یحیی بن سعید حلی
ابوزکریا یحیی بن احمد بن یحیی معروف به به ابن سعید هذلی حلی یکی از علمای معروف شیعه در قرن هفتم هجری است. ابن سعید عموزاده محقق اول صاحب شرایع است که خود به شهر حله در عداد بزرگان فقها و مجتهدین قرار گرفت. او در فقه و تفسیر و مخصوصاً در ادبیات و لغت و اخبار و مهارت بیشتری داشت. ابن سعید از سوی مادر از نوادگان ابن ادریس حلّی و از طرف پدر احمد بن یحیی همگان از علمای قرن ششم مکتب بودند. به سال 601 اول قرن هفتم زاده شده و از حضور پدر و سپس از محضر نجیب الدین ابن نما، سید شمس الدین موسوی، ابوحامد محمد بن زهره علمای ما مانند سید بن طاووس ( سید عبدالکریم ) شیخ حسن حلی معروف بابن داوود و علامه حلّی از کرسی درس او استفاده نموده اند. صاحب روضات به نقل از ذهبی که از علمای اهل سنّت بود می نویسد: ابن سعید مردی فاضل و دانشمندی متقی و ادیب و محدث بود...
محدث نوری نیز در خاتمه مستدرک به نقل از ابن داوود که از شاگردان ابن سعید بود و خود به مقام علمی نائل آمد می نویسد: استاد ما علامه جامع علوم و فنون مختلف در فقه و اصول تفسیر و... یکی از دانشمندترین و پرهیزگارترین مردم عصر خود بود ( محدث نوری قول صاحب روضات را مطالعه فرموده و توصیف شاگرد را جامع تر از ذهبی می بیند و قدری به صاحب روضات اعتراض دارد که چرا قول ابن داوود را در وصف استاد مرقوم نداشته اید ) در هر صورت مخالف و موافق به فضائل ابن سعید اعتراف دارند. وقتی خواجه نصیرالدین طوسی وارد حوزه درس محقق شد سئوالی از محقق در مورد افاضل شاگردان نمود. پس از مذاکراتی جامع ترین آنها پدر علامه، ابن مطهر و مفیدالدین ابن جهم را معرفی نمود. سپس عموزاده او کتباً ضمن اشعاری از عموزاده گلایه دارد که در ردیف آن دو ما را معرفی ننمودی. جناب محقق نیز پاسخ می نویسد و از او پوزش می طلبد در ضمن به ابن سعید چنین می فهماند که آن روز با توجه به احاطه علمی این دو چنانجه خواجه سئوالی در اصول فقه و مسائلی کلامی می نمود. همه ما سرافراز بودیم. بدیهی است ابن سعید سالها پس از این واقعه در جهان زیست و به کمالات علمی نائل آمد و تألیفاتی نیز از قبیل کتاب جامع و مدخب را در اصول فقهی فحص و بیان را در اسرار قرآن، نزهة الناظر را در فقه مذهب امامیه، معالم و کشف الاقتباس و رسائلی در عبادات به رشته تحریر برد و سرانجام در شب عرفه به سال 689 در حلّه وفات نمود.
منابع
پایگاه شعائر
