بنیاد مسکن انقلاب اسلامی

این صفحه مدخلی از فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

با فرمان تاریخی حضرت امام خمینی (ره) در ۲۱ فروردین ۱۳۵۸ جهت تأمین مسکن محرومان، دفتر حساب ۱۰۰ امام با عنوان «بنیاد مسکن انقلاب اسلامی» شکل گرفت. حضرت امام در فرمان تشکیل این حساب، درباره‌ی ضرورت آن فرمودند: «اینک به مرحله‌ی حساسی از دوران انقلاب اسلامی خود رسیده‌ایم؛ دورانی که باید از ثمرات انقلابمان مردم محروم و ستمدیده‌ی ایران بهره‌مند شوند. در رژیم منفور پهلوی مسئله‌ی مسکن یکی از مصیبت‌بارترین مشکلات مردم بود. قشر عظیمی از مستضعفان جامعه هم به کلی از داشتن خانه محروم بودند. این میراث شوم برای ملت ما باقی مانده است… این از حداقل [حقوق] هر فرد است که باید مسکن داشته باشد. مشکل زمین باید حل شود و همه‌ی بندگان محروم خدا باید از این موهبت الهی استفاده کنند… اینجانب حسابی به شماره‌ی ۱۰۰ در تمام شعب بانک ملی افتتاح کرده و از همه‌ی کسانی که توانایی دارند دعوت می‌کنم برای کمک به خانه‌سازی محرومان به این حساب پول واریز کنند» (صحیفه‌ی امام، ج ۶، ۵۱۸ ـ ۵۲۰).

به دنبال صدور فرمان امام، با کمک افراد خیّر و سازمان‌ها بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شکل گرفت و به صورت نهادی انقلابی به فعالیت در عرصه‌ی مسکن پرداخت و برای تهیه‌ی مسکن به طبقات محروم جامعه اهتمام ورزید.

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی دارای یک چارت تشکیلاتی به قرار زیر است:

ـ نماینده‌ی ولی فقیه در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی؛

ـ شورای مرکزی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی؛

ـ رئیس ستاد مرکزی؛

ـ معاونین ستاد مرکزی؛

ـ مدیران کل ستاد مرکزی؛

ـ مدیران کل بنیاد مسکن استان‌ها و رؤسای شعب بنیاد.

تعداد کل پرسنل ستادی بنیاد در سراسر کشور در سال ۱۳۸۴، ۳۶۰۸ نفر بوده است و همچنین در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها ۲۷۸ شعبه دارد.

اهم وظایف بنیاد، مطابق اساسنامه‌ی مصوب مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۶۶ به قرار زیر است:

۱ـ مطالعه و بررسی در زمینه‌ی تشخیص و تعیین نیازمندی‌های مسکن محرومان، اعم از روستایی و شهری و فراهم آوردن موجبات اجرای آن با مشارکت و همکاری و خودیاری مردم و دستگاه‌های مختلف؛

۲ـ تهیه‌ی طرح مجتمع‌های زیستی و واحدهای مسکونی ارزان قیمت و اجرای آنها به طور مستقیم یا با مشارکت مردم با همکاری و هماهنگی دستگاه‌های ذی‌ربط در روستاها و شهرها؛

۳ـ تهیه‌ی زمین مورد نیاز طرح‌ها و پروژه‌های بنیاد و آماده‌سازی آنها؛

۴ـ کمک در جهت تأمین مصالح ساختمانی کشور از طریق تولید و تهیه و توزیع؛

۵ـ نظارت بر پرداخت و مصرف واحدهای قرض‌الحسنه‌ی مسکن روستایی و ارزان‌قیمت شهری که از محل منابع مالی و سیستم بانکی کشور تأمین می‌شود؛

۶ـ تهیه‌ی طرح‌های هادی و اصلاح معابر در روستاها با هماهنگی دستگاه‌های ذی‌ربط و اجرای آن با مشارکت مردم از محل اعتبارات مصوب واگذاری دولت؛

۷ـ تهیه و ارائه‌ی طرح‌های لازم برای بازسازی مناطق مسکونی روستایی آسیب‌دیده در اثر جنگ، سیل، زلزله و سایر سوانح طبیعی و اجرای آنها با مشارکت مردم و هماهنگی آنها با سازمان‌های ذی‌ربط.

این بنیاد از بدو فعالیت طرح‌هایی هم اجرا کرده است که از آن جمله می‌توان به طرح‌های روستایی اشاره کرد.

در این طرح تلاش می‌شود تا ضمن شناخت بافت و فضاهای باارزش روستایی، با تحلیل، برنامه‌ریزی، طراحی و اجرا آنها را حفظ کرده و ارتقا بخشیده و در نهایت زمینه‌های توسعه‌ی فضای این قبیل روستاها را فراهم آورد. این طرح به عنوان یکی از فعالیت‌های بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در برنامه‌ی سوم توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی به تصویب رسیده و بر حفظ و نگهداری بافت کالبدی برخی از روستاهای کشور به عنوان میراث ارزشمند نیاکان ما تأکید دارد.

با توجه به اینکه طرح‌های روستایی به عنوان سند توسعه به شمار می‌آیند و زمینه‌ی لازم را برای بهبود وضعیت روستاهای کشور مهیّا می‌سازند، یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های زمینه‌ساز انجام فعالیت‌های عمرانی در روستاهای کشور است. سازماندهی و اصلاح بافت روستاها، تعیین میزان و نحوه‌ی استفاده از زمین و مکان‌یابی کاربردهای مورد نیاز، تعیین نحوه‌ی گسترش آتی روستاها، بررسی کمبودها و نیازهای عمومی و خدمات روستا و نیز تهیه‌ی نقشه‌ی وضع موجود روستاها، خود زمینه‌ساز برخی از فعالیت‌های عمده، نظیر سنددار کردن املاک، صدور پروانه‌های ساختمانی و… خواهد بود.

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در روستاهایی که از نظر موقعیت جغرافیایی و فیزیکی جزو کانون‌های پرخطر سوانح طبیعی نظیر سیل و زلزله محسوب می‌شوند، علاوه بر توزیع وام بهسازی مسکن روستایی، نسبت به شناسایی، تملک، تسطیح، تفکیک و واگذاری زمین‌های مناسب برای احداث مسکن اقدام می‌کند.

این بنیاد از ابتدای برنامه‌ی دوم توسعه موظف به تهیه‌ی نقشه‌ی تفکیکی بافت مسکونی روستاهای واجد شرایط شده است تا برای صدور سند به اداره‌ی ثبت ارسال گردد.

همچنین به منظور گسترش اصول فنی ساختمان‌سازی در مناطق روستایی و مهار غیرقانونی آن، بنیاد مسکن، با صدور پروانه‌های ساختمانی روستایی به‌عنوان یک اهرم نیرومند سیاست‌گذاری با بار کمتر مالی، اسباب هدایت و نظارت بیشتر بر ساخت و ساز اماکن روستایی را فراهم آورده است.

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با توجه به عملکرد گسترده در زمینه‌ی عمران و آبادانی روستاهای کشور در اعطای وام قرض‌الحسنه‌ی مسکن روستایی به‌عنوان یک گام مهم و اساسی، اقدام به تأمین بخشی از اعتبارات مورد نیاز روستاییان، جهت تعمیر مسکن نموده است.

عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شورای مرکزی است که ترکیب آن عبارت است از: نماینده‌ی مقام معظم رهبری، که هم اکنون آقای آیت‌الله سیدهاشم رسولی محلاتی است، نماینده‌ی دولت (وزیر مسکن و شهرسازی) سه نفر از مهندسان و کارشناسان ساختمان و شهرسازی به انتخاب نماینده‌ی رهبری و وزیر مسکن.

رئیس بنیاد نیز از میان اعضای شورای مرکزی و با رأی اعضای شورا انتخاب می‌شود.

این بنیاد برای انجام وظایف محوّله در اساسنامه، به تأسیس شرکت‌هایی اهتمام ورزیده که از آن جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

۱ـ شرکت توسعه‌ی مسکن ایران: این شرکت به‌عنوان تشکیلاتی فعال در زمینه‌ی ساخت و ساز مسکن شهری در کلیه‌ی نقاط کشور فعالیت می‌نماید. شرکت در سال ۱۳۷۱ به عنوان بازوی تخصصی و اجرایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایجاد گردید.

۲ـ شرکت ایجاد محیط: یکی دیگر از شرکت‌های تابعه‌ی بنیاد مسکن که در زمینه‌ی تولید انبوه مسکن فعالیت دارد، شرکت ایجاد محیط است. این شرکت با در اختیار داشتن اکثریت سهام هفت شرکت تخصصی، علاوه بر فعالیت در داخل کشور، انبوه‌سازی و تقویت هرچه بیشتر صدور خدمات مهندسی به خارج از کشور را با بهره‌گیری از تمامی امکانات و تجهیزات موجود و نیروی انسانی کارآمد در برنامه‌ی خود دارد.

۳ـ شرکت سامان محیط: این شرکت با توجه به در اختیار داشتن امکانات سخت‌افزاری مناسب و وجود نیروهای باتجربه و متخصص، توانسته است در عرصه‌ی سازندگی با اجرای پروژه‌های عمرانی مشارکت فعال داشته باشد.

۴ـ شرکت بنیاد بتون ایران: این شرکت هم اکنون با بیش از پنجاه کارخانه و کارگاه تولید مصالح ساختمانی، ضمن تولید و عرضه‌ی انواع محصولات ساختمانی استاندارد، با بهره‌گیری از کادر مجرب با بیش از بیست سال تجربه در امر مطالعه‌ی اولیه‌ی طرح، احداث و راه‌اندازی کارخانجات تولید مصالح ساختمانی، به ارائه‌ی خدمات می‌پردازد.

۵ـ پژوهشکده‌ی سوانح طبیعی: این پژوهشکده در سال ۱۳۶۸ پس از زلزله‌ی رودبار آغاز به کار کرد. نقطه‌ی عطف کار این پژوهشکده را می‌توان سال ۱۳۷۸ با توجه به تلاش‌های رئیس وقت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، آقای محمد سعیدی‌کیا به شمار آورد.

طی سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۸ چهار مدیر به اداره آن مشغول بوده و سپس آقای مهندس سعیدی‌کیا به ریاست آن برگزیده شد. اکنون نیز آقای تابش مسئولیت آن را برعهده دارند.