المقنعة (کتاب)

مؤلف المقنعة

محمد بن محمد بن نعمان ابن معلم ابوعبدالله عكبرى بغدادى، معروف به شيخ مفيد (م 413 ق). يكى از مشاهير علما و مراجع بزرگ شيعه در عصر خويش بود و از آغاز زندگى با قرآن و كتب دينى انس داشت. او از نوجوانى از مكتب ابن قولويه، شيخ صدوق، ابوغالب رازى و ابن جنيد سال‌ها بهره مند بود و در سايه كوشش و تحقيقات خود به مقام علمى و سمت استادى نايل آمد.

در عصر مفيد، بغداد مركز علوم اسلامى بود و در پايگاه خلفاى عباسى، فقهِ مذاهب اربعه تدريس مى شد و در كنار مكاتيب، مكتب شيخ مفيد با جلوه خاصى از رونق بيشترى برخوردار بود. مفيد در عصر خودش از مبتكران علم كلام و فقه استدلالى بشمار مى رفت. امام زمان عجل الله تعالی فرجه شریف درباره او ضمن توقيعى خطاب به وى مى فرمايد: «شيخ السديد و مولى الرشيد الاخ الولى الناصر لنا...».

شيخ طوسى درباره او مى گويد: «ابوعبدالله مفيد معروف به ابن معلم از متكلمان طايفه اماميه است كه در فقه و كلام بر همه مقدم، فكرش عالى و حاضر جواب بود. رياست شيعه در آن زمان به وى منتهى مى شد».

معرفى اجمالى كتاب

اين كتاب در دو بخش تدوين شده است: بخش نخست مربوط به اصولى اعتقادى است. در اين قسمت مؤلف راجع به توحيد و صفات حق تعالى، وجوب اعتقاد به انبيا و رسل، وجوب اعتقاد به امامت، ولايت اولياءالله ، وجوب اعتقاد به معاد، وجوب معرفت و عمل به شرايعت اسلام و وجوب نماز بحث مى كند.

بخش دوم مربوط به فروع فقهى است كه از كتاب طهارت شروع مى شود و به كتاب وكالت خاتمه مى يابد. اين كتاب فتوايى است.

شروح و تعليقات الممقنعة

تهذيب الاحكام كه يكى از كتب اربعه نوشته شيخ طائفه طوسى است. اين شرح مربوط به بخش فقه‌ى مقنعه است.

وضعيت نشر کتاب

اين كتاب به كوشش انتشارات جامعه مدرسين قم در سال 1410 ق چاپ و منتشر شده است.

منابع

کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، محمد رضا ضميري