مسجد فسح

مسجد فسْح از مساجد دامنه کوه احد می‌باشد.

مسجد جبل احد

چسبيده است به كوه احد در يمين كسي كه متوجه مهراس است از راه شعب و اين مسجد خُرد است و ويران شده و به مسجد فسح مشهور است.

صاحب تاريخ مي گويد: امروز مردم آن را مي نامند به مسجد فسح و مي گويند كه نزول آيه كريمه «يا أيُّها الَّذينَ امَنُوا اِذا قيلَ لَكُمْ تَفَسَحوا فِي المجالس» در آنجا بوده و گفته اند كه رسول صلي الله عليه و آله و سلم در روز احد بعد از انقضاي قتال ظهر و عصر را در آنجا گذارده است.

موقعیت مسجد فسح

زمانی که رسول خدا صلی الله علیه و آله به وادی درون کوه احد رفتند، در فاصله تقریبی پانصد تا هفتصد متر در سمت راست این وادی در پایین کوه، داخل شعبی که نامش شعب جرار بوده. در محلی نماز ظهر و نماز عصر را خواندند. این محل بعدها مسجد شده و به نام «مسجد فسح» شهرت یافت. احتمال می رود که نام آن «مسجد سفح» بوده که به معنای مسجد پایین کوه است.

چند احتمال در مورد مسجد فسح

در برخی از منابع آمده است که آیه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قِیلَ لَکُمْ تَفَسَّحُوا فِی الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا یَفْسَح اللهُ لَکُمْ...» در این باره نازل شده است. همان طور که سمهودی گفته، نقل قابلِ اعتمادی در این باره وجود ندارد.

احتمال ضعیف دیگر آن است که نام اصلی آن، مسجد سَفْح ـ به معنای مسجد پایین کوه ـ بوده که به خطا فَسْح خوانده شده است. این نیز گرچه از لحاظ واقعی قابل قبول است، اما احتمالی بیش نیست.

در نقلی دیگر آمده است: أَنَّ النَبی صلی الله علیه و آله صَلّی فی الْمَسْجِدِ الصَّغِیر الَّذی بِأُحُد فی شِعْب الجَرار عَلی یَمِینِک، لازِقاً بِالْجَبَل.

کهنترین مسجد منطقه احد

این مسجد از کهنترین مساجد منطقه احد بوده است.

استحباب نماز در مسجد فسح

در روایات امامان شیعه نیز توصیه بسیار به خواندن نماز در آن شده است.

بنای فعلی مسجد

بنای فعلی این مسجد، یک چهار دیواری مخروبه است که اطراف آن را نرده آهنی کشیده اند و این نرده هم رو به ویرانی است. در میان مسجد هم که مساحت تقریبی آن بین پانزده تا بیست مترمربع است، هوارهای دیوارهای تخریب شده مسجد ریخته شده است. آشکار است که در تخریب آن تعمد در کار بوده است.

پنجاه متر بالاتر از مسجد، در ارتفاع بیست متری غاری کوچک قرار دارد که گفته اند آن حضرت ابتدا در آن غار مخفی شدند. این مطالب مستند تاریخی ندارد گرچه مشهور است.

منابع

• آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، صص 221-220.
• مسجد جبل احد، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، بازیابی: 17 اسفند 1392.