مسجد لنبان

مسجد لنبان یکی از آثار دوره صفوي در اصفهان است كه در محله قديمي لنبان واقع شده است. اين مسجد در زمان شاه سليمان صفوي بر خرابه هاي مسجدي بنا شده كه در قرن هشتم احداث شده بود. مردم اصفهان براي مسجد لنبان احترام خاصي قائل هستند و عقيده دارند حضرت امام حسن (ع) در اين مسجد نمازگزارده اند.

محله لنبان

قبل از دوران صفویه لنبان جزو شهر اصفهان نبوده است .یاقوت در کتاب "معجم البلدان" به مسجد لنبان اشاره کرده است و بیان می کند که:لنبان به ضم اول دیه بزرگی است ا و در اصفهان دروازه ای بداین نام معروف است .

ابو نعیم در باره محله لنبان در زمان یهودیه چنین بیان می کند که :پس از آنکه مسجد یهودیه بنا شد و یهودیه رو به توسعه نهاد زمین های 15 قریه دیگر از جمله لنبان بدان پیوست و شهر یهودیه اینگونه گسترش یافت.

در مورد واژه لنبان دو نظر وجود دارد:

1. مرحوم محمد مهریار این نظر را مطرح نموده که لنبان از دو جزء لنب و آن ترکیب یافته است و جزء اول آن را نام یک قبیله آریایی دانسته اند اما خود ایشان ابراز می کنند که به هیچ وجه برای این معنا دلیلی نیست چون ما فهرستی از نام قبایل آریایی نداریم

2. آقای رسول صرامی پس از بحثی پیرامون واژه شناسي لن در لنبان اصفهان و صحراي لن هرستان به کمک منابع چنین نظر می دهند که : لنبان از دو جزء لن + بان ترکیب شده است. جزء اول همان خدای لان و جزء دوم پان پهلوی است و در مجموع به معنای مکانی است که در آن معبد و انباری برای خدای لن در آن ساخته شده و آن جا به وسیله مأمورانی محافظت می شده است.

تاریخچه مسجد

برخی گفته اند اولین مسجدی که در اصفهان بنا شده مسجد لنبان بوده است.

در رساله «محاسن اصفهان» ـ تألیف مافروخی ـ نام محله لُنبان بارها آمده و مخصوصاً از مسجد و عمارتی توصیف شده که یکی از ارکان نامی اصفهان، آن را در قرن هشتم هجری ساخته بوده است و مترجم رساله محاسن ـ حسین بن محمدبن ابی‌الرضا علوی آوی ـ از او به این ترتیب نام می‌برد: «صاحب معظم قدوۀ اعاظم الامم جلال الوزراء جمال الدولۀ والدین محمد دیلم دستجردی الاصفهانی». مترجم رساله محاسن در بنیادگذاری این عمارت شخصاً حضور داشته است و نام آن را «عمارت جمال‌الدین» می‌گوید.

مسجد مزبور در دوره صفويه بازسازي شده و در دوره‌هاي بعدي نيز تعميراتي کلي در آن صورت گرفته است، به طوري که از آثار قديمي آن، به غير از چند قطعه گچ بري مربوط به قبل از صفويه و چند لوح کاشي کاري از دوره صفويه که در تالار جديد مسجد برجاي مانده، چيز ديگري مشهود نيست. خطوط باقي مانده بر دو لوح کاشي به خط ثلث سفيد بر زمينه لاجوردي و مورخ 1080هـ . ق است. در بالاي در ورودي مسجد به خط نستعليق سفيد بر زمينه کاشي لاجوردي، اشعاري نوشته شده که حاکي از تعمير مسجد در دوره شاه سليمان صفوي است. کتيبه سردر مسجد لنبان، از اضافات قرن سيزدهم هجري، مورخ 1256 است. در زير تالار بزرگ مسجد، نهر آبي جريان دارد و سردابه‌اي بنا شده است. منبر مسجد، معروف به منبر صاحب الزمان، مورخ 1114هـ . ق، از نفيس‌ترين منبرهاي عهد صفوي است. اين بنا به شماره 293 به ثبت تاريخي رسيده است.

آثار موجود در مسجد لنبان

• گنبدی زیبای مسجد همراه با مناره ای کوتاه زیباترین منظره مسجد است. در بالای مناره جایگاهی برای اقامهاذان طراحی شده و بر روی بدنه آن نام حضرت محمد (ص) ، حضرت علی(ع) و دیگر ائمه (ع) نقش بستهاست. گنبد فیروزه ای مسجد مانند فرشی با طرح های اسلیمی و گل بوته هایی زیبا به رنگ سفید و خاکی رنگ تزئین شده است.

• این مسجد دارای دو کتیبه به خط ثلث سفید بر زمینه ای لاجوردی و اثر محمدرضاامامی از خطاطان برجسته است.

• در ضلع شرقی مسجد لنبان سقا خانه ای قرار دارد با چهار ستون سنگی و چهار سنگاب که دوتا گرد و دوتای آن چهار گوش بوده است و اکنون هر چهار سنگاب توسط میراث فرهنگی ضبط شده است.

• در حیاط این مسجد دو چنار کهن سال وجود دارد و مادی نیاصرم از وسط حیاط آن عبور میکند.

• در زير تالار بزرگ مسجد، نهر آبي جريان دارد و سردابه‌اي بنا شده است.

• منبر مسجد، معروف به منبر صاحب الزمان، مورخ 1114هـ . ق، از نفيس‌ترين منبرهاي عهد صفوي است.

• تا قرن 11 جنب مسجد گورستانی قرار داشته است که قبور بزرگانی همچون میرزا ابوتراب خوشنویس ، امیر نظام الدین خوشنویس فرزند ابوتراب ، صامین الدین علی بن صدرالدین محمد بن افضل حکیم و فیلسوف که در سال 835 قمری در گذشته است و همراه با نامداران دیگر در این محل مدفون بوده اند که از خاندان معروف تیمور و صفوی بوده و متاسفانه امروزه هیچ اثری از آن برجا نمانده و اطراف مسجد همه ساختمان سازی شده است.

باورها و اعتقادات در مورد مسجد لنبان

از «علامه محمد تقي مجلسي» نقل است كه حضرت امام حسن مجتبي«عليه السّلام» به هنگام عزيمت به گرگان، مدتي را در اصفهان اقامت داشته و در اين مسجد نماز گذارده اند اين امر تقدس خاصي را به اين مسجد بخشيده. همچنين مردم با توجه به ايمان و اعتقادات خويش، از دير باز حوائج و خواسته هايشان را در عريضه اي مي نوشتند و به نهر آبي كه از ميان آن مي گذشته است مي انداخته اند. هم اكنون نيز انجام اين طريق تقاضاي استجابت خواسته- هايشان، در اين مسجد رواج دارد. مشهور است که قبر یکی از پیامبران زیر شبستان این مسجد قرار دارد.