دلائل النبوة (کتاب)
دلائل النبوة، تألیف ابونعیم اصفهانی که به درخواست جمعى از طالبان علم گردآورى کرده است و مجموعۀ احادیث و روایت مربوط به پیامبر(ص)، دلائل صدق نبوت و معجزات آن حضرت است. این کتاب یکى از منابع مهم و قدیمى بحث نبوت است. به طورى که نویسندگانى که به این موضوع پرداخته‌اند، این کتاب را یکى از منابع خود قرار داده‌اند.
ساختار و گزارش محتوا
«دلائل النبوة» از سى و یک فصل تشکیل یافته است که به این شرح آمده‌اند:
- فضائل پیامبر اکرم(ص) در قرآن.
- فضائل پیامبر از جهت طیب مولد و نسب.
- فضائل پیامبر از جهت اسماء.
- علت فضیلت پیامبر و امتش بر سایر امتها.
- مطالب انبیاء و علماء قبل از پیامبر در مورد ایشان.
- پیش‌بینى‌هاى منجمین دربارۀ ظهور خاتم الانبیاء.
- حکایات اجنه و بتها در رابطه با نبوت پیامبر.
- بیان ازدواج آمنه بنت وهب مادر پیامبر.
- وقایع مربوط به ولادت ایشان و نشانه‌هایى که گواه نبوت ایشان است.
- اخبارهایى که پیامبر پیشگویى کرده و در زمان خود ایشان یا بعد از رحلتشان اتفاق افتاده است.
- آیات و نشانه‌هاى دال بر نبوت که از صحابه نقل شده است.
- معجزات حضرت در زمان وفاتش.
- امور خارق العاده‌اى که بعد از وفات از اصحاب دیده شده است.
- مقایسۀ فضائل پیامبر و دیگر انبیاء.
- اخلاق، صفات و احوال پیامبر.
.....
این کتاب که صرفا به بیان ادلۀ نقلى پرداخته و روایات مربوط به نبوت را گردآورى کرده، در اصل حجیم بوده است، به گونه‌اى که سیوطى در خصائص کبرى، ابن حجر در فتح البارى و... روایاتى را از دلائل النبوة نقل مى‌کنند که در نسخه‌هاى فعلى موجود نیست. بعضى معتقدند، کتاب توسط مؤلف یا شخص دیگرى مختصر شده و عده‌اى گذر زمان را علت مى‌دانند.
ویژگى‌ها و معایب کتاب
- با وجود این که کتاب مجموعه‌اى روایى است؛ اما مؤلف در مقدمه از نفس انسان، نبوت و خصائص نبوت سخن گفته است. او فضائل را به فضیلت نوعیه، فضیلت اکرامیه، امداد الهى براى هدایت و حفظ وصیت از رذائل تقسیم کرده و قائل است همۀ این‌ها موهبت الهى است و هیچ یک اکتسابى نیستند.
- یکى از اشکالات جدّى این اثر این است که روایات موضوع و جعلى را آورده، بدون این که به آنها اشاره کند. ابن حجر عسقلانى در میزان الاعتدال مى‌گوید «لا اعلم ذنباً اکبر من روایته الموضوعات ساکتاً عنه».
نسخه شناسى
- توسط موسسۀ دائرة المعارف حیدرآباد دکن هند براى اولین بار سال ۱۳۲۰ق و براى بار دوم با حواشى و تعلیقات سال ۱۳۶۹ق به چاپ رسید.
- نسخۀ موجود در برنامه: این نسخه که علاوه بر مقدمه شامل فهرست احادیث، داستان‌ها، روات احادیث و اخبار مکان‌ها، موضوعات و فهرست تحلیلى دلائل نبوت است، در سال ۱۴۱۲ق در بیروت با تصحیح و تحقیق محمد رواس قلعه‌جى و عبدالبر عباس توسط دار النفائس منتشر شد.
منبع
ویکی نور
