قَالُواْ حَسْبُنَا اللّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ ﴿173﴾ / همان كسانى كه برخى از مردم به ايشان گفتند مردمان براى جنگ با شما گردآمده اند پس از آن بترسيد ولى اين سخن بر ايمانشان افزود و گفتند خدا ما را بس است و نيكو حمايتگرى است.(173)
فَانقَلَبُواْ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللّهِ وَفَضْلٍ لَّمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُواْ رِضْوَانَ اللّهِ وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ ﴿174﴾ / پس با نعمت و بخششى از جانب خدا از ميدان نبرد بازگشتند در حالى كه هيچ آسيبى به آنان نرسيده بود و همچنان خشنودى خدا را پيروى كردند و خداوند داراى بخششى عظيم است.(174)
إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءهُ فَلاَ تَخَافُوهُمْ وَ خَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿175﴾ / در واقع اين شيطان است كه دوستانش را مى ترساند پس اگر مؤمنيد از آنان مترسيد و از من بترسيد.(175)
وَلاَ يَحْزُنكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَن يَضُرُّواْ اللّهَ شَيْئاً يُرِيدُ اللّهُ أَلاَّ يَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِي الآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿176﴾ / و كسانى كه در كفر مى كوشند تو را اندوهگين نسازند كه آنان هرگز به خدا هيچ زيانى نمى رسانند خداوند مى خواهد در آخرت براى آنان بهره اى قرار ندهد و براى ايشان عذابى بزرگ است.(176)
إِنَّ الَّذِينَ اشْتَرَوُاْ الْكُفْرَ بِالإِيمَانِ لَن يَضُرُّواْ اللّهَ شَيْئًا وَلهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿177﴾ / در حقيقت كسانى كه كفر را به بهاى ايمان خريدند هرگز به خداوند هيچ زيانى نخواهند رسانيد و براى آنان عذابى دردناك است.(177)
وَلاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِّأَنفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُواْ إِثْمًا وَلَهْمُ عَذَابٌ مُّهِينٌ ﴿178﴾
و البته نبايد كسانى كه كافر شده اند تصور كنند اين كه به ايشان مهلت مى دهيم براى آنان نيكوست ما فقط به ايشان مهلت مى دهيم تا بر گناه خود بيفزايند و آن گاه عذابى خفت آور خواهند داشت.(178)
مَّا كَانَ اللّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَآ أَنتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىَ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَ مَا كَانَ اللّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء فَآمِنُواْ بِاللّهِ وَ رُسُلِهِ وَ إِن تُؤْمِنُواْ وَ تَتَّقُواْ فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿179﴾
خدا بر آن نيست كه مؤمنان را به اين حالى كه شما بر آن هستيد واگذارد تا آن كه پليد را از پاك جدا كند و خدا بر آن نيست كه شما را از غيب آگاه گرداند ولى خدا از ميان فرستادگانش هر كه را بخواهد برمى گزيند پس به خدا و پيامبرانش ايمان بياوريد و اگر بگرويد و پرهيزگارى كنيد براى شما پاداشى بزرگ خواهد بود.(179)
وَلاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ هُوَ خَيْرًا لَّهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَّهُمْ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُواْ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلِلّهِ مِيرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ﴿180﴾
و كسانى كه به آن چه خدا از فضل خود به آنان عطا كرده بخل مى ورزند هرگز تصور نكنند كه آن بخل براى آنان خوب است بلكه برايشان بد است به زودى آن چه كه به آن بخل ورزيده اند روز قيامت طوق گردنشان مى شود ميراث آسمان ها و زمين از آن خداست و خدا به آن چه مى كنيد آگاه است.(180)
لَّقَدْ سَمِعَ اللّهُ قَوْلَ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ فَقِيرٌ وَ نَحْنُ أَغْنِيَاء سَنَكْتُبُ مَا قَالُواْ وَ قَتْلَهُمُ الأَنبِيَاء بِغَيْرِ حَقٍّ وَ نَقُولُ ذُوقُواْ عَذَابَ الْحَرِيقِ ﴿181﴾
مسلما خداوند سخن كسانى را كه گفتند خدا نيازمند است و ما توانگريم شنيد بزودى آن چه را گفتند و به ناحق كشتن آنان پيامبران را خواهيم نوشت و خواهيم گفت بچشيد عذاب سوزان را.(181)
ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَ أَنَّ اللّهَ لَيْسَ بِظَلاَّمٍ لِّلْعَبِيدِ ﴿182﴾ / اين عقوبت به خاطر كار و كردار پيشين شماست وگرنه خداوند هرگز نسبت به بندگان خود بيدادگر نيست.(182)
الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ عَهِدَ إِلَيْنَا أَلاَّ نُؤْمِنَ لِرَسُولٍ حَتَّىَ يَأْتِيَنَا بِقُرْبَانٍ تَأْكُلُهُ النَّارُ قُلْ قَدْ جَاءكُمْ رُسُلٌ مِّن قَبْلِي بِالْبَيِّنَاتِ وَ بِالَّذِي قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ﴿183﴾
همانان كه گفتند خدا با ما پيمان بسته كه به هيچ پيامبرى ايمان نياوريم تا براى ما قربانيى بياورد كه آتش آسمانى آن را به نشانه قبول بسوزاند بگو قطعا پيش از من پيامبرانى بودند كه دلايل آشكار را با آن چه گفتيد براى شما آوردند اگر راست مى گوييد پس چرا آنان را كشتيد.(183)
فَإِن كَذَّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِّن قَبْلِكَ جَآؤُوا بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَالْكِتَابِ الْمُنِيرِ ﴿184﴾ / پس اگر تو را تكذيب كردند بدان كه پيامبرانى هم كه پيش از تو دلايل روشن و نوشته ها و كتاب روشن آورده بودند تكذيب شدند.(184)
كُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَةُ الْمَوْتِ وَ إِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَ ماالْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلاَّ مَتَاعُ الْغُرُورِ ﴿185﴾
هر جاندارى چشنده طعم مرگ است و همانا روز رستاخيز پاداش هايتان به طور كامل به شما داده مى شود پس هر كه را از آتش به دور دارند و در بهشت درآورند قطعا كامياب شده است و زندگى دنيا جز مايه فريب نيست.(185)
لَتُبْلَوُنَّ فِي أَمْوَالِكُمْ وَ أَنفُسِكُمْ وَ لَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ وَ مِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُواْ أَذًى كَثِيرًا وَ إِن تَصْبِرُواْ وَ تَتَّقُواْ فَإِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الأُمُورِ ﴿186﴾
قطعا در مال ها و جان هايتان آزموده خواهيد شد و از كسانى كه پيش از شما به آنان كتاب داده شده و نيز از كسانى كه به شرك گراييده اند سخنان دل آزار بسيارى خواهيد شنيد ولى اگر صبر كنيد و پرهيزگارى نماييد اين ايستادگى حاكى از عزم استوار شما در كارهاست.(186)
وَ إِذَ أَخَذَ اللّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلاَ تَكْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاء ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْاْ بِهِ ثَمَناً قَلِيلاً فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ ﴿187﴾
و ياد كن هنگامى را كه خداوند از كسانى كه به آنان كتاب داده شده پيمان گرفت كه حتما بايد آن را به وضوح براى مردم بيان نماييد و كتمانش مكنيد پس آن عهد را پشت سر خود انداختند و در برابر آن بهايى ناچيز به دست آوردند و چه بد معامله اى كردند.(187)
لاَتَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَواْ وَّ يُحِبُّونَ أَن يُحْمَدُواْ بِمَا لَمْ يَفْعَلُواْ فَلاَ تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِّنَ الْعَذَابِ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿188﴾ / البته گمان مبر كسانى كه بدان چه كرده اند شادمانى مى كنند و دوست دارند به آن چه نكرده اند مورد ستايش قرار گيرند قطعا گمان مبر كه براى آنان نجاتى از عذاب است كه عذابى دردناك خواهند داشت.(188)
وَلِلّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاللّهُ عَلَىَ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿189﴾ / و فرمانروايى آسمان ها و زمين از آن خداست و خداوند بر هر چيزى تواناست.(189)
إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لِّأُوْلِي الألْبَابِ ﴿190﴾ / مسلما در آفرينش آسمان ها و زمين و در پى يكديگر آمدن شب و روز براى خردمندان نشانه هايى قانع كننده است.(190)
الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِيَامًا وَ قُعُودًا وَ عَلَىَ جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ﴿191﴾
همانان كه خدا را در همه احوال ايستاده و نشسته و به پهلو آرميده ياد مى كنند و در آفرينش آسمان ها و زمين مى انديشند كه پروردگارا اين ها را بيهوده نيافريده اى منزهى تو پس ما را از عذاب آتش دوزخ در امان بدار.(191)
رَبَّنَا إِنَّكَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ وَ مَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ ﴿192﴾ / پروردگارا هر كه را تو در آتش درآورى يقينا رسوايش كرده اى و براى ستمكاران ياورانى نيست.(192)
رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلإِيمَانِ أَنْ آمِنُواْ بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ كَفِّرْعَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَ تَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ ﴿193﴾
پروردگارا ما شنيديم كه دعوتگرى به ايمان فرا مى خواند كه به پروردگار خود ايمان آوريد پس ايمان آورديم پروردگارا گناهان ما را بيامرز و بدي هاى ما را بزداى و ما را در زمره نيكان بميران.(193)
رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَى رُسُلِكَ وَلاَ تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّكَ لاَ تُخْلِفُ الْمِيعَادَ ﴿194﴾ / پروردگارا و آن چه را كه به وسيله فرستادگانت به ما وعده داده اى به ما عطا كن و ما را روز رستاخيز رسوا مگردان زيرا تو وعده ات را خلاف نمى كنى.(194)
فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لاَأُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ فَالَّذِينَ هَاجَرُواْ وَأُخْرِجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَأُوذُواْ فِي سَبِيلِي وَ قَاتَلُواْ وَ قُتِلُواْ لأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَ لأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ ثَوَابًا مِّن عِندِاللّهِ وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ ﴿195﴾
پس پروردگارشان دعاى آنان را اجابت كرد و فرمود كه من عمل هيچ صاحب عملى از شما را از مرد يا زن كه همه از يكديگريد تباه نمى كنم پس كسانى كه هجرت كرده و از خانه هاى خود رانده شده و در راه من آزار ديده و جنگيده و كشته شده اند بدي هايشان را از آنان مى زدايم و آنان را در باغ هايى كه از زير درختان آن نهرها روان است درمى آورم اين پاداشى است از جانب خدا و پاداش نيكو نزد خداست.(195)
لاَيَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ كَفَرُواْ فِي الْبِلاَدِ ﴿196﴾ / مبادا رفت و آمد و جنب و جوش كافران در شهرها تو را دستخوش فريب كند.(196)
مَتَاعٌ قَلِيلٌ ثُمَّ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمِهَادُ ﴿197﴾ / اين كالاى ناچيز و برخوردارى اندكى است سپس جايگاهشان دوزخ است و چه بد قرارگاهى است.(197)
لَكِنِ الَّذِينَ اتَّقَوْاْ رَبَّهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا نُزُلاً مِّنْ عِندِاللّهِ وَ مَا عِندَاللّهِ خَيْرٌ لِّلأَبْرَارِ ﴿198﴾
ولى كسانى كه پرواى پروردگارشان را پيشه ساخته اند باغ هايى خواهند داشت كه از زير درختان آن نهرها روان است در آن جا جاودانه بمانند اين پذيرايى از جانب خداست و آن چه نزد خداست براى نيكان بهتر است.(198)
وَ إِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَمَن يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ مَا أُنزِلَ إِلَيْكُمْ وَ مَآ أُنزِلَ إِلَيْهِمْ خَاشِعِينَ لِلّهِ لاَيَشْتَرُونَ بِآيَاتِ اللّهِ ثَمَنًا قَلِيلاً أُوْلَئِكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ ﴿199﴾
و البته از ميان اهل كتاب كسانى هستند كه به خدا و بدان چه به سوى شما نازل شده و به آن چه به سوى خودشان فرود آمده ايمان دارند در حالى كه در برابر خدا خاشعند و آيات خدا را به بهاى ناچيزى نمى فروشند اينانند كه نزد پروردگارشان پاداش خود را خواهند داشت آرى خدا زود شمار است.(199)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَ صَابِرُواْ وَ رَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿200﴾ / اى كسانى كه ايمان آورده ايد صبر كنيد و ايستادگى ورزيد و مرزها را نگهبانى كنيد و از خدا پروا نماييد اميد است كه رستگار شويد.(200)
