ارتباط نبوت و امامت

نبوت و امامت دو اصل از اصول پنج‌گانه مذهب حقه شیعه است. نبی و امام در اعتقاد شیعه در بسیاری از شئون همچون خلافت الهی، واسطه فیض بودن، عصمت، حجت بودن، علم لدنی، مسئولیت رهبری جامعه با یکدیگر اشتراک دارند.

معنای نبوت:

پیامبر عبارت از انسانی است که از خدای تعالی بی میانجی‌گری بشری دیگر خبر می‌دهد.

اثبات نبوت از زبان امام صادق علیه‌السلام:

هشام بن حكم گويد: امام صادق علیه‌السلام بزنديقى كه پرسيد: پيغمبران و رسولان را از چه راه ثابت مي‌كنى؟ فرمود: چون ثابت كرديم كه ما آفريننده و صانعى داريم كه از ما و تمام مخلوق برتر و با حكمت و رفعت است و روا نباشد كه خلقش او را به بينند و لمس كنند و بى واسطه با يكديگر برخورد و مباحثه كنند، ثابت شد كه براى او سفيرانى در ميان خلقش باشند كه خواست او را براى مخلوق و بندگانش بيان كنند و ايشان را به مصالح و منافعشان و موجبات تباه و فنايشان رهبرى نمايند، پس وجود امر و نهى كنندگان و تقرير نمايندگان از طرف خداى حكيم دانا در ميان خلقش ثابت گشت و ايشان همان پيغمبران و برگزيده هاى خلق او باشند، حكيمانى هستند كه به حكمت تربيت شده و به حكمت مبعوث گشته اند، با آن كه در خلقت و اندام با مردم شريكند در احوال و اخلاق شريك ايشان نباشند. از جانب خداى حكيم دانا به حكمت مؤيد باشند، سپس آمدن پيغمبران در هر عصر و زمانى به سبب دلائل و براهينى كه آوردند ثابت شود، تا زمين خدا از حجتى كه بر صدق گفتار و جواز عدالتش نشانه اى داشته باشد، خالى نماند.

معنای امامت:

امامت آن است که شخص به گونه‌ای باشد که غیر او به او اقتدا کند به این صورت که اعمال و رفتار و گفتار خود را با قصد تبعیت با افعال و گفتار او تطبیق دهد.

کسى که متصدى حفظ و نگهدارى دين آسمانى است و از جانب خدا به اين سمت اختصاص يافته «امام» ناميده مى شود. چنان که کسى که حامل روح وحى و نبوت و متصدى اخذ و دريافت احکام و شرايع آسمانى از جانب خدا مى باشد «نبى» نام دارد.

فرق ميان نبى و امام:

• 1. علامه طباطبائی علیه الرحمه مطابق با آیاتی همچون «وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا» و آیات مربوط امر الهی تبیین می‌نمایند که: امام هدایت کننده‌ای است که به امری ملکوتی که همنشین اوست هدایت می‌کند و به حسب باطن نحوی ولایت بر مردم در اعمالشان دارد و هدایتش، رساندن آن‌ها به مطلوب به امرالله است نه مجرد ارائه طریق که شان نبی و رسول و هر مومنی است که به خدای سبحان با نصیحت و موعظه هدایت می‌کند.

• 2. دريافت داشتن احکام و شرايع آسمانى به واسطه پيغمبران انجام مى گيرد، لازم نیست که استمرار و همیشگی داشته و از اين رو لزوم ندارد پيوسته پيغمبرى در ميان بشر وجود داشته باشد ولى وجود امام که نگهدارنده دين آسمانى است، پيوسته در ميان بشر لازم است و هرگز جامعه بشرى از وجود امام خالى نمى شود، بشناسند يا نشناسند.

امکان جمع شدن نبوت و امامت در یک نفر:

نبوت و امامت گاهى جمع مى شود و يک فرد داراى هر دو منصب پيغمبرى و پيشوايى (اخذ شريعت آسمانى و حفظ بيان آن) مى شود و گاهى از هم جدا مى شوند، چنان که در ازمنه اى که از پيغمبران خالى است در هر عصر امام حقى وجود دارد و بديهى است عدد پيغمبران خدا محدود و هميشه وجود نداشته اند.

خداى متعال در کتاب خود جمعى از پيغمبران را به امامت معرفى فرموده است. چنان که درباره حضرت ابراهيم علیه‌السلام مى فرمايد: «و اذ ابتلى ابراهيم ربه بکلمات فاتمهن قال انى جاعلک للناس اماما قال و من ذريتى قال لاينال عهدى الظالمين؛ وقتى که خداى ابراهيم او را به کلمه هايى امتحان کرد پس آن‌ها را تمام کرده و به آخر رسانيد، فرمود: من تو را براى مردم امام و پيشوا قرار مى دهم، ابراهيم گفت و از فرزندان من، فرمود عهد و فرمان من به ستمکاران نمى رسد».

و مى فرمايد: «وجعلناهم ائمة يهدون بامرنا؛ و ما ايشان را پيشوايانى قرار داديم که به امر ما هدايت و رهبرى مى کردند».