منهج الصادقین فی الزام المخالفین (کتاب)

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

مؤلف

ملا فتح الله كاشانى.(م 988 ق)

زندگی‌نامه و اظهارنظرها

وى مفسر نامدار قرن دهم هجرى و از شاگردان خاص على بن زواره اى است. زواره اى و ملا فتح الله كاشانى، هر دو در واكنش به روش تفسیر مواهب علیه كه به اخبار اهل بیت علیهم السلام بى توجهى كرده و هیچ گونه نشانه اى از وابستگى خود را به شیعه و اهل بیت علیهم السلام بروز نداده بود، شرحى بر مواهب نگاشته و اخبار اهل بیت علیهم السلام را در آن گنجانده اند.

مؤلف به واسطه استاد خود على بن حسن زوارى از محقق كركى روایت مى كند. وى در دانش‌هاى زمان خود داراى آگاهی‌هاى گسترده و در تفسیر زبردست و پراطلاع بود. مرحوم میرزا عبدالله افندى درباره وى مى نویسد: «فاضل نیك‌اندیش هوشیار، عالم كامل جلیل، متكلم، مفسر، بزرگوار و نام آور مولا فتح الله كاشانى از عالمان دولت شاه طهماسب صفوى و از شاگردان على بن حسن زواره اى است. وى تألیفات نیكویى دارد؛ به ویژه در تفسیر كه در آن توانمند و زبردست است و آثار سودمند و ارزشمند نگاشته است».

مرحوم مدرس تبریزى وى را این گونه ستوده است: «ملا فتح الله كاشانى، عالمى است جلیل، فقیه، محقق متكلم، مدقق، مفسر، متبحر، از اكابر علماى اواخر قرن دهم هجرى در تمامى علوم دینيه متداوله متبحر، خصوصاً در تفسیر كه بحرى بود بى پایان و تألیفات طریقه او بهترین معرف تبحر وى مى باشد».

تألیفات

ترجمه احتجاج طبرسى، ترجمه قرآن به فارسى، تنبیه الغافلین و تذكرة العارفین، خلاصة المنهج، زبدة التفاسیر، كشف الاحتجاج منهج الصادقین فى الزام المخالفین.

معرفى اجمالى كتاب

منهج الصادقین، تنها به شرح و تفسیر بسنده نكرده و تفسیرى است جامع و مشتمل بر مباحث مختلف و مطالب متنوع است. مؤلف بیشتر نظریات تفسیرى بیضاوى و زواره اى و نیز مباحث ادبى و بلاغى كشاف زمخشرى را آورده و از تفسیر مجمع البیان در باب قصص و تاریخ نقل قول كرده است. مؤلف به تبیان شیخ طوسى، تفسیر ابوالفتوح و گازر مراجعه كرده و از آن‌ها مطالبى برگزیده و گاه سخنان اهل عرفان و بزرگان و مشاهیر متصوفه را در لابه لاى تفسیر جاى داده و هر جا مناسب دانسته، از اخبار و رویات اهل بیت عصمت علیهم السلام كمك گرفته است.

مؤلف در تقریر اصول دینى عقاید شیعه و مسائل مناسب آن، متین و معقول سخن مى راند و تعصب و بغضى به مخالفان نشان نمى دهد. از این رو، از زمان نگارش آن مورد توجه عالمان قرار گرفته و از معروف ترین تفاسیر قدیمى شیعه در زبان فارسى به شمار مى رود.

ملا فتح الله پیش از تفسیر، مقدمه اى نگاشته به مباحثى از علوم قرآن و مبادى تفسیر اشاره كرده است. مهم ترین مباحث مقدمه عبارت اند از: فضل قرآن، اسماى قاریان قرآن، معناى تفسیر و تأویل، حدیث «نزول القرآن على سبعة احرف» و معناى آن، مصونیت قرآن از تحریف و گردآورى قرآن.

وضعیت نشر

این كتاب به تصحیح على اكبر غفارى و مقدمه و حواشى سید ابوالحسن مرتضوى، به وسیله انتشارات علمیه تهران چاپ شده است.

منابع

محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی.