عام الحزن
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
عام الحزن (سال غم) نامی است که رسول خدا (ص) بر سال دهم بعثت، سه سال قبل از هجرت، نهاده است. در این سال وفات حضرت ابوطالب و حضرت خدیحه، دو شخصیت گرانقدر که در پیشرفت دین اسلام و نیز حمایت مالی و معنوی از رسول اکرم لحظهای دریغ نکردند، رخ داد، که با فاصله سه روز دار فانی را وداع گفتند.
این دو واقعه به قدری برای رسول خدا (ص) غمبار بود که آن سال را سال غم نام نهادند. این دو رخداد قریش را نسبت به رسول خدا (ص) بى‌باك ساخت تا بهجائى كه خاكروبه و بچه‌دان گوسفند را در هنگامى كه حضرت نماز میخواند بر سر آن حضرت افكندند و بر قتل ایشان همسوگند شدند. از این رو رسول اکرم (ص) میفرمودند:
«كافران قریش هرگز نمى‌توانستند مكروهى به من برسانند تا این که أبوطالب از دنیا رفت.»
حضرت خدیحه اولین زنى بود كه با پیامبر ازدواج كرد و سپس بعثت حضرتش را تصدیق و به وی ایمان آورد. در اینکه او اولین زنی است که ندای رسولخدا را پاسخ گفت، هیچگونه اختلاف نظری وجود ندارد. ابنهشام در سیره خود آورده است که:
«جبرئیل نزد پیامبر (ص) آمد و گفت: از سوى خداوند خدیجه را سلام برسان. پس خدیجه گفت: خدا سلام است و سلام از او میباشد.»
آوردهاند حضرت خدیحه بعد از بیرون آمدن از شعب وفات یافت. هنگامى كه آن بانوی بزرگوار در حال احتضار بود، رسول خدا بر او وارد شد و فرمود:
«مرا آنچه مى‌بینم ناگوار است، و شاید خدا در این حادثه ناگوار خیرى بسیار قرار دهد، پس هرگاه در بهشت دوستان خود را دیدار كردى، آنان را سلام برسان. گفت: اى رسول خدا، آنان كیستند؟ فرمود: همانا خداى تو را و نیز مریم دختر عمران و آسیه دختر مزاحم و كلثوم خواهر موسى را در بهشت همسران من قرار داده است.»
چون خدیجه وفات كرد، فاطمه به رسول خدا مى‌آویخت و میگریست و میگفت: مادرم كجاست، مادرم كجاست؟ پس جبرئیل بر او فرود آمد و گفت: به فاطمه بگو كه خداى متعال براى مادرت در بهشت خانه‌اى از در و گوهر بنا كرده است كه رنج و داد و بیدادى در آن نیست. محبت رسول خدا به خدیجه آنچنان بود که سالها پس از وفات وی از او یاد میکرد، آنگونه که حسادت برخی از همسران ایشانرا برمیانگیخت. چون گوسفندی قربانی مینمود برای دوستان خدیجه نیز سهمی میفرستاد.
هنگامی که خبر مرگ ابوطالب به رسول خدا رسید بر دلش گران آمد و سخت بیتاب شد، نزد وی رفت و بر پیشانى او دست كشید، گفت:
«اى عمو مرا در كودكى پرورش دادى و در یتیمى كفالت كردى و در بزرگى یارى نمودى، پس خدایت از سوی من جزاى خیر دهد. در این روزها بر این امت دو مصیبت فراهم گشته است كه نمیدانم به كدام یك از آن دو بیتاب‌ترم.»
گفتنی است که حضرت خدیجه در سن شصت و پنج سالگى و حضرت ابوطالب در سن هشتاد و شش سالگى و به قولى نود سالگى رحلت نمودند. مورخین در اینکه وفات آن دو بزرگوار در سال دهم بعثت (619 میلادى) اتفاق افتاده است، اختلاف نظری ندارند، ولى در اینكه كدام یك زودتر رحلت کرده و فاصله مرگ آن دو چقدر و در چه ماهى بوده است، اختلاف وجود دارد. برخی آنرا در ماه شوال و برخی در ذیقعده و عدهای، رمضان دانستهاند؛ چنانچه گروهی فاصله وفات ایشان را پنجاه و پنج روز و برخی سی و پنج روز گقتهاند.
منابع
