تمکین
تمكین
تمكین:
سلطه و اختیار دادن به دیگرى.
از عنوان تمكین در باب نكاح بحث شده و به مناسبت در باب‌هاى طهارت، صلات و تجارت نیز مطرح شده است.
تمكین زوجه:
مراد این است كه زن جهت استمتاع، خود را در اختیار شوهر قرار دهد و استمتاع شوهر از خود را - جز در موارد وجود مانع عقلى یا شرعى - محدود به زمان یا مكان و یا كیفیت خاصى نكند.[۱]
تمكین از حقوق واجب شوهر بر زن است و در صورت خوددارى زن از آن بدون عذر، نفقه او به سبب تحقق نشوز بر شوهر واجب نخواهد بود. البته در فقه، این بحث مطرح است كه آیا نفقه زوجه به صرف عقد دائم بر زوج واجب مى‌شود یا منوط به تمكین وى پس از عقد است؟ مشهور، قول دوم است.[۲]
برخى قول اول را برگزیده و افزوده‌اند تنها با ظهور نشوز، نفقه از عهده شوهر ساقط مى‌شود؛ بنابراین در فرض عدم تحقق نشوز با عدم تمكین، تأمین نفقه بر شوهر واجب خواهد بود، هر چند - به عللى مانند درخواست نكردن شوهر - تمكین حاصل نشده باشد.[۳]
زن، پس از عقد و پیش از دریافت مهر مى‌تواند از تمكین خوددارى كند، به شرط آن كه مهرش نقد و امتناع، قبل از آمیزش باشد.[۴] برخى، توانایى شوهر در پرداخت مهر را نیز بر شرایط یاد شده افزوده و گفته‌اند: اگر شوهر قدرت پرداخت مهر را نداشته باشد، زن حق امتناع از تمكین ندارد.[۵] بر اصل حكم، ادعاى اجماع شده است؛ لیكن برخى آن را نپذیرفته و گفته‌اند: هر یك از زن و شوهر مكلف به وظیفه خویش است؛ زن به تمكین و مرد به پرداخت مهر و هیچ‌كدام بر دیگرى توقف ندارد و هر كدام به وظیفه خود عمل نكند، مرتكب معصیت شده است.[۶]
در ازدواج موقت، استقرار همه مهر، متوقف بر تمكین زن در تمامى مدت تعیین شده در عقد است.[۷] در موارد حرمت آمیزش یا حرمت مطلق استمتاع تمكین نیز بر زن حرام است.
سایر احكام
تمكین كودك و دیوانه نسبت به پوشیدن حریر بنابر مشهور بر ولىّ آنان حرام نیست؛ هر چند كراهت دارد.[۸] آیا بر ولىّ یا غیر ولىّ كودك، تمكین او نسبت به لمس خطوط قرآن حرام است یا جایز؟ برخى به حرمت و برخى دیگر به جواز آن قائل شده‌اند.[۹] تمكین كودكان، دیوانگان و بردگان نسبت به ایستادن در صف اول نماز جماعت كراهت دارد.[۱۰] تمكین كافران حتى اهل كتاب نسبت به دخول در مسجد، حرام است.[۱۱] تمكین یهود و نصارا نسبت به دسترسى به قرآن جز به منظور ارشاد و هدایت ایشان جایز نیست.[۱۲]
كسى كه زن كافر ذمّى (رجوع شود به: اهل ذمّه) را از ناچارى به دایگى كودك خویش برگزیده، كراهت دارد او را نسبت به بردن كودك به منزلش تمكین دهد.[۱۳]
پانویس
- ↑ جواهرالكلام، ج31، ص303.
- ↑ الحدائق الناضرة، ج25، ص99.
- ↑ همان، 98-102؛ جواهرالكلام، ج31، ص 303-304؛ فقه الصادق ج22، ص 324-327.
- ↑ جواهرالكلام، ج31، ص41.
- ↑ كتاب السرائر، ج2، ص 591-592.
- ↑ الحدائق الناضرة، ج24، ص 460-462.
- ↑ جواهرالكلام، ج30، ص167.
- ↑ الحدائق الناضرة، ج7، ص200؛ جواهرالكلام ج8، ص122.
- ↑ جواهرالكلام، ج2، ص316.
- ↑ كشف الغطاء ج3، ص329 و جواهرالكلام ج13، ص266.
- ↑ الحدائق الناضرة، ج7، ص279.
- ↑ منهاج الصالحین (خوئى)، ج2، ص6.
- ↑ المختصر النافع/ 175.
منابع
جمعى از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، جلد 2، ص 633
