المختار من کلمات الامام المهدی علیه‌السلام (کتاب)
المختار من كلمات الامام المهدى(عج)، اثر شيخ محمداسماعيل غروى، منتخبى از كلمات، توقيعات و احاديث روايت‌شده از حضرت حجت(ع)، همراه با شرح و بيان آن‌ها مى‌باشد.
كتاب، به زبان عربى و در سال 1413ق، نوشته شده است. نويسنده، انگيزه تأليف را، نشر علوم اهل بيت(ع)، اشاره به زيبايى‌هاى كلام آن‌ها و زنده كردن امر ايشان، ذكر كرده است.
ساختار
كتاب با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در سه جلد ارائه شده است.
نويسنده، در اين مجموعه مفصل، 500 فقره از جملات امام زمان(ع) را كه از ميان احاديث و توقيعات خود آن حضرت(ع) نقل شده‌اند، انتخاب و به ترتيب حروف الفبايى، تنظيم كرده است.
وى ابتدا، كلمه برگزيده‌اى از روايت يا جملات مربوط به حضرت حجت(ع) را به‌صورت عنوان آورده، پس از ذكر اصل آن، به مصادر آن اشاره نموده و در ادامه، جهت صدور، شرح و تعليقى از خود يا ديگران را ذيل آن، بيان كرده است.
در پاره‌اى از اوقات نيز به بررسى روات احاديث يا افراد ديگرى كه ارتباطى با آن روايت دارند، پرداخته شده است.
مؤلف به بسيارى از پرسش‌ها و شبهات القاءشده در اصل مهدويت و حقانيت آن، علائم ظهور، حكومت و قيام امام، ياران و دشمنان وى، خصوصيات و سيره امام(ع)، وكلاء و سفراى دروغين و... در لابه‌لاى بيانات خود، پرداخته است.
در اين اثر، منابع روايت و جملات، پس و پيش آن ذكر و از روايات ديگر در تأييد، توضيح و تفهيم آن كمك گرفته شده است.
گزارش محتوا
نويسنده در مقدمه، ضمن بيان هدف تأليف و روش آن، به مصادر پنج‌گانه زير، به‌عنوان منبع مطالب، اشاره كرده است:
- رواياتى كه در ايام حضور يا غيبت، از آن حضرت(ع) شنيده شده است؛
- توقيعاتى كه از طرف سفراى اربعه به يادگار مانده است؛
- رواياتى كه از افراد مورد اطمينان در زمان سفراى اربعه، مانند احمد بن اسحاق اشعرى، ابراهيم بن محمد همدانى و احمد بن حمزة بن اليسع، ذكر شده است؛
- داستان‌هايى كه درباره تشرفات برخى از افراد به محضر آن حضرت(ع) نقل شده است؛
- خبرهاى واحدى از آن حضرت كه بين مردم وجود دارد.
از جمله اين كلمات، داستانى است كه تحت عنوان «ردّوه فإنه رجل صابونىّ» (او را برگردانيد، زيرا او مردى صابونى است)، ذكر شده است. اين داستان، مربوط به مرد عطارى از اهالى بصره است كه در دكان خويش، با ملازمان حضرت حجت(ع) مواجه شده و پس از قسم دادن آن‌ها، به هويتشان پى برده و از ايشان تقاضا مى‌نمايد كه او را به خدمت حضرت ببرند. آن‌ها نيز اين امر را مشروط به پذيرفتن و اذن آن حضرت(ع) كرده و او را با خويش همراه مى‌سازند تا اينكه به ساحل درياى عمان مى‌رسند. آن دو نفر، با بردن نام خداوند، شروع به راه رفتن بر روى دريا كرده و عطار را نيز به اين كار امر مى‌كنند.
اين مرد عطار كه شوق زيارت معشوق، سراپاى وجودش را گرفته، ولى گوشه‌اى از تعلقات مادى نيز در پستوى دلش خانه كرده بود، خدا را به حق ولى عصر(عج) قسم داده و پا بر روى آب گذاشته و با آن دو همراه مى‌شود، ولى در اثناى راه، باريدن باران، وى را به ياد صابون‌هايى كه براى خشك شدن بر روى بام پهن كرده بود، مى‌اندازد و ياد يار، فراموشش شده و ناگهان در آب فرو مى‌رود.
آن دو مرد، وى را از آب بيرون كشيده و به او عتاب مى‌كنند كه: از فكر هرچه بودى، به‌درآى. تا اينكه به خيمه‌اى بر روى آب مى‌رسند. يكى از آن دو، براى گرفتن اذن، داخل مى‌شود و خود عطار مى‌گويد: شنيدم كه آن حضرت(ع) در پاسخ به اذن ورود من فرمودند: «ردّوه فإنه رجل صابونىّ» و دانستم كه زيارت آن حضرت، مقام شامخى است كه نفس‌هاى آلوده به تعلقات دنيوى، ياراى رسيدن به آن را ندارند.
از ديگر مطالب مطرح‌شده در كتاب، احاديث و توقيعاتى است كه به امور زير، اشاره دارند:
تكذيب تعيين‌كنندگان وقت ظهور، تأييد كتاب شريف كافى نوشته مرحوم كلينى، رجوع به راويان حديث در عصر غيبت، پر شدن زمين از عدل و داد در هنگام ظهور، تكذيب جعفر كذاب، حجت بودن علما بر مردم و حجت بودن آن حضرت(ع) بر ايشان، داخل بهشت نشدن كسى كه عالم به مقام اهل بيت(ع) نباشد، تسبيح خداوند و بيان عظمت او، تعريف شيعه و اشاره به مقام او، درود و سلام به شجره نبوى، اشاره به شأن امام(ع)، بيان داستان انارى كه روى آن به خلافت خلفاى راشدين تصريح شده بود و رسوا شدن وزير ناصبى، خون گريستن آن حضرت(ع) در عزاى سالار شهيدان(ع)، سرزنش كسانى كه اصرار در فهميدن زمان دقيق ظهور را دارند، بيان احكام وضعى و تكليفى بعضى امور، تكذيب غلات و كسانى كه قائلند امام حسين(ع) به شهادت نرسيده است، قبول وجوهات و رد برخى از آن‌ها توسط آن حضرت(ع) و اشاره به مبلغ و صاحب آن‌ها، اشاره به برخى از علائم ظهور و...
جامعيت مطالب و شيوايى بيان آن‌ها، باعث زيبايى كتاب شده است.
وضعيت كتاب
فهرست كلمات برگزيده هر جلد، در پايان همان جلد و فهرست آيات قرآن، احاديث قدسى، احاديث معصومين(ع)، توقيعات، كتب و كلمات، قصص، اسماء اهل بيت(ع)، اعلام مذكور در متن، موضوعات، مسائل شرعى و بعضى از سنن، مذاهب و اديان، شهرها و اماكن، اشعار، مَثل‌ها، قبائل و فرق و مصادر و منابع مورد استفاده مؤلف، در انتهاى جلد سوم آمده است.
در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع، برخى از كلمات متن، توضيح و تشريح شده است.
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب؛
- پارسا با مشاركت بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمكران، (1388)، «امام مهدى(عج) در آينه قلم كارنامه منابع پيرامون امام مهدى(ع) و مهدويت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع، ج 1، ص 324.
منبع
ویکی نور
